Hillary Clinton heeft een zweem van zelfkritiek geuit voor het feit dat de islamistische extremisten snel oprukken in Pakistan. Zij herinnerde eraan dat fundamentalistische bewegingen die haar vandaag in paniek doen slaan, twintig jaar geleden door Washington werden gesteund om zo de Sovjet-Unie te bestrijden. Maar ook later, onder meer tijdens de regering van president Bill Clinton konden de Afghaanse Taliban op Amerikaans begrip rekenen toen ze met steun van Pakistaanse militairen Afghanistan binnentrokken. Washington betrok Pakistan zeer intens bij die strijd tegen de Sovjetinvloed. Met alle gevolgen vandien.
“Door deel te nemen aan die strijd, heeft de Pakistaanse staat haar eigen samenleving blootgesteld aan een gevaarlijke jihad cultuur. Als we nu terugkijken, moeten we ons de vraag stellen of we ons daarmee hadden moeten inlaten. Waren de rampzalige gevolgen ervan inderdaad zo moeilijk te voorzien? Meer dan de Amerikanen, moeten wij onze eigen geschiedenis onder de loep nemen en onze eigen vergissingen toegeven”. Aldus de Pakistaanse krant Dawn (27 april) bij de berichten over de opmars van de Pakistaanse Taliban in het noordwesten van het land, tot op 110 kilometer van Islamabad.
Zoals Hillary Clinton het zei, de VS steunden de islamisten om Moskou te bevechten, maar ook uit anticommunisme. Ze bevochten er een regime dat poogde van Afghanistan een modernere samenleving te maken, terwijl Washington en zijn Pakistaanse bondgenoten (met Saoedi-Arabië en compagnie) er de obscurantisten wapens, geld en manschappen gaven. Een historische kans om het land uit dat obscurantisme te halen, is toen met zeer veel geld en wapens bestreden.
Nachtmerrie
De opmars van de Pakistaanse Taliban is voor Washington blijkbaar een nachtmerrie. Pakistan heeft kernwapens, de Amerikanen weten beter dan wie ook – ze hebben het zelf in de hand gewerkt – dat die Taliban heel wat medestanders hebben onder de Pakistaanse strijdkrachten. Maar vooral, die opmars doorkruist de “nieuwe” Afghanistan strategie van president Barack Obama. Het feit dat die Taliban en hun Afghaanse verwanten een groot deel van het grensgebied met Afghanistan controleren, maakt het voor de Amerikanen steeds moeilijker vanuit Pakistan operaties te doen. Daardoor worden ze steeds afhankelijker van de landen van Centraal-Azië en van de goede wil van Moskou.
Washington panikeert eveneens omdat de Pakistaanse regering van president Zardari (weduwnaar van de vermoorde Benazir Bhutto) denkt het probleem op te lossen door lokale akkoorden met de Tehrik-e-Taliban Pakistan (TTP) [Studentebeweging van Pakistan, nvdr] en de daarmee verwante Tehrik-Nifaz-e-shariat-Mohammadi (TNSM) [Beweging voor het opleggen van de islamitische wet, nvdr]. De in februari gesloten overeenkomst, waarmee de controle over de vallei van Swat feitelijk werd overgedragen aan die Taliban en de invoering van de sharia ter vervanging van de tribale tribunalen werd bekrachtigd, bleek averechts te werken. Elke toegeving aan de Taliban is een voor hen een aansporing geweest verder te gaan.
Het is niet de eerste zorg van de Pakistaanse president die in de eerste plaats bekommerd is om zijn machtspositie tegenover rivaal Nawiz Sharif, ex-premier en grote concurrent van de clan Bhutto. Het was Benazir Bhutto die in het midden van de jaren 1990 als premier de Afghaanse Taliban hielp bij hun opmars.
Uitweg
Obama staat voor een bijzonder lastige opgave. Hij heeft al begrepen dat hij Iran nodig heeft om zijn strategie voor Afghanistan te laten werken, Iran dat in de soennitische en Pathaanse Taliban gevaarlijke rivalen ziet.
In Afghanistan zelf zijn de Amerikanen op zoek naar een alternatief voor president Karzai en diens corrupte omgeving. De presidentsverkiezingen van augustus naderen en Karzai tracht zijn positie te versterken met kritiek op het militaire optreden van de Amerikanen en hun Navo-bondgenoten.
De Crem
Onder die Navo-bondgenoten ook de Belgische minister van Defensie Pieter de Crem die op eigen houtje Belgische militairen laat deelnemen aan grondoperaties in het noorden van Afghanistan. Daarmee vestigt hij er vooral de aandacht op dat de Taliban ook in die regio bijzonder actief zijn.
Maar voor De Crem komt het er in de eerste plaats op aan te laten zien dat hij van België een zeer trouwe kritiekloze bondgenoot van de VS maakt. In dat opzicht is De Crem een goede opvolger van Leo Tindemans die maar één groot diplomatiek credo had: Washington in alles volgen.
(Uitpers, nr. 109, 10de jg., mei 2009)
