Op maandag 1 maart 2010 wordt het Belgische medialandschap verrijkt met een nieuw dagblad. On-line. De titel: “De Wereld Morgen”. Geen referentie volgens de voornaamste initiatiefnemers, Han Soete van Indymedia en Dirk Barrez van Pala(1) aan het voormalige tijdschrift met dezelfde naam, dat het maandblad van 11.11.111 was, en in 2003 fusioneerde met het katholieke derdewereldtijdschrift “Wereldwijd” onder de nieuwe naam MO*.
Han Soete: Sommigen kennen het oude “De Wereld Morgen” nog wel, maar op een recente redactievergadering bleek slechts nog één jongere dat te weten. Ze gingen met de naam akkoord, alhoewel wij er ook een andere hadden.
Dirk Barrez: Wij dachten aan “Ons Nieuws”, dat aan media doet denken. “De Wereld Morgen” is een krachtige naam, die aangeeft wat willen. We willen niet alleen de wereld analyseren, vaststellen wat de problemen zijn, maar ook nadenken hoe we met die problemen omgaan en hoe we aan oplossingen ervoor geraken.
Op 1 maart verschijnt er een nieuwe krant in België, een digitale. Klopt dat?
Han Soete: Als je naar iets moet refereren dan moet je naar een krant refereren omdat we dagelijks nieuws gaan maken. De website wordt zo ook opgebouwd dat we alle dagen de volledige voorpagina veranderen. Dat blijft het concept van een klassieke krant. Maar het internet is een heel ander medium dan een papieren krant. Dat wil zeggen dat je materiaal dat een paar dagen, of zelfs maanden, oud is en dat relevant blijft kunt blijven gebruiken.
Alles blijft er op staan?
Han Soete: Ja alles blijft er altijd op staan. Het is niet zo dat alles elke dag in de prullenmand verdwijnt. Dat is toch wel een groot verschil. In vergelijking met de kranten die we nu kennen, gaan we ons concentreren op wat voor ons – omdat we met een beperkte ploeg zijn – de belangrijke thema’s zijn: sociaal nieuws, ecologie, mondialisering. Dus op een aantal thema’s waarvan we zeggen: dat vinden we belangrijk. We vergelijken ons niet graag met de andere kranten omdat daar meer en meer fluff in zit zoals lifestyle en dergelijke. Daar gaan we bewust niet aan mee doen.
Dirk Barrez: We gaan ook op een heel andere manier omgaan met zeg maar dingen die “zich opdringen”. Blijkbaar kunnen de media maar één ding tegelijk aan. Vandaag [referentie naar het treinongeval met 18 doden in Buizingen van 15 februari, nvdr] zal dat het treinongeval zijn en een andere week is een ander incident. We gaan in de eerste plaats de zaken beperken tot wat ze zijn: nieuwsfeiten. We gaan daarnaast ook proberen uit te zoeken wat zich echt heeft afgespeeld zodat je niet de volgende dag de helft, of drie kwart, of 95% van wat geschreven is moet herroepen. In de media werd gesproken van 20 doden bij het treinongeval, dan van tien enz. In de nieuwslijn zal staan dat er zich een ongeval heeft voorgedaan met twee treinen. En naderhand vullen we aan als we het weten. Waar we niet willen aan meedoen is aan het waanzinnige gevecht van de websites om als eerste iets te brengen. Als lezer ergeren me al die speculaties. Het is gewoon niet nodig mee te stappen in dat soort verhalen. Als je het pas tegen vanavond of morgenvroeg weet, dan is het ook goed.
