Aux armes, citoyens. Emmanuel Macron waarschuwt ons plechtig, de Russen komen. Dat geeft me een erg ‘déjà vu’ gevoel. Als kind en jongeman hoorde ik dat ook roepen, “de Russen komen”, de Russen, dat stond voor de Sovjet-Unie. Vandaar dat er sterk moest bewapend worden.
Als we ons niet bewapenen, kunnen wel al beter wat Russisch leren, aldus de karikatuur van Mark Rutte, Navo-secretaris-generaal wiens partij VVD regeert met de uiterst-rechtse Geert Wilders. Dat leidde indertijd ook tot hysterische karikaturen, net nog geen kindverslindende Russen. Het leek toen alsof ze elke dag konden binnenvallen. Die”Russen” (Sovjet-Unie) maakten wel gewelddadig een einde aan de Hongaarse arbeidersopstand in 1956 en fnuikten in 1968 de ‘Praagse lente’. Maar ze bleven mooi binnen hun eigen zone en maanden de communisten in West-Europa aan het status-quo in Europa te verdedigen. Sovjetleider Nikita Chroestjtsjov pleitte voor vreedzame coëxistentie, Spoetnik, de eerste satelliet (1957) en de eerste mens in de ruimte, Joeri Gagarin in 1961, leken aan te tonen dat Moskou de concurrentie aankon, ze zelfs kon winnen.
Na de afzetting van Chroesjtsjov (1964) zette Leonid Brezjnev diens koers in eigen stijl verder, het Helsinki-proces werd op gang getrokken met als doel de naoorlogse toestand, met invloedzones en grenzen, te bevestigen. De Duitse kanselier Willy Brandt gaf het in 1969 met zijn Ostpolitik – dat leidde tot een verdrag met Moskou – een enorme stimulans. Dat mondde 50 jaar geleden, 1975, uit in de Helsinki Conferentie over Veiligheid en Samenwerking in Europa.
Wapenwedloop
Het hield de westerse oorlogspropaganda niet tegen, de bewapeningswedloop werd onder de VS-presidenten Jimmy Carter en Ronald Reagan opgedreven. In West-Europa, onder meer in België, moesten middellange afstandsraketten worden opgesteld om de Russen “af te schrikken”. Brussel kende in 1983 de grootste betoging uit zijn geschiedenis, met 400.00, maar de raketten kwamen er. In defensie speelt democratie niet.
Het was niet zozeer “om de Russen af te schrikken”, wel om de Sovjeteconomie op de knieën te krijgen. Die zat zo al in crisis, haar onder druk zetten om de bewapeningswedloop te volgen, verergerde dat. Het Sovjetstelsel kraakte in die tijd aan alle kanten, die wapenwedloop maakte het nog erger.
“De Russen” trokken zich in 1989 zonder veel verweer terug uit hun “zone” en rekenden erop dat het niet zou keren in nieuwe vijandschap. We hebben een eigen ’Ostpolitik’ nodig, zegden politologen me toen in Warschau, we moeten verder bouwen op détente. Maar zoals we nu wel weten, is het anders uitgedraaid. Met Jeltsin kon het Westen nog de vloer aanvegen met de nieuwe Russische Federatie, zolang die maar haar – bescheiden – plaats kende.
Vijand
Met Poetin werd dat anders. Naarmate die hogere pretenties toonde, werd de sfeer vijandiger. Zeker vanaf 2003-2004 met de ‘kleurenrevoluties’ om vroegere Sovjetrepublieken los te weken van de Russische invloed, zoals Oekraïne. Alsof het niet mocht dat deze staat met zijn nauwe economische, historische, taalkundige enz. banden met de Russen (van wie er zoveel in Oekraïne wonen) goede banden zou hebben met die buur. Nee, in de ogen van de westerse arrogantie, was er geen plaats voor een ‘Ostpolitik’.
