Op 5 september hielden StRaten-generaal, Ademloos en Elcker-Ik in zaal Horta het grote lijsttrekkersdebat over gezondheid, leefmilieu en mobiliteit in Antwerpen. De afwezigen, in dit geval Patrick Janssens en Bart De Wever, hadden ongelijk, want een vijfhonderdtal aanwezigen – het thema leeft meer dan ooit bij de Antwerpenaar – constateerde dat de ‘meccanopartijen’ aangroeiden.
Schaduwboksen vooraf
Voor het lijsttrekkersdebat van start ging, had er achter de schermen al een partijtje schaduwboksen plaats gehad tussen de inrichters en de kandidaat- burgemeesters Patrick Janssens en Bart De Wever. De actiegroepen stonden erop dat de twee titanen nu maar eens precies aan de kiezer moesten uitleggen hoe zij de mobiliteitsknoop en al wat daar rondhangt wilden oplossen, maar zij stuurden hun kat of, anders gezegd, hun vervangers. Vanuit de Stadslijst had gemeenteraadslid Toon Wassenberg willen deelnemen, terwijl N-VA graag Koen Kennis had gestuurd.
De organisatie wenste echter enkel de kopstukken uit te nodigen voor het lijsttrekkersdebat. Dat deelde journalist Lex Moolenaar (Gazet van Antwerpen) mee, die samen met politicoloog Dave Sinardet het debat leidde.
Manu Claeys van stRaten-generaal was not amused: ‘De ‘titanen’ gaan zo sterk op in deze strijd dat ze om tegengestelde redenen lieten weten niet te zullen komen: te vroeg voor de een, te laat voor de ander. De organisatoren van het debat betreuren het dat beide kandidaat-burgemeesters ons dit pas vorige week lieten weten. De uitnodiging voor deelname aan het lijsttrekkersdebat vertrok op 7 juli ll. naar alle partijen, met herinnering in augustus. Sinds juni communiceren we breed over het lijsttrekkersdebat en over de geplande datum. Vier lijsttrekkers lieten in de loop van de zomer weten te zullen deelnemen. De twee kandidaat-burgemeesters blijven weg. Blijkbaar vinden ze mobiliteit & milieu – volgens De Vragende Partij thema’s 1 en 2 voor de lokale verkiezingen – onvoldoende belangrijk om amper één maand voor de verkiezingen daarover van gedachte te wisselen in een publiek debat gemodereerd door onafhankelijke stemmen.’
Open VLD: achter ‘stukken’ meccano
Geen Spa en geen NVA vooraan dus, wel minister Turtelboom (‘zeg maar Annemie!’) voor Open VLD, Ivo Janssen voor Rood!, Meyrem Almaci voor Groen, Peter Mertens voor PVDA+ en Jan Pernis mobiliteitsdeskundige voor het Vlaams Belang. Manu Claeys van stRaten-generaal was een aandachtig observator en kreeg als taak conclusies te trekken bij het debat dat uiteenviel in twee delen. Voor een zeer aandachtig en talrijk opgekomen publiek met duidelijk niet alleen een links gehoor kreeg Annemie Turtelboom van Open VLD als eerste het woord over wat door de moderator ‘de grote mobiliteit’ werd genoemd. Zij verraste iedereen door zich ‘voor een stuk’ achter het meccanotracé te zetten. ‘Het is een goed plan. Wij stellen voor dat zo snel mogelijk werk wordt gemaakt van bepaalde maatregelen, zoals de realisatie van tangenten. We denken dat het door een aantal ingrepen haalbaar én betaalbaar is om al tegen het einde van de volgende legislatuur 60 procent van het doorgaand verkeer van de stad weg te houden,’ aldus Turtelboom.
Op de vraag van Jan Penris waarom dan de nieuwe gevangenis in Beveren geen vijftig meter kon worden opgeschoven, antwoordde Turtelboom dat zij als federale minister dat zeker had gedaan, maar de verantwoordelijk hiervoor bij de Vlaamse regering moest worden gezocht. Waarvan acte.