Ook mag je volgens Hans Soete en Dirk Barrez inmiddels niet uit het oog verliezen wat er allemaal in gebeurt in de wereld. Ze willen ook een breder perspectief. Zo werden op de redactievergadering, in verband met de ramp, vragen gesteld over diepere achtergrond, die een bepaalde houdbaarheidsgraad heeft en dus op het web kan blijven staan. Hoe zit het met de hervormingen van de Nationale Maatschappij van de Belgische Spoorwegen (NMBS) zoals de opsplitsing in drie bedrijven, welke voor- en nadelen heeft die. Zeker als je als treinreiziger merkt dat het hoe langer hoe erger wordt met de vertragingen, dat geregeld alles in de soep draait. “We gaan niet achternalopen met speculaties over het aantal doden, maar we gaan onderzoeken hoe dat kon. Migranten vroegen zich af hoe het mogelijk is hier in België, dat niet Marokko is”.
Het is dus geen krant in de klassieke zin van het woord dat je elke dag de vorige editie naar het archief verhuist en iets nieuws maakt.
Han Soete: Toch is het ook een krant in de klassieke betekenis. We gaan informeren. Als je nu ’s morgens of ’s avonds komt kijken gaan we er wel voor zorgen dat je weet wat er gebeurt in België en de wereld.
Maar niet op alle gebied. Ik neem aan dat sport bv. weinig aan bod zal komen.
Dirk Barrez: In de eerste fase wel maar op termijn sluiten we dat zeker niet uit. Maar de vraag is dan ook hoe dat we daar mee zullen omgaan. Wat dat we eerst willen is wat belangrijk is voor de mensen op sociaal en economisch gebied. Economie in de mate dat ze belangrijk is voor mensen. We gaan ze niet door de beursbril bekijken. Maarwel vanuit het perspectief van de creatie en de verdeling van de welvaart.
Han Soete: Veel van die thema’s, economie, ecologie, sociaal, die zijn sowieso heel sterk internationaal en bekijken we door een internationale bril. We willen duidelijk communiceren en willen eigenlijk maar over drie jaar echt afgerekend worden op onze ambities. We hopen beter te zijn na dag één, maar we willen een aantal dingen opbouwen. Het is onmogelijk om met de beperkte ploeg die we hebben eigenlijk te realiseren wat we in gedachte hebben. Op twee manieren kunnen we dat bereiken dat is meer middelen inzamelen een keer we weg zijn om de ploeg groter te maken, maar even belangrijker is dat de kernredactie fungeert als een draaischijf van kennis, expertise bij veel mensen, deskundigen, studiediensten, universiteiten enz.
Toen we begonnen hadden we ervaring van alternatieve media (Pala, Indymedia) en van projecten die gefaald zijn. We zouden kapitaal hebben kunnen inzamelen en beginnen met een uitgebreide redactie, en dan na een jaar of twee moeten vaststellen dat je de financieel de verwachtingen niet haalt en de boel moet sluiten. Dat doen wij niet. Wij kiezen voor opbouwend werken. We beginnen gewoon. Ok, sport zullen we niet hebben, cultuur zal beperkt zijn maar we hebben nu al opbouwtrajecten. We hopen dat we halverwege de lente er al iemand kunnen bij invoegen en meer kunnen doen.
Lokaal nieuws bv. Vanuit de kernredactie ga je dat niet kunnen waar maken. Maar we gaan proberen de eerst komende maanden uit te rollen in een aantal grootsteden Antwerpen, Gent, Brussel, Leuven (niet echt een grootstad). Het is een beetje voelen: zijn er mensen en mogelijkheden een lokale redactie uit te bouwen, vooral bijna uitsluitend op basis van vrijwilligers die we gaan aansturen, begeleiden. Media zijn niet ontstaan door professionelen.. Alle media vinden hun roots bij mensen die bevlogen waren, een verhaal wilden vertellen en daarom media zijn gaan maken om dat verhaal te vertellen.
Denk aan de bijbel. Je kan bezwaarlijk zeggen dat die een objectieve weergave is van de wereld. De mensen die de bijbel hebben geschreven, de kerk en de christenen steken niet weg dat het een subjectieve weg is, dat ze met de bijbel proberen te wegen op die samenleving en die proberen vorm te geven. Al onze media kennen hun roots in sociale bewegingen die hebben geïnvesteerd in media maken en dat ik vind ik één van de redenen om met vrijwilligers te werken omdat je die inspiratie bij vrijwilligers veel meer hebt dan bij beroepsmensen. Ik ben bekommerd om een milieu dus daarom wil ik dat verhaal vertellen of ik ben een socialist, ik ben bekommerd om arbeiders.
