De Albanese extremisten hebben zich dit keer vergist. Hun hoop op een tweede Navo-interventie te hunnen voordele – na Kosovo in Macedonië – is niet bewaarheid geworden. De Navo is uiteindelijk teruggeschrokken voor de verdere destabilisering op de Balkan via de promotie van Groot-Albanië nu ook de Moslim-Kroatische Federatie in Bosnië op springen staat. Het is duidelijk dat de Navo – ten minste de belangrijkste lidstaten ervan (de Verenigde Staten, Duitsland), het niet kunnen laten leerling-tovenaar te spelen in een kruitvat. Waarmee ze de soldaten van andere landen, zoals België, in gevaar brengen. Is het geen tijd dat minister van Buitenlandse Zaken Louis Michel de Belgische troepen terugtrekt?
Het is geen geheim dat Duitsland het initiatief heeft genomen om Joegoslavië op te blazen. Na de Duitse hereniging en de val van de Sovjet-Unie ging Berlijn weer de expansionistische toer op – zowel economisch als politiek – en wist het de beperkingen op zijn militaire macht, een gevolg van de nederlaag in de Tweede Wereldoorlog, op te heffen. De Balkan, die het ook een toegang tot de Adriatische Zee verschaft, behoort tot de traditionele Duitse invloedssfeer. En met Joegoslavië had Berlijn, ook omwille van de vernedering in de Tweede Wereldoorlog, nog een rekening te vereffenen.
Europa en de Navo zijn Duitsland uiteindelijk in 1992 gevolgd, ook omdat Joegoslavië na de val van de Sovjet-Unie het enige land was dat nog niet volledig aan de "vrije markt" was onderworpen, dat nog niet deelnam aan de "globalisering", dat nog restanten van communisme vertoonde. Kortom, dat zich nog zelfstandig gedroeg. En dat strategisch belangrijk is voor de oliebevoorrading van het Westen.
Het gevolg waren de diverse oorlogen in de Balkan, met de noodzakelijke vernietiging van Servië, de belangrijkste macht in Joegoslavië. Een vernietiging die niet kon worden vermeden door de erkenning door Belgrado van de onafhankelijkheid van Slovenië, Kroatië en Macedonië. Na die erkenning volgde een nieuw, uiterst bloedig conflict in Bosnië. En toen dat in 1995 eindigde met de akkoorden van Dayton ging Duitsland het Kosovaars Bevrijdingsleger (UCK) opleiden en bewapenen. Pas in 1998 wist Duitsland het met zijn oorlogspolitiek opnieuw te halen in Europa en de NAVO. De Verenigde Staten die tot halfweg 1998 het UCK nog een "terroristische" organisatie hadden genoemd, gooiden het roer om. Ook Britten en Fransen begonnen hun bijdrage te leveren aan het UCK.
Parodie in Rambouillet
De volgende fase in de oorlog met Servië was een feit, wat de toenmalige leider Slobodan Milosevic ook mocht doen. In het Franse Rambouillet werd in 1999 nog een parodie van onderhandelingen opgevoerd, maar het besluit tot een oorlog van de NAVO was toen al lang genomen. Zonder toestemming van de Verenigde Naties werd een luchtoorlog ontketend onder het mom van "humanitaire interventie". Nu is algemeen geweten dat de Servische massale wreedheden een fictie zijn. Alles samen werden slechts een paar duizend doden geteld – onder wie vele Serviërs en leden van andere minderheden zoals de Roma, die door het UCK werden vermoord. De massale vlucht van Albanezen uit Kosovo was voor een deel ook het werk van het UCK met de bedoeling internationale sympathie voor de Albanese zaak op te wekken. Met enorm succes.
De oorlog liep niet zoals verwacht en toen er in juni 1999 een einde aan kwam, kreeg de NAVO heel wat minder dan het vroeg (zoals de volledige bezetting van Servië!). Maar overeenkomsten en resoluties van de Verenigde Naties zijn er om met de voeten te worden getreden. Het UCK stak nooit onder stoelen of banken dat het een etnisch zuiver Kosovo wou en uiteindelijk de vorming van een Groot-Albanië (bestaande uit onder meer Albanië, Kosovo, stukken van Servië, Macedonië en Griekenland).
Dat verhinderde niet dat de door de NAVO geleide troepenmacht in Kosovo (KFOR) gewoonweg het UCK aan de macht bracht in Kosovo. Officieel werd het UCK opgeheven en vervangen door een burgerlijk "Beschermingskorps". Niemand was echter de dupe van dat spel. Iedereen wist dat het UCK zichzelf niet had opgeheven en dat KFOR het niet ontwapende zoals het moest doen. Laat staan dat KFOR de niet-Albanezen zou beschermen zoals resolutie 2244 het haar opdroeg: sedert haar komst zijn zowat 300.000 mensen verdreven en duizenden vermoord. De leider van de missie van de VN in Kosovo (UNMIK), Bernard Kouchner, werkte nauw samen met de UCK-leiders, ook al worden die, zoals Agim Ceku, een Albanees uit Bosnië, van oorlogsmisdaden verdacht.
Evenmin was het een geheim dat het UCK zich schuldig maakte aan allerlei maffiapraktijken. Ook daar werden de ogen voor gesloten. Tot in heel Europa toe. Daar werd in de aanloop naar de oorlog de handel in drugs en vrouwen, afpersing enz. door Albanezen de vingers gezien omdat de opbrengst zou dienen voor de strijd tegen Servië. Na de oorlog kwam daar weinig of geen verandering in: het UCK is immers een vriend. Een vriend die nog nuttig was om de strijd tegen het regime van Milosevic voort te zetten.
