Uitpers publiceerde een gefundeerde kritiek op wat in de Wetstraat ” de normen van Gent” wordt genoemd. Dat zijn de verstrengde begrotings- , schuld- en reguleringsnormen die eind mei door de EU werden aangenomen.
De verwijzing naar Gent slaat op de Europese top van ministers van financiën en van de centrale bankiers van de eurozone, die op 10 februari jl. in de Ghelamco Arena van Gent doorging. Onder Belgisch voorzitterschap.
Macron en Merkel kwamen op het hoogtepunt van de pandemie overeen om eurobons ( EU-schuld op de financiële markten) uit te geven voor economisch herstel, naast de massale monetaire financiering door de centrale banken. Samen werd een slordige 2.700 miljard euro in het systeem gestopt.
Stabiliteitspact tijdelijk buiten werking.
Om dat mogelijk te maken werd het Europees stabiliteitspact, dat de Maastrichtnormen verstrengde na de eurocrisis, buiten werking gesteld.
Ook in Duitsland waar ” Schuldenbremse” en ” Schwarze Noten” na de Griekse schuldencoup in de grondwet waren ingeschreven, ging de geldkraan open.
In België waar het Stabiliteitspact via de zesde staatshervorming in de Belgische rechtsorde werd ingekanteld, gaf het overlegcomite groen licht voor schuldopbouw boven de Maastrichtnormen door alle overheden.
De top van 10 december 2020 bezegelde het grote compromis door eurobons, herstelfonds, green deal, afwerking bankenunie, “geld voor rechtstaat ” ( Polen en Hongarije) te koppelen aan de EU begroting.
En die EU-begroting werd voor het eerst in de geschiedenis geratificeerd door de nationale parlementen. Met die ratificatie verbonden de lidstaten zich tot hervormingen in het kader van het begrotingstoezicht door de EU comissie.
Voor België: pensioen- en arbeidsmarkthervormingen die prompt in de supernota van formateur De Wever en de Vlaamse regeringsvorming onder leiding van Diependaele, belandden. Schuld afbouwen door ” hervormingen “, investeringen betalen via saneren, is de boodschap.
Machtsgreep
Via schuld op de financiele markten kreeg de EU commissie dus een nog nooit geziene greep op het beleid van de lidstaten. En de herinvoer en de verstrenging van het stabiliteitspact door de normen van Gent , is de stok om de lidstaten bij de lis te houden.
De oorlog in Oekraine heeft van deze financiële greep een globale geopolitieke agenda gemaakt, waarbij hervormingen zijn opgerekt naar strategische autonomie en herbewapening van de EU.
Alle partijen in dit land stemden op de niveaus waar ze vertegenwoordigd zijn, in met de Europese begroting en eurobons. Dwars door links en rechts heen woedt het debat over de vraag of afstand doen van de democratische soevereiniteit van de nationale parlementen over het schuldbeheer van de overheden, werkbaar, sociaal, klimaatverantwoordelijk, democratisch is, dan wel een perverse machtsgreep op de regulering van markten en diensten, op de sociale zekerheid en op de publieke investeringen die sinds de invoering van de euro achterop gehouden zijn, ten voordele van een privatiseringsagenda. De economische situatie in Duitsland en het rapport Draghi zwengelen het debat alleen maar aan.
Tegen herinvoer van de begrotingsnormen nadat debpandemie gaan liggen was, ontstond een tamelijk breed afwijzingsfront in het Europees parlement. Dat vond evenwel zijn weg niet in de nationale parlementen en in de kiescampagne ,noch in de regeringsvorming.
Zo heeft het verlies van de ” anti austerity ” meerderheid in Waals parlement door kortzichtig partijpolitiek opbod dramatische politieke gevolgen voor de komende regeerperiode.
Our money back
Het EVV betoogde op 12 december 2023 in Brussel tegen de ” new austerity” en later ook het ABVV onder de slogan ” Our money back”. De vakbond becijferde de besparingsinspanning die de toepassing van de normen voor Belgie betekent al op 32 miljard euro, meer dan het programma uit het globaal plan van de regering Dehaene uit 1993 dat België in de eurozone loodste.
Burgers gesteund door GrondRecht bonden de kat aan de bel in de verschillende parlementen met een verzoekschrift om gebruik te maken van het subsidiariteitsrecht van de nationale en regionale parlementen in de besluitvorming. Het EU verdrag voorziet immers een “stoplichtprocedure” waarbij nationale en regionale parlementen debEU commissie kunnen dwingen zijn huiswerk te herdoen bij elke nieuwe rechtshandeling.
Om het gebrek aan democratische legitimiteit van de euro te verbergen werd in het Verdrag van Maastricht het vage principe van subsidiariteit ingevoerd. Het is meer een politiek filosofisch principe dan een duidelijke rechtsnorm, dat meer geen democratische ordening veronderstelt, maar een werkverdeling oplegt aan de overheidsinstellingen. De EU doet wat de lidstaten niet kunnen. Waarbij het debat over beleid wordt herleid tot een debat over bevoegdheden, iets wat wij Belgen, na zes staatshervormingen ,goed kennen.
