Op zondag 21 november worden in Venezuela regionale en lokale verkiezingen gehouden. Dat is nieuws en dat is belangrijk want voor het eerst sinds lang nemen ook de oppositiepartijen er aan deel. Bovendien zullen er massa’s internationale waarnemers aanwezig zijn.
De pogingen om wat beweging te krijgen in het verstarde Venezolaanse systeem zijn dan ook groot, zowel vanuit de regering als vanuit de oppositie.
De regering stemde in met rechtstreekse onderhandelingen met de oppositie, in Mexico. Helaas zijn die gesprekken al bij de derde ronde onderbroken, omdat Alex Saab, stropop van Maduro genoemd, vanuit Kaapverdische eilanden werd uitgeleverd aan de Verenigde Staten.
De Nationale Verkiezingsraad werd hervormd, ook de oppositie is er nu in vertegenwoordigd.
Gelet op de grote mislukking van het initiatief ‘Guaidó’, de voorzitter van het Parlement die zich na de verkiezingen van 2018 uitriep tot ‘interimpresident’, mikt de oppositie nu op een redelijker strategie van deelname aan het institutionele gebeuren. De V.S. erkennen Guaidó nog steeds als interimpresident, de E.U. niet meer.
Kiezen
In deze verkiezingen moeten 23 deelstaatgoeverneurs, 335 burgemeesters, 253 deelstaatafgevaardigden en 2471 gemeenteraadsleden verkozen worden, in totaal meer dan 3000 ambten waarvoor er meer dan 70.000 kandidaten zijn.
De oppositie is vertegenwoordigd in een ‘Plataforma unitaria’ maar trekt toch in verdeelde slagorde naar deze verkiezingen, wat haar kansen sterk aantast. Capriles riep tevergeefs op tot eenheid en tot participatie in deze stemronde, Guaidó deed niets, geen oproep om te stemmen, geen oproep om zich te onthouden. Leopoldo Lopez, de uiterst rechtse oppositieleider, is naar Spanje gevlucht. Het probleem van de oppositie is vooral dat er té veel individuele ambities zijn en té weinig echte belangstelling voor de staat van het land en zijn burgers. Ook binnen zijn eigen kamp is er heel wat kritiek op Guaidó.
Het is voor het eerst sinds 2006 dat Venezuela buitenlandse waarnemers aanvaardt. Er is een VN-expertenpanel aanwezig, het Carter centrum met 6 deskundigen, en de Europese Unie met een honderdtal korte en langetermijnwaarnemers. De delegatie van het Europees Parlement wordt geleid door de Portugese sociaal-democrate Isabel Santos. Diosdado Cabello, de nummer twee van het regime, waarschuwde er herhaaldelijk voor dat deze waarnemers zich vooral niet moeten inlaten met het Venezolaanse systeem, ‘ze denken nog té vaak dat wij een kolonie zijn’. Volgens hem zijn de waarnemers enkel bedoeld om het hele proces te delegitimeren. Dat de E.U. net vóór deze verkiezingen nog een sanctie met reisverbod verlengde, doet weinig om die stelling tegen te spreken.
Terwijl President Maduro oproept om zeker te gaan stemmen en te bewijzen dat de democratie in Venezuela springlevend is, roept een deel van de oppositie op om vooral niet te gaan stemmen. Het is dan ook meer aan de hand van de onthoudingen dan van het kiesresultaat dat deze verkiezingen zullen beoordeeld worden. Vandaar dat Maduro stelt dat een ‘kaakslag’ moet worden toegediend aan de vijanden van het land die op een buitenlandse interventie azen. De oppositie heeft momenteel vier van de 23 gouverneurs van deelstaten. Mocht ze die niet kunnen behouden, dan wordt het erg moeilijk een geloofwaardige greep naar het presidentschap te doen bij de volghende verkiezingen.
Een zware crisis
Venezuela moet nog steeds afrekenen met een bijzonder zware crisis. De grote meerderheid van de bevolking zit onder de armoedegrens, volgens het VN-vluchtelingenagentschap zijn meer dan vijf miljoen mensen het land ontvlucht. Er zijn geregeld pannes in de water- en stroomtoevoer, er is algemene schaarste. De inflatie wordt door het IMF op 2700 % geraamd en het Bruto Binnenlands Product ging dit jaar nog eens met 5 % achteruit. In 2020 was dat 30 % en in 2019 35 %!. Tel daarbij de nu zware sancties die de V.S. heeft opgelegd, samen met het gebrek aan investeringen in de oliesector die vroeger als de ‘melkkoe’ van het land fungeerde, en het wordt duidelijk dat Maduro ernstige problemen heeft.
