Pauzeknoppen erg in trek
Rishi Sunak, premier van het Verenigd Koninkrijk, gaat de bevoegdheden van gemeenteraden inzake wegverkeer, drastisch inperken. Hij wil daarmee de vele ontevreden automobilisten over lage emissiezones en dergelijke, gewillig zijn. Hij hoopt daarmee op stemmenwinst voor zijn Conservatieve partij in de verkiezingen van volgens jaar. In Frankrijk en elders lopen de regeerders op eieren uit schrik voor een nieuwe golf van ‘gele hesjes’. De EU zet de toon door geplande maatregelen tegen de klimaatopwarming af te zwakken of gewoon uit te stellen.
Aarzeling
Die golf van “ontgroening” heeft onder meer te maken met verkiezingen. Verscheidene politici vrezen te worden afgestraft voor maatregelen of plannen inzake verkeer die door velen asociaal worden bevonden. Teveel in functie van hoge inkomens, niet draaglijk voor burgers die nu al door de stijgende voedsel en energieprijzen zo zwaar worden getroffen. Dat heet dan dat de maatschappelijke draagkracht ervoor te zwak is – wat inderdaad zo is.
Maar er zijn ook de twijfels of de infrastructuur, bv inzake stroomvoorziening, die geplande transitie wel kan volgen. Gaat men volop elektrische wagens laden met stroom opgewekt door steenkoolcentrales? En wat in een land als Frankrijk waar zoveel kerncentrales zwaar verouderd zijn en de bouw van nieuwe centrales zware achterstand oploopt.
Kiezers achter het stuur
Het gaat in razendsnel tempo, de afbouw van de plannen om Europa los te maken van fossiele brandstoffen. De strijd tegen de klimaatopwarming moet gestreden worden, maar niet onder dwang, wel vrijwillig, zo kunnen we de politiek van de Franse president Emmanuel Macron best samenvatten. Hij is als de dood voor een nieuwe revolte à al gilets jaunes.
Macron staat niet voor zware verkiezingen – die voor de EU zijn eerder gezien als een peiling. Voor Sunak staat er wel veel op het spel. De Conservatieven hebben na 13 jaar beleid een dergelijke slechte balans voor te leggen, dat ze een afstraffing vrezen. Maar Sunaks Conservatieven hopen dat kiezers achter het stuur, het verschil kunnen maken.
Er zijn al enkele voorbeelden waar partijen stemmen winnen door in te spelen op het misnoegen van automobilisten. Berlijn kreeg dit jaar een rechtse burgemeester na een campagne waarin zijn partij, de CDU, zwaar inspeelde op het ongenoegen van vooral automobilisten uit de randgebieden van de stad, over de steeds strengere beperkingen op wagenverkeer in het centrum. Vooral Groen is kop van Jut, maar de rest van links lijdt mee.
Trouwens, de Duitse Groenen hebben moeten inbinden met de regeringsplannen om vanaf volgend jaar gasverwarmers te willen verbieden. Het misnoegen over deze als asociaal aangevoelde maatregel (wie kan zich dure waterpompen veroorloven?), werd grondig uitgebuit door het uiterst-rechtse AfD. Die partij schoot in de peilingen fors omhoog, tot boven de SPD van kanselier Olaf. En dat net voor twee belangrijke regionale verkiezingen.
Uitstel
Sunak heeft daar ook van geleerd: op 20 september heeft hij het plan om warmtepompen bij nieuwe installatie verplicht te maken, ingetrokken. Hij denkt in eigen land het bewijs te hebben gezien dat hij met misnoegde automobilisten zetels, misschien wel de zijne, kan redden. Bij een tussentijdse verkiezing in Uxbridge and South Ruslip op 20 juli. Dat was de zetel van ex-premier Boris Johnson en Labour hoopte die binnen te halen. Maar de Conservatieve kandidaat Steve Tuckwell voerde in deze rand van Londen campagne tegen het plan van de Londense burgemeester om de Lage Emissiezone van het centrum naar de rand uit te breiden. Daarom wil Sunak nu de bevoegdheden van lokale overheden terzake, inperken.
De Britse regering had eerder al een steenkoolmijn heropend. Ze heeft eerder, ook al op 20 september, de draai naar elektrische voertuigen fel afgezwakt. Het plan was om vanaf 2030 alleen nog de verkoop van elektrische wagens toe te staan. Dat wordt nu 2035. De kritiek op 2030 was dat dit niet allen asociaal is, maar bovendien ondoenbaar om op die termijn de voorzieningen voor die wagens aan te passen.
Labour zit wel verveeld met Sunaks draai. Zelf heeft het een ambitieus investeringsplan voor de transitie, maar partijleider Keir Starmer laat het aan anderen over om over de regeringsdraai commentaar te geven. “We zullen altijd de Britse autonijverheid blijven steunen”, luidt het. En die autonijverheid, die zich al had ingesteld op 2030 voor elektrische voertuigen, is boos op Sunak.
EU en pauzes
Binnen de Europese Unie lijkt Commissievoorzitster Ursula Von der Leyen ook een kiesagente te zijn van haar partij, de Duitse CDU. Die CDU is nog altijd de scharnierpartij van de EVP. En die ziet er geen graten in om in het EU-parlement samen met extreem-rechts de eerder in de Green Deal geplande maatregelen tegen klimaatopwarming, gevoelig af te zwakken. Dat geeft te denken voor wat dat wordt na de Europarlementsverkiezingen van juni 2024.
Ook daarbuiten is er druk voor een moratorium op de Green Deal, uitgaande van o.a. de Franse president Emmanuel Macron, bijgetreden door de Belgische premier Alexander De Croo. In Frankrijk dringen talrijke steden erop aan de invoering van Lage Emissiezones te verdagen omdat ze de haalbaarheid ervan betwijfelen en veel oppositie krijgen. Niet alleen van automobilisten, soms ook van ‘groene’ burgers die aandringen op uitbreiding van het openbaar vervoer vooraf. En in hoeverre zal dat in België meespelen bij de parlementsverkiezingen van juni 2024 en vooral bij de gemeenteraadsverkiezingen van oktober.
De afremmers voeren als excuus onder meer de Russische agressie tegen Oekraïne en de gevolgen daarvan aan. Dat die gevolgen grotendeels zelf een gevolg zijn van de sancties tegen Rusland, wordt genegeerd. De EU heeft zich terzake nu eenmaal naar de wensen van Washington geschikt… Het ziet er hoe dan ook niet goed uit voor de tientallen teksten van de Green Deal waarover nog wordt onderhandeld.
Wat wordt het in de EU met de eerdere beslissing (in het Europarlement aangenomen met 339 tegen 249 stemmen) om vanaf 2035 alleen de verkoop van elektrische voertuigen toe te laten – met de door Duitsland bedongen ‘nuances’? De twijfel groeit of het volgend jaar gekozen Europarlement nog dezelfde meerderheid oplevert. Vooral nu verscheidene lidstaten (Italië, Polen, Hongarije, Tsjechië, Roemenië…) een ‘pauze’ willen in het opleggen van strengere normen voor fossiele brandstofwagens. 2035, het zou wel iets later kunnen worden.