Dirk Barrez: Als je analyseert dat net die bewegingen in de voorbije tien, twintig, dertig jaar hun eigen media zijn kwijtgespeeld dan zeggen wij niet dat het bedoeling is dat “De Wereld Morgen” het medium wordt van die bewegingen, maar wel dat wij de thema’s van die bewegingen op ernstige journalistiek wijze vertalen. Zowel door de kernredactie als vrijwilligers-medewerkers.
De vraag is, je hebt Pala, hebt Indymedia, waarom moest er noodzakelijk een nieuw initiatief worden. Kon dat niet uitgewerkt worden, veranderd worden, bijgestuurd…
Han Soete: Misschien wel, het is niet uitgesloten dat dit had gekund. Maar we hebben bij onszelf de analyse gemaakt, nu bijna een jaar geleden, zelfs langer geleden met de crisis die toesloeg in de media, de ontslagen bij De Morgen, bij De Standaard, bij verschillende redacties. Ook de kritiek die er was op de media, die veel explicieter was dan tien jaar geleden toen we begonnen met Indymedia. We hebben ons afgevraagd of wat we doen nog wel voldoende is, geeft dit nog voldoende antwoord op de problemen die zich stellen.
Dirk Barrez: We hadden bij Pala hetzelfde gevoel. Het is niet zo slecht maar de huidige situatie vereist dat er een nieuwe beweging zou komen, een dagblad. En dat waren we natuurlijk niet.
Pala zeker niet, maar Indymedia in zekere zin wel.
Han Soete: We zijn de boer op getrokken om daar te gaan toetsen wat wij willen. We voelden dat de kritiek op de media veel scherper was geworden en de vraag naar een echt antwoord dringender was. Ook tien jaar geleden hebben we ook onze ronde gedaan voordat we zijn begonnen.
Dirk Barrez: Een goed jaar geleden, eind januari, zijn we beginnen praten, zijn we die ronde begonnen. De meeste dingen hebben Han en ik samen gedaan en dat heeft de grondslag geleverd. Wij hadden in ons hoofd waar we naartoe wilden. We zijn dat blijven toetsen want er is een uitgavenkant aan het idee van wat we willen maken, maar daartegenover staat de inkomenskant, de middelen die je moet kunnen krijgen.
Han Soete: Waarom iets nieuws? Omdat we per definitie iets anders willen dan waar we nu mee bezig zijn. Het zijn twee bestaande groepen die gaan samenwerken, projecten die gaan samen samenwerken, maar het is niet Pala plus Indymedia, of Pala plus Indymedia, het is echt een nieuw project dat we samen hebben uitgetekend. Daarom willen we dan ook stoppen met wat we waarmee bij Indymedia bezig waren en we gaan op in een nieuw project. Om het duidelijk weer te geven het is niet Indymedia een beetje versneld of een beetje beter. Het is conceptsgewijs een ander project.
Han Soete: Ik ben er van overtuigd dat “De Wereld Morgen” heel goed uitdrukt welke rol wij als medium willen spelen. Het drukt uit hoe we vooruit willen geraken. We willen informatie aanreiken waarmee mensen aan de slag kunnen, waardoor ze grip krijgen op de wereld en op hun omgeving waardoor ze de wereld beter begrijpen en er iets kunnen aan gaan doen.
Dirk Barrez We hebben een drieluik van vragen: hoe is de wereld er aan toe, wat moet er gebeuren en hoe geraken we daar.
Verdwijnen Pala en Indymedia of blijven ze nog apart bestaan?
Han Soete: Wij stoppen ermee.
Dirk Barrez: Bij Pala blijft alleen wat medium is.
