Deze week in Jenin…
Het was niet de eerste keer dat het Jenin overkwam. Er is iets met Jenin. Het is een stadje benoorden Nabloes in het noorden van de bezette Palestijnse Westoever, met iets meer dan 40.000 inwoners. Ernaast heeft het, zoals wel meer Palestijnse steden, ongeveer 17.000 inwoners in een vluchtelingenkamp. Zo’n vluchtelingenkamp in Palestina is geen verzameling tenten maar een opeenstapeling van slecht gebouwde — wegens gebrek aan middelen — huizen en krotten, in Jenin allemaal op minder dan een halve vierkante kilometer oppervlakte. Nabloes en Jenin, allebei oeroude steden die, tot hun ongeluk misschien, in het Bijbelse Samaria gesitueerd zijn en, als Palestijnse bevolkingscentra, onder de Palestijnse Autoriteit (PA) vallen, staan bekend als koppige centra van verzet tegen de Israëlische bezetting.
Leeuwennest
Zo gebeurde het twintig jaar geleden, in 2002 tijdens de “Tweede Intifada” dat Israël Jenin aanviel en het kamp plat bombardeerde met gevechtshelikopters, en met bulldozers grotendeels met de grond gelijk maakte om daar het verzet onder de puinhopen te smoren. De operatie maakte 54 Palestijnse doden en 23 Israëli’s. De huizen van Jenin, en het kamp, zijn intussen weer opgebouwd; de kinderen van de overlevenden van 2002 zijn nu twintig jaar of iets ouder.
Vaak zijn zij lid van de “ongeregelde” verzetsgroepen die zichzelf als “Leeuwennest” betitelen, en gewapend verzet voeren tegen de Israëlische bezetting — omdat het bezettingsleger wekelijks en soms bijna dagelijks invallen doet in het kamp en in de stad Jenin zelf, en omdat de zogenaamde politie van de PA daar machteloos tegen is. Deze jongeren horen niet bij bestaande organisaties hoewel men hoort dat Islamitische Jihad er invloed heeft, ze hebben geen centrale leiding (een centrale leiding zou binnen de kortste keren geëlimineerd zijn door de Israëlische geheime diensten en het leger), en zijn in opstand even goed tegen de Palestijnse Autoriteit die niets voor hen doet en in hun ogen in onderaanneming voor Israël werkt, als tegen Israël zelf.
De PA is in twintig jaar verworden tot een grotendeels parasiterende, autoritaire bureaucratie die nog slecht voor haar eigen voortbestaan zorgt. Dat dit gebeurd is onder Israëlische en ook Internationale druk, in naam van Oslo-vredesakkoorden waar Israël zich sinds het begin niet aan gehouden heeft, interesseert de jonge generatie Palestijnen niet meer. Die zien dat de PA met Israël samenwerkt, voor alle Israëlische eisen plooit (of anders wel de Amerikaanse eisen) en, als zij zich met geweld verzetten tegen Israël, “hun” PA zich dan tegen hen zal keren, en niet tegen Israël. Hun opstand, in hun kampen, is dan in eerste lijn tegen de PA. Want dat is de eerste lijn van Israël.
Niets vergeten
Ze zijn twintig jaar oud, en hebben niets vergeten. Israël heeft ze daarbij ook geholpen: meer dan elders is het bezettingsleger in de voorbije twintig jaar Jenin onder de voet komen lopen, militanten executeren, huizen afbreken, jongeren gevangen meevoeren. Meer dan elders is in Jenin het verzet levend gebleven, nergens heeft de Palestijnse Autoriteit minder te zeggen. In Jenin floreerde het befaamde Freedom Theatre, het Vrijheidstheater, waar internationaal artiesten naartoe kwamen. Israëlische soldaten kwamen het sluiten.
Jenin is, in de gestaag verslechterende sfeer en situatie van Palestina, een luid tikkende tijdbom gebleven.
Crisismoment voor Israël
Israël van zijn kant leeft al maanden van crisis naar politieke crisis. Sinds premier Benjamin Netanyahu er na recente verkiezingen ternauwernood in slaagde een — uiterst rechtse — regeringscoalitie te verwezenlijken, die gedomineerd wordt door ultra-orthodoxe en ultranationalistische kolonistengroepen, en een aanval lanceerde op de Israëlische justitie en haar fundamentele instellingen, komen elke zaterdag tienduizenden Israëli’s op straat in betogingen tegen de regering en haar plannen. Deze beweging, misschien een heropleving van het Israël dat vroeger het vredeskamp uitmaakte, rept niet over enige Palestijnse kwestie of probleem: zij bemoeit zich uitsluitend met haar eigen besognes en ziet Palestijnen min of meer als buitenlandse politiek.
Anderzijds heeft de regering een versnelling ingezet in de verdere kolonisering van de bezette gebieden. Ze doet dat op twee verschillende manieren.