De andere partijen, ook het VB, verkondigden geen nieuw standpunt: zij hadden zich al onverkort uitgesproken voor het meccanotracé met daaraan verbonden, voor Groen, PVDA+ en Rood!, een overkapping van de ring. Op de korte termijn pleitte Ivo Janssen van Rood! voor een onmiddellijke invoering van een snelheidsbeperking tot 70 km op de ring. Berekeningen met een geluidssimulatieprogramma wijzen uit dat een dergelijke snelheidsbeperking vooral ’s nachts een aanzienlijk verschil zou maken: de geluidsparameter LNight (een gewogen gemiddelde over de nachtperiode) zou met 3 decibel dalen (van 55 naar 52 decibel) wat neerkomt op een halvering van het geluidsniveau. Overdag zou het geluidsniveau met 2 decibel dalen. Voor de bijna 100.000 Antwerpenaren die over heel de dag beschouwd in geluidsniveaus van meer dan 60 decibel leven, zou dit een verademing zijn. Over het kostenplaatje was Jan Penris zeer somber: het geraamde bedrag van 3,2 miljard voor het meccanotracé zou volgens hem veel hoger liggen. Ik zag Manu Claeys zijn wenkbrauwen fronsen. Om inkomsten te genereren stelde Annemie Turtelboom voor om de tol aan de Liefkenshoektunnel te behouden, maar daar was Peter Mertens van PVDA+ het dan weer helemaal niet eens. Hij stelde een tolvrije Liefkenshoektunnel voor om op korte termijn een significante ontlasting van de ring te verkrijgen.
Het was opvallend dat Ivo Janssen als vertegenwoordiger van een kleine partij bij de moderatoren politiek minder aantrekkelijk bleek en daardoor waarschijnlijk minder het woord kreeg. Zijn tussenkomsten sneden nochtans hout en bewezen zijn dossierkennis. Zo vermeldde Janssen dat het grootste deel van de milieuvergunningen die werden aangevraagd voor het uitvoeren van de Oosterweelverbinding binnenkort hun geldigheid zullen verliezen. Een hele reeks van die vergunningen werd immers verleend op 19 november 2009. De Vlaamse milieuwetgeving VLAREM bepaalt dat milieuvergunningen hun rechtsgeldigheid verliezen wanneer zij gedurende drie jaar niet worden gebruikt. Zijn besluit: ‘Dit opent de mogelijkheid voor de actiegroepen om opnieuw in beroep te gaan, en ditmaal met nog meer kennis van zaken dan voordien’.
Stad en districten
In het tweede deel van het debat dat over de ‘kleine mobiliteit’, het binnenstedelijk verkeer, ging, legden de vertegenwoordigers van Groen, PVDA+ en Rood! het accent op het uitbouwen van openbaar vervoer via vertramming en een fijnmazig busnet. Het STOP-principe (stappen, trappen, openbaar vervoer, auto) moest beleidsbepalend worden en volgens die partijen moet een zone dertig in de stad drastisch worden uitgebreid. Een bevlogen en goed geïnformeerde Meyrem Almaci verwees naar Europese voorbeelden als Lyon en Florence waar de auto steeds meer geweerd wordt uit de binnenstad. Open VLD en VB willen duidelijk minder ver gaan en gaven meer sibillijnse antwoorden. De meningsverschillen bleken echter zeer groot wanneer de moderatoren peilden naar de opinie van de partijen over een grotere bevoegdheid voor de districten. Groen, PVDA+ en Rood! en ook het VB ( maar over welke bevoegdheden gaat het dan?) waren duidelijk pro, alleen Open VLD pleitte voor meer centralisatie en een terugkeer van bevoegdheden van de districten naar de stad. Almaci wenst een verhoging van het districtsbudget van twee naar vier procent en Ivo Janssen pleitte ervoor om dit principe door te voeren tot op het laagste niveau, met name de wijk.
Wim Van Hees van Ademloos sloot in naam van de actiegroepen af met verwijzing naar het gezondheidscongres van september, de benefietavond in zaal De Roma en naar de picknick boven op de Craeybeckx-tunnel. ‘Wij moeten durven dromen. Voor ons is 14 oktober een nieuwe volksraadpleging. Stem verstandig, stem voor een meccanopartij.’
Memorandum gezond bestuur 2012-2018
Vorige legislatuur was de visie van de stad “Antwerpen een interessante stad”. Streven naar een betere gezondheid voor iedere Antwerpenaar is ambitieus, maar tevens zeer belangrijk, acuut en actueel. Iedereen weet dat er nog heel veel moet gebeuren voor onze interessante stad omgevormd is tot een gezonde leefomgeving voor jong en oud.
Daarom vragen we aan alle toekomstige Antwerpse stads- en districtspolitici om onderstaand memorandum te onderschrijven.
Laat de visie voor de komende zes jaar zijn: “Antwerpen de beste stad voor iedereen”.
1. Gezondheid en leefmilieu zijn onlosmakelijk verbonden. Neem ze op in het bestuursakkoord en meerjarenplan, zodat effectief beleid rond gezondheid en leefmilieu mogelijk is.
• Gezondheid en leefmilieu vormen, samen met mobiliteit en veiligheid, een centraal thema in het bestuursakkoord, op stads- en districtsniveau, met specifieke strategische doelstellingen.