Een zeer belangrijk onderdeel van een project is ook de financiering. Je kan zeggen “the sky is the limit”, maar je kan ook realistisch werken. Hoe ga je vaste journalisten kunnen blijven betalen. Zijn er bepaalde inkomsten gegarandeerd door organisaties, mensen. Rekenen jullie op reclame?
Han Soete: We beperken ons niet tot één element. Maar omdat het ook ideologisch is we zijn gestapt naar vakbonden, naar sociale bewegingen om te vragen: vinden jullie het nodig dat er zo iets komt en willen jullie mee dragers zijn van het project. Zo ja, dan moet daar tegenover een financiële inkomstenstroom staan. Voor de eerste drie jaar, want we hebben iedereen steun gevraagd voor drie jaar.
Dirk Barrez: Het gaat niet om een kapitalisering. In feite krijgen ze in ruil een stuk advertentieruimte. Het is een situatie waaruit beide partijen voordeel halen. In elk geval willen we een ademruimte van drie jaar om te bewijzen dat we iets in onze mars hebben. Eén jaar is veel te weinig.
Han Soete: Ten tweede rekenen we ook wel op onze lezers, wat we nu ook voor een stukje doen bij Indymedia, en waar ook Pala mee begonnen is. Je moet wel weten dat hier niet leven in Nederland of in Engeland. Bijdragen voor media zijn heel vanzelfsprekend in de Verenigde Staten en in Nederland in België ligt dat iets moeilijker. Maar toch willen we onze lezers er op wijzen dat als je het de moeite waard vindt, ons werk waardeert, je dan een bijdrage kan storten. We willen onze lezers erop wijzen dat media maken geld kost. Help ons een beetje.
Een derde element is reclame. We gaan proberen echt commerciële reclame te werven waarbij we werken met een zwarte lijst: geen banken, behalve Triodos en andere uitzonderingen, geen automobielsector, (Dirk Barrez: tenzij het over groene wagens gaat), ook geen pensioenfondsen. en we gaan er ook discussie over hebben, er gaan dingen op die website komen waar de mensen ons kunnen melden of dat moet. Pensioenmensen willen we niet hebben, willen er geen reclame voor. Als bepaalde bewegingen ons melden dat een product helemaal fout is, dan gaan we dan zeggen tegen onze reclamedienst.
Dirk Barrez: Maar eigenlijk werken we ook met een witte lijst van bedrijven die we zelf zoveel mogelijk willen benaderen, adverteerders die we graag zouden hebben: bv. Ecopower graag, Elektrabel niet, Triodos en andere zoals bv. De Lijn, de NMBS, de universiteiten. In de omgeving van die adverteerders voelen we ons niet op ons ongemak, de universiteiten bv. Maar de vraag in hoever je geraakt met je witte lijst. De opbrengst voor het eerste jaar is laag ingeschat.
Han Soete: We hebben alles heel laag ingeschat. Bewust. Het is beter dat we binnen zes maanden kunnen zeggen dat we er beter voorstaan dan voorzien dan dat we moeten vaststellen dat we moeten beginnen schrappen.
Zijn er contacten geweest met de Vlaamse regering over eventuele perssteun? Uitpers heeft alvast geen goede ervaringen met die regering noch met het er in grote van afhankelijke fonds Pascal Decroos voor onderzoeksjournalistiek. Alle aanvragen werden afgewezen. Het ziet er naar uit dat het geld gaat naar groepen als De Persgroep en Corelio die het eigenlijk niet nodig hebben.
Hans Soete: Daar zijn we mee bezig. Maar dat is werk van lange termijn. Als steun het eerste jaar kan, des te beter. We vinden dat we er ook recht op hebben als andere media subsidies krijgen, rechtstreeks of onrechtstreeks.
We hebben toch al enkele deuren opengebroken. We zijn bij kabinetten langs geweest en bij de administratie. Het medialandschap is de laatste jaren veranderd. Zo is er een beleid van pluralisme terwijl er geen pluralisme meer is in de media. Je hoort maar één stem meer, die voor privatiseringen en dergelijke. Het middenveld krijgt de verhalen die het politiek belangrijk vindt niet meer verteld in die media. Inhoudelijke verhalen komen moeilijker aan bod.