Vanaf dan werd weer een vijandbeeld gecreëerd, Rusland was een vijand waartegen het westen zich moest verdedigen, al die gewezen Sovjetstaten moesten bij de Navo, Oekraïne incluis. Met de Russische inval van februari 2022 was het bewijs geleverd: Rusland is een vijand van het vrije Westen. Want het onvrije Rusland heeft het met Oekraïne in feite gemunt op de westerse democratie.
Oekraïne als democratie? Met de macht van de oligarchen, de vele verboden partijen, bewegingen en media. Met de discriminatie van grote en kleine minderheden die schril afsteekt tegen de toestand terzake in de Russische Federatie. De agressieve westerse vijandigheid is geen excuus voor de invasie van februari 2022, maar ze mag ook niet genegeerd worden.
Zwakke beer
De Russen zouden klaar staan om ons aan te vallen. Nu lees ik vandaag dat ze er ondanks zeer veel doden en het inzetten van Koreaanse troepen, pas na maanden in geslaagd zijn twee derde van het grondgebied in het Russische Koersk te heroveren op de Oekraïense troepen. Een deel blijft dus nog altijd bezet door Oekraïense troepen. Die gevaarlijke Russen slagen er dus niet in op eigen kracht hun eigen grondgebied te beschermen.
Poetin zou gehoopt hebben, aldus een hypothese, Kiev in drie weken op de knieën te krijgen. Maar Poetin is door de Oekraïense weerstand zwaar vernederd. Na drie jaar en zeer zware verliezen, kunnen ze af en toe een dorpje innemen in een gebied dat ze met veel verve officieel volledig geannexeerd hadden. Is dat allemaal gezichtsbedrog om ons te doen geloven dat ze zwak zijn? Dat gelooft toch niemand.
Ze voeren al oorlog, luidt het eveneens. Een hybride oorlog, zoals onze digitale verbindingen hacken. Washington heeft net aangekondigd zijn cyberaanvallen op Rusland op te schorten. Is dat geen hybride oorlog? kabels in de Baltische Zee doorknippen. Hallo, wie heeft de gaspijpleiding van Nord Stream gesaboteerd? Niet de Russen. Wie voert er een hybride oorlog.
De westerse sancties hebben Rusland wel veel minder getroffen dan wijlen het Westen verhoopte. Maar de meeste oligarchen en de meeste inwoners van Rusland zouden toch wel opgelucht zijn als Europa weer tot vreedzaam samenleven komt. De oorlog heeft met zijn talrijke slachtoffers onder jonge mannen, de demografische crisis in het land nog veel erger gemaakt. De meeste Oekraïeners zijn ook oorlogsmoe, vermoed ik. Zij hebben het absolute recht zich tegen agressie te verdedigen, dat is klaar, en ze moeten daarin geholpen worden.
De grootste hulp bestaat erin te helpen om aan die oorlog een einde te maken zonder enige vorm van capitulatie, maar rekening houdend met wat voorafging. Dat kan alleen via onderhandelingen, ook met Poetin. Oekraïne zal zijn wet van oktober 2022 die onderhandelingen met Poetin verbiedt, vroeg of laat – liefst terstond – moeten inslikken.
Waarom?
Waarom staat Emmanuel Macron dan hysterisch te roepen dat er toch een groot Russisch gevaar dreigt. Waarom staan al die Europese leiders, generaals en kolonels tegen beter weten in, te roepen dat de Russen ons binnen dit en enkele jaren gaan aanvallen. Wie heeft er baat bij al dat krijgshaftig tromgeroffel?
Hey, waar zit links? De sociaaldemocraten huilen mee met de wolven, dat zijn we stilaan gewoon, sinds ze in 1914 overal de oorlogskredieten goedkeurden. Radicale partijen groepen waarschuwen voor de gevolgen van die oorlogshysterie die grote happen gaat nemen ten bate van de wapenproducenten, ten nadele van alles wat met sociale bescherming te maken heeft. Hun waarschuwingen gaan grotendeels verloren in al die belachelijke en vooral gevaarlijke krijgshaftigheid.