• Gezondheid en leefmilieu worden bovendien stadsbreed gedragen in een facilitaire doelstelling, zodat ieder bedrijf en iedere dochter van de stad zich positief uitgedaagd voelt op haar manier daaraan bij te dragen.
• Luchtkwaliteit, geluidsbelasting, waterkwaliteit e.a. zijn meetbaar. Deze metingen worden automatisch en continu in een open data formaat vrijgegeven.
• Luchtkwaliteit en geluidsniveaus (overdag en ’s nachts) zijn kritieke indicatoren die aan de basis staan van beleidsbeslissingen rond wonen, werken, leren, spelen, sporten en zorgen. Richtinggevend zijn de aanbevelingen van de Werelgezondheidsorganisatie.
• Bovenlokale bevoegdheden worden actief op alle wettelijke manieren beïnvloed om de stadsdoelstellingen rond gezondheid en leefmilieu mogelijk te maken – en bij iedere rapportering zal worden nagegaan of er nieuwe opportuniteiten zijn.
• Om de nodige visie en dadenkracht te blijven voorzien en de inzet te bewaken, zal een
schepen hiervoor bevoegd zijn.
2. Start meteen met de sanering van de Ring en de secundaire wegen voor een onmiddellijk effect op de gezondheid van zoveel mogelijk Antwerpenaren.
In Antwerpen hebben de Ring en de secundaire wegen (door lawaai en luchtvervuiling) de grootste impact op de gezondheid van de omwonenden. Hier is op korte termijn het grootste effect te behalen. Zelfs al is dit bovenlokale bevoegdheid, het feit dat Europa ons normen oplegt geeft Antwerpen hefbomen, die ze kan en moet gebruiken om beleid te beïnvloeden om onze doelstellingen te behalen.
Schrijf daarom een aantal haalbare korte termijn maatregelen in als ambities in het
bestuursakkoord om op zeer korte termijn – 1, 2 jaar – al positieve resultaten te behalen.
Schrijf bovendien in om daar blijvend aan te werken, ongeacht welke eindoplossing
uiteindelijk zal worden gekozen.
Bij wijze van voorbeeld twee van de vele mogelijke maatregelen:
1/3
– Snelheidsbeperking 70km/uur over heel de Ring. Met de aanwezige intelligente
signalisatie is dit een eenvoudige, kosteloze maatregel. Het voegt 3 minuten reistijd toe,
maar verbetert geluid en luchtkwaliteit onmiddellijk en meetbaar (vb bovenlokaal beleid).
– Versnelde invoering van het stedelijk distributiecentrum (vb lokaal beleid)
3. Verwerp het BAM-tracé voor effect op lange termijn. De meest ambitieuze en zichtbare, maar uiteindelijk ook efficiëntste manier om permanent effect te halen op gezondheid is het downgraden en overkappen van de Ring. Dit is onmogelijk bij vasthouden aan het BAM-tracé als snelweg voor doorgaand verkeer.
De stad stelt zijn eigen randvoorwaarden voor het verlenen van een positief advies aan eender welk tracé binnen Masterplan Mobiliteit 2020 en communiceert deze ondubbelzinnig:
– Maximale overkapping van de Ring en stadssnelwegen binnen een redelijke termijn van 15 jaar, zonder meer auto- en vrachtwagencapaciteit te voorzien op andere niet overkapte stadswegen, zoals bijvoorbeeld de Singel, en
– Een serieuze en geloofwaardige downgrade van het TEN statuut op de huidige R1, zodat doorgaand vrachtverkeer niet door het stadsweefsel moet. Alleen dat maakt op lange termijn – en rekening houden met de nog optimistische VVC verkeersprojecties – volledige sanering van de stad mogelijk.
Men moet hier duidelijk in durven zijn.
Het BAM-tracé binnen Masterplan Mobiliteit 2020 bestendigt en maximaliseert de TEN functie van de Ring en maakt overkapping onmogelijk. Het voorziet in enorme openlucht knooppunten voor vrachtverkeer op Linkeroever, Noordkasteel, Luchtbal en Sportpaleis en verbreedt de Ring en toevoerwegen op verschillende plaatsen.
In het best haalbare overkappingsscenario bij het BAM-tracé zijn drie viaducten van maximum 280 meter mogelijk. Dit is geen overkapping en heeft nauwelijks effect op gezondheid.
Samengevat en onweerlegbaar:
– Wie het BAM-tracé steunt, maakt het zinvol overkappen van de Ring onmogelijk.
– Wie de Ring wil overkappen, moet het BAM-tracé schrappen.
Hugo Ongena (Elcker-ik), Wim van Hees (Ademloos), Manu Claeys (stRaten-generaal)