Dirk Barrez: Er is meer dan 300 miljoen overheidssteun per jaar, waaronder 93 miljoen euro an advertenties.. Een klein beetje daarvan is van aard om hier de bakens te verzetten. Dus wat die subsidies betreft is er een mogelijkheid.
Met hoeveel vaste mensen gaan jullie beginnen?
Han Soete: In totaal zal de ploeg tien mensen tellen, maar niet allemaal voltijds. Van die mensen gaan er ook sommigen administratief en ondersteunend werk doen. We hopen we met vijf mensen voor inhoud kunnen gaan. Alle die tien zijn hoe dan ook inhoudelijk op de hoogte. Iemand die administratie doet en iets te vertellen heeft zal bij gelegenheid ook wel iets schrijven voor de website, en dat willen we ook zo. Maar er zullen vijf mensen zijn die voltijds bezig zullen zijn met media maken. Dat is ongeveer evenveel als bij Metro vandaag.
Dirk Barrez: Het is belangrijk te zeggen dat er het eerste jaar een heel pak vrijwilligheid zal inzitten en dat zal zo blijven. Maar naar de mate dat we groeien kunnen er meer mensen aan het werk. En dat is een verschil met financiële media: al wat er binnenkomt zal omgezet worden in wat we nodig hebben voor het medium, want we hebben geen kapitaalhouders die rendement moeten hebben, we hebben geen managers enz. We werken, voorlopig, onder vzw-vorm. We werken ook zonder hoofdredacteur want we zijn, anders gesteld, allemaal hoofdredacteurs. We zijn allemaal verantwoordelijk. Bij een roterend eindredacteurschap zal iedereen geregeld verantwoordelijk zal zijn.
Han Soete: Ook omdat we vinden dat de mensen die we hebben capabel en valabel en geen baas boven hen moeten hebben om te zeggen nu ga je dit of dat doen.
Praktisch bekeken hebben jullie dus een homepage met nieuwsfeiten, worden die doorgelinkt naar achtergrondartikels?
Dirk Barrez: We gaan werken in drie lagen. De eerste is wat je vandaag een beetje kan vergelijken met Metro: korte, toegankelijke nieuwsfeiten. Die laag moet zonder voorkennis probleemloos gelezen kunnen worden.
Han Soete: Een tweede laag is dan te weten waarom iets zich voordoet, waarom het gebeurt. Dat is duiding. Zonder in een format van een maximum aan lettertekens te vervallen, zoals bij veel media het geval. Als je als journalist een paar pagina’s nodig hebt om iets toegankelijk te vertellen en begrijpelijk te maken dan kan dat.
Daaronder zit dan de derde laag, die we voorlopig essay noemen. Dat is eigenlijk een laag waarbij dat je fundamenteel te werk gaat. Bv. over de economische crisis. Er zijn verschillende visies over het ontstaan van die crisis en verschillende visies over de manier hoe we er moeten uit geraken. Wel laat de specialisten een tekst van 10, 15 of indien nodig zelfs 30 bladzijden schrijven om uit te leggen hoe het volgens hen zit. Met alle nuances.
Ga je ook doorlinken naar anders websites?
Han Soete: Dat is bronvermelding, dat klopt. Het is normaal dat je als journalist doorverwijst naar de bronnen die je hebt gebruikt. Lever achtergrond zodat de lezer zelf kan controleren.
Is het ook de bedoeling in de loop van de dag aan de eerste laag te werken?
Han Soete: Ja, we zijn wel geen papieren krant maaar de nieuwslijn blijft lopen. Er zal wel een strenge selectie zijn. We gaan ons niet verliezen in wat niet belangrijk is.
(Uitpers nr. 118, 11de jg., maart 2010)
(1) Voor het nieuwe initiatief zie:
www.onsnieuws.be
www.indymedia.be
www.pala.be
