CDU, AfD maar ook Die Linke bij de winnaars
De grote winnaars: CDU-CSU, vooral Alternative für Deutschland en, verrassend, Die Linke. Bij de CDU was er een licht bedrukte stemming. Ze hadden meer verwacht, de omvang van de zege blijft met 28,5 % onder de verwachtingen, al kan Merz met steun van de zwaar verliezende SPD een regering vormen. Vreugde bij Die Linke die dankzij een groot succes bij jonge kiezers een onverwachte remonte maken, 8,8 % – ten nadele van de SPD die met 16,4 % in vrije val lijkt. Zoals de Groenen die de schade wel beperken tot 11,6%. Het was nagelbijten bij de BSW (Sahra Wagenkancht, ex-Die Linke) die met 4,97 % net onder de kiesdrempel van vijf percent valt. Ook de liberale FDP blijft daar onder.
Friedrich Merz, CDU, wordt dus kanselier. Maar niet met een sterk mandaat zoals werd verhoopt, want onder de psychologische drempel van 30 %. Daar de BSW uit de boot valt en alle andere partijen boven de kiesdrempel meer zetels krijgen, zal de CDU genoeg hebben aan de SPD om een meerderheid te hebben voor een regeringscoalitie. De BSW vraagt wel een herziening. Indien ze toch zetels zou halen, zouden CDU en SPD samen geen meerderheid hebben.
De uiterst-rechtse AfD, volop gesteund vanuit de VS, glundert met het resultaat van 20,8 %, winst 10,4, een verdubbeling dus. Na de recente islamistische aanslagen hadden sommigen bij de AfD, die vooral campagne voert tegen immigratie en tegen migranten, op nog meer gerekend. Het is hoe dan ook een verontrustend resultaat, met nog amper 6,8 % achterstand op de CDU. Er wordt nu al gevreesd voor een “Oostenrijks scenario” – waarbij uiterst-rechts de grootste wordt. De AfD scoort zeer sterk in het oosten: in 47 van de 50 districten is ze nummer één.
Herrezen
Die Linkse was kortgeleden nog ten dode opgeschreven, met in de peilingen geen 3 %. Vorige keer haalde Die Linke 4,9 %, onder de kiesdrempel, maar door de verkiezing van drie “direct gekozenen” kon ze toch meedelen in de Bondsdagzetels. Die Linke haalt nu rond 8,8% na een campagne waarin werd ingezet op de vele sociale problemen (koopkracht, lonen, woningnood…) waarmee werkende Duitsers hebben te maken. Die Linke doet het ook zeer goed bij jonge kiezers, vooral bij degenen die voor de eerste keer naar de stembus trokken. Volgens peilingen is Die Linke zelfs nummer één bij de kiezers jonger dan 30. De partij had ruim ingezet op campagne op sociale media. Boegbeeld van Die Linke Heidi Rechinnek is zelf een grote nam op TikTok.
Die Linke was twee jaar geleden zwaar verzwakt door het uittreden van de groep rond Sahara Wagenknecht die vorig jaar een eigen partij, Bündnis Sahra Wagenknecht oprichtte. BSW scoorde bij regionale verkiezingen sterk in het oosten van Duitsland met o.m. campagnes tegen militaire steun aan Oekraïne, maar ook voor strengere aanpak van migratie. Ze haalde toen vooral stemmen weg bij Die Linke, wat nu veel minder het geval was. Maar de BSW strandt dus met 4,97 % onder de kiesdrempel, wat grote vragen doet rijzen over het voortbestaan van die partij. Zonder gekozenen is er immers ook geen financiering. BSW gaat wel een nazicht van de resultaten vragen. Die Linke plus BSW halen 13,8 %, dat is 8,8 % meer dan vorige keer – evenveel als de SPD verliest.
Voor de SPD, die aan alle kanten stemmen verloor, is 16,’ % een historisch dieptepunt. Kanselier Olaf Scholz had nog gehoopt als “vredeskanselier” het tij te keren, tevergeefs. Zijn groene regeringspartner valt terug op 11,6%, verlies van 3 %.
Vrouwen linkser
Opmerkelijk is dat ook hier een opvallend verschil in stemgedrag is tussen vrouwen en mannen. Volgens de exit peilingen stemde 11 % van de vrouwelijke kiezers voor Die Linke, bij de mannen 7 %;. Voor BSW is dat 6 % bij vrouwen en 4 bij mannen. Bij de SPD 18 en 15. Bij uiterst-rechts daarentegen ligt het percentage bij vrouwen op 17 %, bij mannen op 23 %. Het is een internationaal verschijnsel dat uiterst-rechts veel meer mannelijke dan vrouwelijke kiezers aanspreekt.
Zie daarover:
