De strijd gaat voort: Antwerpse (im)mobiliteit

De Antwerpse actiegroepen stRaten-generaal en Ademloos kondigen een hete herfst aan ter voorbereiding van de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar. Zullen lokale politici Antwerpen mee opzadelen met een door de bevolking weggestemd BAM-tracé of spannen zij zich in om via een goed uitgekiend meccanotracé het doorgaand verkeer rond de stad te leiden? Er staat heel veel op het spel, niet alleen de leefbaarheid van een stad, maar ook van haar bewoners. Samen met enkele vooraanstaande medici luiden de actiegroepen nog maar eens de alarmklok.

‘De bananenschil van de Antwerpse mobiliteit wordt steeds groter. Al heel wat politici zijn erover uitgegleden. En wat nu met verkiezingen in het vooruitzicht? Er is in Antwerpen rond het mobiliteitsdossier een verzetsbasis gegroeid over alle partijpolitieke grenzen heen, die naar het voorbeeld van andere Europese landen heel wat pleintjes en openbare ruimtes kan bevolken. Het wordt nog een boeiende herfst.’ Zo sloot ik in het zomernummer van Uitpers (nr. 133) mijn artikel af over de Antwerpse mobiliteit, meccano’s en een leugenachtige overheid, die zich in alle mogelijke bochten wringt om het BAM-traject er door te drukken.

Intussen is de aanzet gegeven tot een hete herfst. Op de persconferentie van 13 september 2011 legden de actiegroepen hun plan de campagne voor. Manu Claeys en Wim Van Hees werden geflankeerd door twee notoire vertegenwoordigers uit de medische wereld: professor dokter Dirk Avonts van de Gentse huisartsgeneeskunde en de bekende sportdokter van Beerschot Chris Goossens.

Wim Van Hees stelde drie nieuwe affiches voor die de drie kernthema’s van de campagne samenvatten: milieuverontreiniging en gezondheid, keuze voor het meccanotracé als oplossing voor het Antwerpse verkeersinfarct en het overkappen van de ring.

(Wim Van Hees en Manu Claeys)

Meccano- versus BAM-tracé

StRaten-generaalwoordvoerder Manu Claeys kwam als eerste aan het woord en benadrukte nogmaals dat het Meccanotracé functioneert als een echte bypass rond de stad Antwerpen. De Oosterweelverbinding doet dat niet. Het Meccanotracé creëert knooppunten ter scheiding van doorgaand en lokaal verkeer ver weg van de stad (Melsele, Wommelgem). De Oosterweelverbinding doet dat niet. De Oosterweelverbinding is niets meer dan een snelweg die quasi parallel aan de huidige ring evengoed alle verkeer door het stedelijk centrum voert. Bij ongevallen heeft dat verkeer dan geen alternatief ROND de stad en blijft het aanschuiven DOOR de stad.’ Manu Claeys vermeldt ook de studie van Transport & Mobility Leuven. Dit studiebureau becijferde het afvoerend vermogen van het Meccanotracé in september 2010 en nogmaals in juni 2011. De resultaten spreken voor zich. Het Meccanotracé haalt 44% van het huidige verkeer weg van de zone Kennedytunnel en niet minder dan 62% van de zone Sportpaleis (zie www.forum2020.be). Dat is omdat het doorgaand verkeer effectief alternatieve wegen opzoekt (Meccanotracé). Bij aanleg van de Oosterweelverbinding zijn die alternatieve wegen er niet, enkel een bijkomende snelweg door de stad (startend in het district Linkeroever en eindigend in de districten Merksem en Deurne).

Overkapping

Voor het thema ‘Overkap de ring nu!’ verwees Claeys naar een voorstel uit 2005 van Borgerhoudt van Mensen om boven de ring in Borgerhout een ringpark aan te leggen. Ook op het vlak van stadsontwikkeling zou het dichtleggen van deze open verkeersriool een zegen kunnen zijn. De woordvoerder wees erop dat de overkapping van de ring al in 2006 in het ruimtelijk structuurplan van de stad Antwerpen werd opgenomen, evenals in het bestuursakkoord 2007-2012 van de stad. Internationaal werd deze formule al met succes toegepast. Claeys verwijst naar de overkapping van de Calle 30 in Madrid en ook naar Hamburg. Via de train of ideas zal de oplossing van deze Duitse havenstad ook in Antwerpen te zien zijn. Manu Claeys liet ook enkele slides zien van architecten uit Oslo die hun ruimtelijke fantasie de vrije loop hebben laten gaan over een overkapte Antwerpse ring in de aard van de groene overkapping van de Craeybeckxtunnel.