Zo worden systematisch nieuwe kolonies ingeplant in bezet Oost-Jeruzalem, dat ze volledig wil “verjoodsen” en de Westoever, terwijl bestaande inplantingen vergroot en versterkt worden. Op de Palestijnen heeft dat naast de fysieke realiteit dat ze hun land steeds meer zien verschrompelen, ook een psychologische werking. Het is een uitnodiging om hun dromen op te geven. Voor hen is “de tweede Nakba” bezig, de tweede Verdrijving, met etnische zuivering en het roven van land.
Die gaat gepaard met raids van Joodse kolonisten die in de kolonies wonen, en de omliggende Palestijnse dorpen gaan terroriseren, de boeren van hun akkers en olijfgaarden verjagen voor de oogst, bomen omhakken en vernielingen alom organiseren onder het beschermend oog van het leger. Geregeld vallen hier doden bij. Geregeld worden de jongste tijd ook ware pogroms op Palestijnse dorpen als Huwara georganiseerd door gewapende kolonistengroepen. Israëlische soldaten, grenspolitie en kolonisten zijn dan logische en legitieme doelwitten in de ogen van getergde Palestijnse verzetsgroepen. Daar vallen dan slachtoffers, die door Israël officieel of door kolonisten op eigen houtje gewroken worden met nachtelijke raids, executies van verdachte Palestijnen en militaire invallen. De laatste tijd stuiten die militaire raids op gewapend verzet. Zo in Jenin op 19 juni, toen er Israëlische Apache-helicopters aan te pas moesten komen om hun vastgelopen soldaten te ontzetten. Resultaat vijf dode Palestijnen voor een toch wel smadelijke aftocht.
Het valt op dat de regelmaat, het ritme van deze invallen de laatste tijd korter wordt. De Israëlische regering kan geen verzet meer hebben en slaat hard en onmiddellijk toe waar ze een begin van organisatie vermoedt. Een begin van opstand. Dat begin zien zij nu duidelijk in de ongeorganiseerde cellen van de “Leeuwennesten”. Die cellen zullen ze dus proberen uit te moorden. De afgelopen zes maanden zijn er in de Westoever 140 Palestijnse doden gevallen, tegen 30 Israëli’s.
Allemaal terroristen
Vandaar de actie in Jenin. Maandagnacht om één uur viel Israël het kamp aan met missielen uit drones. Honderden soldaten trokken binnen — uiteindelijk zouden het er duizend worden — en begonnen de klopjacht op militanten. Israëlische gepantserde bulldozers reden door huizen en trokken voren in straten om ambulances de doorgang te beletten. Alle uitgangen van het kamp werden afgesloten. Van het Freedom Theatre bleef dit keer een puinhoop over. Traangas en wat losse munitie werd in ziekenhuizen geschoten. Het leger ontkende dat er inwoners uit het kamp verjaagd werden hoewel er foto’s zijn van een massale uittocht. Het Palestijnse Rode Halve Maan zegt 3000 mensen uit het kamp geëvacueerd te hebben. (Later, woensdag en donderdag, zouden die beginnen terugkeren naar de resten van hun huizen.
Het dodental liep op van dag tot dag, uiteindelijk leek het te stabiliseren op twaalf Palestijnse doden en 120 gewonden. Woensdag beweerde het leger zijn operatie beëindigd te hebben, en donderdag leek het helemaal teruggetrokken. De actie was “succesvol” verlopen, volgens het legercommuniqué, en eigenlijk is er geen reden om daaraan te twijfelen.
Israël verkoopt dit uiteraard als een defensieve actie tegen “terroristen”. Men dient dit te interpreteren. Voor Israël zijn namelijk alle Palestijnen potentiële terroristen, en Palestijnen die zich effectief verzetten, zij het kinderen die met stenen gooien, pubers die met katapulten schieten, en dan zeker losse militanten met geweren, zijn échte terroristen, en dus vogelvrij. Van enig recht op verzet, ook gewapend verzet, tegen een militaire bezetting, is in deze retoriek geen sprake. Wat opvalt is dat de Westerse bondgenoten van Israël dit, tegen al hun wetboeken van internationaal recht in, zonder meer lijken te aanvaarden. Zo vergaand aanvaarden zij dit zelf dat ook in de grote Internationale pers een ‘incident’ zoals dat in Jenin vorige week bijna als een routine-gebeurtenis behandeld wordt. Daar moet men zich niet te druk over maken, lijkt het, omdat het eerder al is gebeurd, en het later vast opnieuw zal gebeuren.
Helaas hebben zij daarin wellicht gelijk. En wellicht zal het voor de volgende ronde geen twintig jaar meer duren. Want die Palestijnen gaan niet weg, en die jonge blagen van het Leeuwennest zijn maar pas aan hun opleiding begonnen. Misschien ontwikkelen de overlevenden met de tijd ook een strategie. Van de PA of de oude PLO zal die niet meer komen.
