Ze komen! Het werd lang geleden beslist maar COVID stak wat stokken in de wielen. Nu zijn ze klaar en tegen het ogenblik dat in Mexico de val van Tenochtitlan – nu Mexico City – wordt herdacht, exact vijfhonderd jaar geleden, zijn zij in Europa.
De bedoeling is wel een tocht naar de vijf continenten, om te kijken en te luisteren, om ‘de ander’ te ontmoeten. Het wordt een bezoek, in de hoop dat ze ook echt aan wal mogen komen, zo stellen ze zelf.
De delegatie bestaat uit 7 mensen en heet ‘Escuadrón 421’, omdat ze bestaat uit vier vrouwen, twee mannen en één er midden in. Die zal ook eerst van de boot stappen, geen man of vrouw, maar ‘een ander’ – ‘unoa otroa’.
De ploeg werd bijzonder goed voorbereid en wordt gecoördineerd door Darío, 47, chol uit het Noorden van Chiapas, commandant in het politiek bestuur van de zapatisten; naast hem Bernal, 57, tojolobal, vader van elf kinderen en leraar van de ‘escuelita zapatista’. De vier vrouwen zijn Lupita, tzotzil van 19, Carolina, tzeltal van 26 uit het Lacandona woud, commandant van het politiek bestuur, Ximena, chol van 25, eveneens commandant, en Yuli, tojolabal van 37, lokaal opvoeder. Tenslotte is er Marijosé, tojolabal, militant en opvoeder, ‘loa primeroa zapatista’ die met de invasie, pardon, het bezoek zal beginnen.
Geen romantiek
Ze worden verwacht in juni en zullen ook in Brussel met diverse ngo’s praten. Het bezoek heeft een hoge symbolische waarde maar kan, indien goed aangepakt, ook, bijzonder nuttig zijn om iets te leren over de kolonisering, over het leven vandaag met de blijvende onderdrukking en militaire vervolging, maar ook met de blijvende zoektocht naar identiteit.
In Frankrijk zullen ze ontvangen worden door de ‘gele hesjes’ die stellen een boodschap van ‘hoop en vrijheid’ te laten horen.
Al te vaak wordt in het Westen met een nostalgisch romantische blik naar inheemse volken gekeken, ze baden in een sfeer van ‘heilige’ grond, ‘harmonie’ met de natuur en pluimen op de kop. De realiteit is heel anders, om te beginnen omdat inheemse volken, ook in Amerika geen homogene groep vormen en ze leven met tal van onderlinge conflicten. Hun verleden van kolonisering, genocide, epistemocide en blijvende achterstelling hebben ze gemeen, maar daar houdt het op.
In Mexico, Bolivië en Ecuador hebben ze de jongste tijd ook laten zien dat hun participatie in het politieke leven van hun land niet van een leien dakje loopt. Ze zijn verdeeld en zoeken vaak een uitweg in radicaliteit, of collectieve terugtrekking, of herdefiniëring van alle categorieën waarmee wij in West-Europa leven. Als je de natuur wil redden, kan er dan nog een verschil zijn tussen links en rechts? Moeten ze zich plooien naar het model van politieke partijen en verkiezingen? Kunnen ze burgers worden zoals U en ik?
Het zijn boeiende vragen die hopelijk grondig besproken zullen worden. Het EZLN – het bevrijdingsleger van de Zapatisten – heeft een heel aparte en verfrissende rol gespeeld en probeert ons tot vandaag te verrassen met een vernieuwende aanpak van oude vragen. Hopelijk zullen onze ngo’s dezelfde openheid en eerlijkheid aan de dag leggen om een gesprek te voeren dat kan leiden tot een beter wederzijdse kennis en begrip, zonder pluimen en zonder romantiek.