(Voorstel van Borgerhoudt van Mensen: Ringpark de Knoop in Borgerhout)

Gezond slapen, spelen en sporten

Van de 500.000 Antwerpenaren woont een kleine 100.000 op 500 meter van de ring. Bijna 200.000 op minder dan 1000 meter. Een ding is zeker: waar men ook woont in Antwerpen het geluid van de dagelijkse passerende 300.000 voertuigen is altijd aanwezig. Welke medische gevolgen brengt deze permanente geluidsoverlast met zich mee? Dr. Dirk Avonts, professor huisartsengeneeskunde aan de Gentse universiteit, benadrukte op de persconferentie het belang van gezond slapen, spelen en sporten. Ook al word je niet wakker; nachtlawaai kan je gezondheid schaden, zeker bij 65 plussers neemt de kans op hoge bloeddruk, beroerte en geheugenstoornissen toe. Volgens de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie zou het maximum geluid in een slaapkamer de 35 decibel niet mogen overschrijden en zou het maximum geluid buiten maximum 42 decibel mogen zijn. Ademloos ging op pad in Antwerpen en mat overal 50 decibel of meer, dus boven de norm van de Wereldgezondheidsorganisatie, met pieken tot zelfs boven de 70 decibel. Antwerpen zit met een groot probleem als tegen 2020 de WHO-normen worden overgenomen. In dat kader pleitte de arts onder meer voor het ’s nachts omleiden van het verkeer via de Liefkenshoektunnel, een maximumsnelheid van 60 km per uur op de Antwerpse Ring om de geluidsoverlast in de stad ’s nachts te beperken en het weren van verkeer uit omgevingen waar kinderen op school zitten. Dat zijn maatregelen die onmiddellijk kunnen worden ingevoerd als daar tenminste de politieke moed voor bestaat.

Chris Goossens, sportarts bij voetbalclub Beerschot kwam met een zeer sterke getuigenis. Hij vertelde hoe hij 20 jaar in Aartselaar nabij de A12 heeft gewoond. Drie jaar geleden kreeg hij fysieke klachten. “Ik heb me laten testen – wat haast niemand doet – en moeten vaststellen dat ik 70 keer te veel lood, 75 keer te veel kwik en 30 keer te veel cadmium in mijn lichaam heb.” Goossens wijt zijn gezondheidsklachten aan luchtvervuiling door het drukke verkeer en aan het feit dat hij veel aan sport deed en daardoor meer schadelijke stoffen te verwerken kreeg. Zijn conclusie is dan ook zeer radicaal: “Als je moet sporten in Antwerpen, blijf dan liever binnen en doe het in een sportzaal met een goed afzuigsysteem.’

Onderzoekers van het Centrum voor Milieukunde aan de Universiteit Hasselt en de eenheid longtoxicologie van de KU Leuven publiceerden eerder dit jaar een artikel in het blad The Lancet, waarin stond dat luchtverontreiniging een even belangrijke trigger is bij een hartinfarct als andere, erkende, factoren zoals fysieke inspanning, hoge bloeddruk, drugs- of alcohol.
‘Het is in elk geval niet gezond om twintig jaar lang langs een drukke baan te wonen, laat staan te joggen’, zegt professor longtoxicologie Benoit Nemery, een van de auteurs. ‘Luchtvervuiling ís slecht én tast je gezondheid (o.a. longen en bloedvaten) aan.’

Sabotage van de overheid

De actievoerders klinken behoorlijk bitter als zij het hebben over de rol van de overheid in heel dit dossier. Manu Claeys: ‘De overheid pleegt regelrechte sabotage om het meccanotraject te begraven. Op 10 juni 2011 keurde de Vlaamse regering het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) goed voor de bouw van een nieuwe federale gevangenis in Schaarbeek op het grondgebied van de gemeente Beveren. Die gevangenis is pal op het Meccanotracé gepland dat de actiegroepen bepleiten voor de sluiting van de Antwerpse Ring. Ademloos en stRaten-generaal kaartten dat eerder al aan, maar de plannen gaan nu toch door. Daarom trekken ze met het Wase Actiecomité tot beveiliging van het leefmilieu op de Linkeroever en in het Waasland (ABLLO) en enkele particulieren naar de rechtbank om een milieustakingsvordering in te dienen. Manu Claeys benadrukte dat ze niet tegen de gevangenis of de locatie ervan zijn. Maar ze zien in de huidige plannen een zet van de Vlaamse regering om de Oosterweelverbinding te ‘betonneren’ en het Meccano-tracé als alternatief onmogelijk te maken. De milieustakingsvordering is gebaseerd op de stelling dat het om een illegale bouwwerf gaat, omdat de werken in Beveren al worden opgestart terwijl alle procedures nog niet zijn afgerond.

De altijd zo rustige Claeys moest zich beheersen om zijn stem niet te verheffen. ‘Indien nodig gaan we naar de Raad van State.’ Al zeven jaar werkt stRaten-generaal, waarvan de laatste drie jaar samen met Ademloos, aan dit dossier. Zij, de vrijwilligers met een lange adem, zijn ondertussen met voorsprong de echte specialisten geworden in het mobiliteitsdossier van de stad Antwerpen. Claeys: ‘Politici zijn bang voor een debat over de alternatieven. De Vlaamse regering voert een bewuste obstructiepolitiek. Wim Van Hees van Ademloos voegt er aan toe: ‘Alles wordt top-down beslist, op alle niveaus. Weet je dat er na de volksraadpleging in Antwerpen geen enkele info-avond is geweest. Wat in De Antwerpenaar komt is zuiver his master’s voice. Kritische stemmen worden zorgvuldig geweerd.’ Ademloos en StRaten-generaal hebben in de afgelopen maanden een ronde van Antwerpen en omstreken afgelegd om buurtgroepen en wijken te informeren over hun plannen. De actiegroepen kiezen voor een bottom-up benadering. Zij trekken er met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar opnieuw op uit. Zij willen de gewone Antwerpenaar informeren én tegelijk de lokale politici onder druk zetten om kleur te bekennen. Manu Claeys vermeldt het voorbeeld van Madrid waar in 2003 Alberto Ruíz-Gallardon van de Partido Popular die opkwam voor de overkapping van de Calle 30 tot burgemeester werd verkozen. In 2007 was de overkapping klaar en werd Alberto Ruíz-Gallardon herverkozen. Zijn er Antwerpse politici die in 2012 het Madrileense voorbeeld zullen volgen?