Of beter, kennen maar niet goed begrijpen als burgers van deze stichtende lidstaat. Net de bevoegdheidsverdeling van de subsidiariteitsrechten tegenover de EU ,over onze 9 grondwetgevende vergaderingen is het allerlaatste, totaal onbekende stukje staatshervorming dat door alle parlementen in noord en zuid unaniem werd aangenomen. Dit als gevolg van de eerste en enige politieke crisis die dit land heeft gekend, waarbij een Europees engagement in vraag gesteld werd door een democratische meerderheid: de affaire CETA/ Magnette in het Waals parlement.
Strafbankje
De verzoekers aan de parlementen was het er enkel om te doen om, vooraleer België zijn instemming gaf over de normen van Gent op de Europese Raad, een debat te openen over de zin en onzin ervan.
Het artikel in Uitpers is een van de weinige kritische standpunten in dat debat. De pers en zelfs het artikel in Uitpers gaan nog te licht heen over het feit dat 6 lidstaten, waaronder België op het strafbankje zitten om “hun begroting op orde te krijgen” zoals dat in het jargon heet.
Dat BDW zijn ” natuurlijke deadline” om een federale regering te vormen, 20 september , de dag van de indiening van de Belgische begrotingen bij de EU commissie niet haalde, betekent niet dat de EU commissie de hand niet heeft in de inhoud van het beleid. Integendeel.
De EU commissie, als hoogste ambtenaar, kan niet anders dan rekening houden met de politieke realiteit van de lidstaten, maar heeft ” de markten” achter de hand die net als in Griekenkand, Portugal, Ierland,… opspelen wanneer gespeculeerd wordt op de obligatiemarkten op nationaal schuldpapier.
Ondanks goede parlementaire initiatieven in het Europees Parlement waar het werk van Ecoloman Olivier De Schutter opvalt, is er binnen het Belgisch politiek debat geen enkele partij die de handschoen opneemt tegen de legitimiteit van deze technocratische, geopolitieke normen als uitholling van onze moderne democratie (” no taxation without representation “) en onze grondrechten.
Klacht
Geconfronteerd met deze “wet van de politieke stilte” en gehoor gevend aan de maatschappelijke en academische kritiek op de herinvoer van de austerity, trokken wij, ondersteund door GrondRecht naar het Gerecht van de Europese Unie om de normen van Gent te betwisten op basis van het Europees verdrag zelf.
Sinds het historisch arrest van april 2016 over het stabiliteitspact, maar algemeen sinds de financiele crisis wordt het nut van de juridische strijd in het vrijwaren van onze grondrechten nauwelijks nog betwist. Grondrechtenactivisme is noodzaak geworden om politiek iets te betekenen in de vele uitingen van de permanente uitzonderingstoestand die ook de EU in zijn greep heeft. Denk aan klimaatzaak, Woonzaak en andere juridische procedures die de burgermaatschappij ondersteunen om het algemeen belang voorrang te geven op geld- en geopolitieke belangen.
Als verzoekers vonden wij minstens drie schendingen in de drie EUrechtsnormen die het begrotingstoezicht aanscherpt.
- De reeds aangehaalde subsidiariteit. Verzoekers zijn initiatiefnemers van de volksraadpleging die de stad Gent vorig jaar organiseerde over ons grondrecht betaalbaar wonen. Een straffe toer die betaalbaar wonen breed op de agenda zette. Maar ook de cruciale rol van grond en in het bijzonder van publieke gronden, op de vastgoedspeculatie die de prijzen van kopen, huren en sociaal huren opdrijven. Lang voor de winstinflatie na de inval in Oekraine ,de pan uit swingde.
Onder druk van het stabiliteitspact en de zesde staatshervorming zijn vele locale overheden overgegaan tot het privatiseren van een groot deel van hun publieke gronden en vastgoed voor begrotingsconsolidatie.
Net lokale grondenbanken zoals die in Gent hebben zich via politiek gelobby weten te onttrekken aan het begrotingstoezicht en functioneren vanuit juridisch standpunt als autonoom vastgoedbedrijven gericht op winstmaximalisatie op de private grondenmarkt.
Het is een slecht voorbeeld van invulling van gemeentelijke autonomie en subsidiariteit, maar het is er wel een dat aantoont dat een subsidiariteitstoets wel degelijk nodig is en mogelijkheden biedt als we de privatisering van publiek vastgoed in vraag willen stellen.
Alle partijen in de Gentse gemeenteraad bv stemmen in met privatisering van publiek vastgoed voor begrotingsconsolidatie. Elk voor eigen partijdoelstellingen die op zich legitiem kunnen zijn, maar in strijd met de volksraad die de burgers in het referendum hebben gegeven .