Er zijn ook zware klachten over schendingen van de mensenrechten. Al worden de rapporten van de V.N. Mensenrechtenraad betwist door de Venezolaanse regering, het staat buiten kijf dat er wel degelijk zware schendingen zijn geweest, o.m. tegen militairen die niet langer onvoorwaardelijke trouw aan het regime willen geven. De familieleden van diegenen die in de gevangenis zitten hebben zich nu verenigd om hun vrijlating te bepleiten.
Er werd een onderzoek gestart door het Internationale Strafhof en onlangs werd een memorandum met de regering ondertekend. Maduro beschouwt het als een overwinning voor zijn land, want het wordt een gezamenlijk onderzoek, géén onderzoek ‘tegen de Staat’, wat eerst wel het geval was. Venezuela gaf eerder reeds een groot aantal documenten aan het Hof, maar daar gebeurde niets mee. De twee partijen zijn het er nu over eens dat elke politisering moet worden vermeden.
Erg vervelend
Men zou kunnen stellen dat er toch wel licht aan het eind van de donkere tunnel in Venezuela te zien is. En dat komt niet alle partijen goed uit, zoveel is duidelijk. De Verenigde Staten willen het regime sowieso weg, zoals ze tegen elke progressieve regering in Latijns Amerika handelen.
Wat nog veel stokken in de wielen kan steken op weg naar een vreedzame oplossing van de problemen, zijn drie mogelijke of al gebeurde uitleveringen aan de Verenigde Staten van mensen die ‘te veel weten’.
De eerste is Alex Saab, Colombiaans zakenman die al, redelijk onwettig, uit Kaapverdië werd ontvoerd, al moet gezegd dat er diverse rechterlijke uitspraken pro de uitlevering waren. Saab werd al verhoord in de V.S. en verklaart zich onschuldig aan de hem ten laste gelegde feiten van witwassen en drugshandel. Hij weet erg veel over de commerciële en financiële handel en wandel van President Maduro en die heeft er daarom erg veel voor over hem vrij te krijgen. Een jaar lang werd met allerhande beslissingen geprobeerd om de uitlevering tegen te houden, uiteindelijk bood Maduro het Noord-Amerikaanse gerecht aan om in ruil voor Alex Saab de zes gevangen genomen CITGO-medewerkers vrij te laten. Het zijn VS-burgers die werkten voor de in beslag genomen raffinaderij in de V.S. Het mocht niet baten.
De tweede man die veel kan vertellen over de tijd dat Hugo Chavez President was is Hugo ‘El Pollo’ Carvajal. Hij was chef van de militaire inlichtingendienst en twintig jaar lang medewerker van Chavez. Met Maduro was hij het niet eens en hij gaf in 2018 zijn steun aan Guaidó. Hij vluchtte naar Spanje en wordt door de V.S. beschuldigd van drugshandel, als lid van het ‘Cartel de los Soles’ en van samenwerking met de Colombiaanse FARC. Volgens Carvajal is in de periode van Hugo Chavez zeer veel geld gegaan naar alle bevriende regimes in Latijns Amerika en naar goede vrienden in Europa. Hij noemde Lula, Nestor Kirchner, Evo Moralen, Lugo, Ollanta Humala, Zelaya en Gustavo Petro. In Europa zou geld zijn gegaan naar de Vijfsterrenbeweging in Italië en naar Podemos in Spanje. Het asiel dat hij aanvroeg in Spanje werd geweigerd, het is nu wachten op het besluit om hem uit te leveren aan het Noord-Amerikaanse gerecht.
Tenslotte is er Claudia Díaz, penningmeester van de regeringspartij en persoonlijk verpleegster van Hugo Chavez. Ze zou honderden miljoenen Dollar achterover hebben gedrukt, ondermeer met een corruptiezaak met Raúl Gorrín, baas van mediakanaal Globovisión. Haar man was lid van de Guardia Nacional, en over zijn uitlevering moet nog worden beslist. Beide namen werden genoemd in de Panama Papers. In Spanje werd het Venezolaanse verzoek om hen te arresteren geweigerd, maar toen de V.S. erom vroeg werd het prompt toegekend.
Besluit
De verkiezingen van volgende zondag in Venezuela zijn minder belangrijk voor het toekomstige bestuur van het land, dan wel voor de kansen op een vreedzame oplossing van de vele problemen waarmee Venezuela heeft te kampen. De harde oppositie heeft de democratie geen goed gedaan, een redelijk en pragmatisch akkoord met de oppositie zou veel kunnen recht trekken.
Elke rechtstreekse en onrechtstreekse buitenlandse interventie moet daarom van de hand gewezen worden. Dat een paar financiële schandalen aan het licht komen en er veroordelingen vallen is niet noodzakelijk negatief. De pogingen van de V.S. om nog meer sancties te treffen en Venezuela nog dieper in de put te drukken zullen nooit tot een aanvaardbaar resultaat leiden.