(Uitpers nr. 135, 13^de jg., oktober 2011)

Open brief aan kandidaat sp.a-voorzitter Bruno Tobback
Beste Bruno,
Wij lezen in uw intentieverklaring dat:
“Onze partij een klankbord moet zijn voor de kennis die op de meest uiteenlopende beleidsdomeinen aanwezig is in de samenleving, … in vakbonden… mutualiteiten, … schoolraden, universiteiten … hogescholen, … milieubewegingen, … consumentenverenigingen, actiegroepen, buurtwerkingen en sportverenigingen.”
En dat “aan hen een forum moet geboden worden … in thematische denktanks, studiedagen en netwerken en vooral door gewoon regelmatig hun mening te vragen op alle domeinen waar hun kennis en ervaring die van het partijbestuur kan versterken.”
Een voor ons belangrijke intentie. Wij begrijpen hieruit dat u contacten zal leggen met “de geëngageerde samenleving” en zal uitleggen waar het socialisme voor staat.
Dit beantwoordt aan een enorme behoefte in Antwerpen.
Antwerpen ligt aan een open riool, een immense halve rotonde, gebouwd tussen 1968 en 1990, waarbij onze burgemeesters Brussel nooit loslieten. Op deze ring rijden nu tot 300,000 voertuigen per dag.
De actiegroepen waarmee u contacten wil leggen, dwongen zoals u weet een volksraadpleging af met 69,000 handtekeningen. Na een intense campagne waaraan BAM & co 5O x meer geld besteedde dan de actiegroepen, hebben de Antwerpenaars het BAM tracé met glans weggestemd. Onze slogan was: het BAM tracé, stem nee. Duidelijker kan het niet.
Desondanks beweerde onze burgemeester dat hij thuishaalde wat de actiegroepen gevraagd hadden : een getunnelde Wapper … op het BAM tracé. Ondanks deze grove onwaarheid eigende hij zich de overwinning toe.
Mijnheer Tobback, beste Bruno,
Deze week (1) wordt hier op het gemeentehuis een contract getekend door onze socialistische burgemeester waarin dit BAM tracé wordt vastgeklonken.
Dit ondanks een Meccanovoorstel dat uitgewerkt werd in samenspraak met allerlei sectoren van de samenleving, een voorstel waarvan de regeringsmeerderheid beweerde dat dit onderzocht was. Een bewering die na onderzoek door de Commissie van Toezicht op Openbaarheid van Bestuur onthuld werd als een leugen die bovendien afgedekt werd door alle regeringspartijen én het college van burgemeester en schepenen van Antwerpen. Hallucinant ! Het bleek niet te passen in hun politieke logica.
Dat deze politieke logica niet past in een democratische logica is hieraan blijkbaar volstrekt ondergeschikt.
Sinds enige weken wordt dit spel nog veel harder gespeeld. Er wordt nu een gevangenis gepland op het Meccano – tracé. Hiermee wordt duidelijk wat Kris Peeters in het voorjaar van 2011 bedoelde: “We zullen onze plannen betonneren.”
Dit kan niet in overeenstemming gebracht worden met de democratische principes waaraan socialisten gehecht zijn. We staan een jaar van de gemeenteverkiezingen. De oplossing van dit probleem is generatie – overschrijdend.
De toekomst van het socialisme in Antwerpen én Vlaanderen wordt o.m. bepaald door de keuzes die u in dit dossier maakt. Gaat u aan de bevolking uitleggen dat het socialisme kiest voor de “betonboeren”?
Of gaat u aan uw politieke collega’s uitleggen dat het behouden van een open riool in Antwerpen strijdig is met uw socialistische democratische opvattingen?
Als u kiest voor de volgende generaties Antwerpenaren, dan kiest u voor de sanering van het open riool dat men van Antwerpen gemaakt heeft.
Dan kiest u voor de kracht van de open dialoog en niet voor het misbruik van de macht.
Dan kiest u voor samenspraak met de talrijke Antwerpse actiegroepen in deze en schrijft u zich niet in op de politieke ramkoers die nu gevoerd wordt, de blinde voorkeur voor een politieke logica ten koste van een democratische logica.
Voorwaar een verpletterende verantwoordelijkheid.
Irène Cardinaels
sp.a – lid
verontruste democraat
Ademloos – militante