De gemeentelijke autonomie is verankerd in Europese verdragen en locale besturen, de grootste publieke investeerders in dit land mogen wel eens horen van het Gerecht of hun grondbezit gewoon geld is om schulden af te betalen dan wel vermogen dat rente oplevert om duurzaam te investeren. Investeringen moeten volgens de normen van Gent volledig door de lopende begroting gefinancierd worden. Een absurditeit volgens Conner Rousseau die we via de klacht willen herinneren aan zijn juiste vaststelling.
- Reeds in april 2016 oordeelde het Belgisch grondwettelijk hof dat een supranationaal engagement geen vrijbrief is om tegen de grondwet in te gaan. Die ” constitutionele identiteit” vormt onderdeel van het EU verdrag.
Het is duidelijk en dit zal met de regeringsvorming duidelijker worden, dat de verkozen parlementen hun voorrecht als controleur van ” de beurs van de staat” zoals de constituante dat in 1831 noemde, kwijtspelen door puur technocratische normen waarin niet de verkozen vergadering, maar de combinatie van EU ambtenaren en politieke akkoorden binnen de Europese raad het laatste woord hebben over de begroting.
Andere lidstaten in de Europese raad die geen vetantwoording afleggen aan de Belgische belastingbetaler, hebben er vetorecht tegenover de Belgische begroting.
In België komt daar het bezwarende element bij dat het de federale regering is die de begrotingen van alle deelstaten indient. Het Belgisch politiek regime heeft 10 jaar in een staat van slepende implosie verkeerd, waarbij het debat herleid werd tot de vraag: wie is de beste leerling in de Europese begrotingsklas ? Wij Vlamingen of zij, luie Walen ?
Niemand kan voorspellen kan het politiek genie en de ondoorgrondelijke partijpolitieke mechanismen in deze staat de oude regionale demonen kan bezweren.
Maar indien dit de bedoeling is dan zou de open en transparante deelname van alle grondwetgevende parlementen in dit land legitiemer zijn wanneer België zich engageert op Europees vlak om zijn begroting te voeren.
Niet dus ! En ook dat aspect zit in de klacht tegen de normen van Gent bij het Gerecht van de Europese Unie.
Het conflict tussen de deelstaten dat tot uiting kwam bij de ratificatie van CETA wordt met de instemming met de Europese begroting en de normen van Gent alleen maar versterkt wanneer transparante verantwoording in lijn met de grondwet ontbreekt.
- Tot slot brengen wij ook een aantal doelstellingen van de EU zelf aan, als economische groei, klimaatverantwoordelijkheid als fundamentele verdragsrechterlijke normen.
De constitutionele en economische crisis in Duitsland houdt ons de spiegel voor. Niet alleen als handelspartner, maar ook als burgers die een gedragen systeem van sociale zekerheid, pensioensysteem, systeem van gezondheidszorg hebben opgebouwd. Wij mogen nog altijd bogen op een democratische continuiteit overgeërfd na WO2 van onze voorouders. Wij hebben moreel, politiek en grondwettelijk de plicht deze verworvenheden over te dragen aan de volgende generaties.
Wanneer een op Duitse leest geschoeide en alleen een in Duitsland met de minimale legitimiteit behept beheer van onze publieke middelen, grondwettelijk gezag krijgt, dan wordt de democratie zelf en de volksvertegenwoordiging zelf in vraag gesteld. Dan is de volksvertegenwoordiging niet meer vertegenwoordiger van het algemeen belang, maar van illegitieme financiele machten die enkel aan niet verkozen organen en aan de financiële markten verantwoording af leggen.
De nieuwe richting die de Commissie van der Leyen is ingeslagen na de inval in Oekraine, meer dan het beheer van de pandemie, wijst op geopolitieke doelstellingen die aan de verdragsrechterlijke basis vast en zeker mag getoetst worden. Bij ons weten heeft geen enkele partij daar maar zelfs over nagedacht. Wij komen hen ter hulp.
Dat geldt in de eerste plaats om de militaire opbouw die verdragsrechterlijk wordt verantwoord, maar in strijd met de normen van Gent. ” Solidair met Oekraïne door langer te werken “, verklaarde premier De Croo in Kiev. Voorwaar een oproep waarvan weinigen zich de realiteit bij kunnen voorstellen.
Van hetzelfde laken een broek in verband met de green deal. Onder deze vernieuwde austerity kan een green deal enkel privatiseren van klimaatverantwoordelijkheid betekenen. De massale nodige publieke investeringen die alleen een land als Belgie moet voorzien kunnen onmogelijk gerealiseerd worden onder de voorziene begrotings-, schuld- en reguleringsnormen. Wat een grondrechttoets aan de grondwettelijk verankerde solidariteit met de komende generaties noodzakelijk maakt.
Wie het verzoekschrift wens kan hier terecht link:
Elias Vlerick
Raf Verbeke
Vakbonders, Grondrechtactivisten,
Initiatiefnemers volksraadpleging grondrecht betaalbaar wonen Gent ,
Kandidaten burgerlijst GrondRecht 13 oktober Gent