Met dat doel richtten de Amerikanen met UCK-leden het zgn. Bevrijdingsleger van Presevo, Medvedja en Bujanovac (UCPMB) op om te strijden voor de aanhechting van dat gebied in het zuidoosten van Servië bij Kosovo en uiteindelijk bij een Groot-Albanië. Dat bevrijdingsleger kreeg steeds de steun van de NAVO, ook diplomatiek: de NAVO die steevast de Koerden in Turkije als terroristen bestempelt en ze met wapens helpt bestrijden, vond dat Servië over autonomie moest praten met de lokale Albanezen, dat er een oplossing door onderhandelingen – die ondertussen gestart zijn – moest komen.
Een deel van dit "bevrijdingsleger" begon dit jaar operaties in Macedonië, nadat er in 1998 al een bommencampagne was gevoerd in dat land, onder de naam UCK – niet Kosovaars Bevrijdingsleger, maar Albanees Nationaal Bevrijdingsleger. In feite gaat het om Albanezen uit diverse landen en streken, die een Groot-Albanië als doel hebben. Met steun van de NAVO, zo dachten ze. Ze konden immers komen en gaan in Kosovo om acties over de grenzen te voeren en wapens te smokkelen en kregen onder meer van de CIA opleiding. En uit die intense samenwerking trokken ze de conclusie dat ze de NAVO tot een militaire interventie zouden kunnen krijgen op grond van de discriminatie waaronder de Albanezen in Macedonië te lijden hebben. Een tweede "operatie Kosovo" dus.
Toen het Macedonische leger begin maart de aanval inzette tegen het dorp Tanusevci, dat sedert 12 februari door het UCK was bezet, verklaarde de woordvoerder van het Amerikaanse contingent van KFOR in Kosovo, dat de Amerikanen de guerrillastrijders had zien terugkeren naar bepaalde gebouwen in Kosovo, waar ze hun wapens opborgen en hun militaire plunje voor burgerkleren verwisselden. Geen sprake van enige tussenkomst van de Amerikaanse militairen om de guerrillastrijders te arresteren of hun wapens in beslag te nemen!
Maar de berekening van de Albanezen klopte niet. De situatie in Servië was inmiddels veranderd. Milosevic werd verslagen in de verkiezingen en opgevolgd door Vojislav Kostunica. Servië kwam weer in de gratie van Europa. Daardoor kon Europa niet doof blijven voor de protesten uit Belgrado over de activiteiten van het UCPMB in de Presevo-vallei. En de UCK-operaties in Macedonië zetten niet alleen veel kwaad bloed in Macedonië, maar ook in bv. Griekenland, Bulgarije en Rusland. De Navo en de VS namen gas terug nu het gevaar van disintegratie van Macedonië en van verdere destabilisering van de Balkan reëel werd. Heel potsierlijk was het Javier Solana, ten tijde van de Kosovo-oorlog secretaris-generaal van de NAVO en nu Hoge Vertegenwoordiger voor het Buitenlands Beleid van de Europese Unie, fel te horen uithalen naar de guerrillero’s – voorheen zijn beste Navo-vrienden. Hij bezwoer zelfs de Macedonische regering niet te onderhandelen met die terroristen! Van een man die na het Franco-tijdperk al zijn socialistische principes (onder meer zijn anti-Navo-standpunt) verried om in de gunst van Europa en Amerika te komen, zal deze nieuwe ommezwaai niet verbazen
Spanningen in KFOR
De Macedonische affaire heeft inmiddels binnen KFOR ook tot de nodige spanningen geleid. Het Britse zondagsblad The Observer (11.03.01) wijdde daar een interessant artikel aan. Binnenskamers wordt de Amerikanen nu verweten dat ze het Kosovaars Bevrijdingsleger aanzetten tot oorlog in de Presevo-vallei en de ogen sloten voor massale smokkel van manschappen en wapens over de grenzen van Kosovo. "Europese officieren zijn woedend omdat de Amerikanen guerrillalegers lieten oefenen in hun zone, wapens lieten smokkelen en aanvallen lieten uitvoeren over twee internationale grenzen", aldus een citaat uit het artikel. Een officier zei dat er al het hele voorbije jaar wrevel groeide over de Amerikaanse steun voor de radicale Albanezen.
Kortom, iedereen, ook de Belgische eenheden ter plekke, wisten of moeten geweten hebben wat er aan de hand was, maar zwegen en – vooral – lieten begaan. Tegen hun verplichtingen onder resolutie 2244 in. Ook de bestuurders van de VN hielden de lippen stijf op elkaar. Van de anti-Servische Bernard Kouchner was dit te verwachten. Van zijn opvolger, de Deen Hans Haekkerup, een ex-minister van Defensie, zal het evenmin verbazen: hij zou nooit minister van Defensie zijn geworden als hij enige twijfel over of aan de Navo zou hebben gehad. Allemaal hebben ze zich deloyaal gedragen tegenover de Verenigde Naties en hun opdracht aan hun laars gelapt.
De guerrilla in Macedonië mag nu wel bezworen lijken, feit is dat de Navo het Albanees extremisme jaren lang heeft aangemoedigd, zich niet afgezet heeft tegen de "Groot-Albanië"-ideologie. Het wordt de hoogste tijd dat ze dit nu wel doet en de idee opgeeft een "Groot-Albanië" te bevorderen als tegengewicht voor Servië. Ook in Kosovo moet ze, volgens haar VN-mandaat, orde op zaken gaan stellen, ook al zal dat onvermijdelijk leiden tot botsingen met de "Albanese vrienden". Beter nog zou zijn dat de Navo haar falen erkent en deels of geheel plaats ruimt voor een echte vredesmacht onder VN-bevel.
Kroaten willen los van Moslims
Het zit de Navo, zoals voorspeld, niet mee op de Balkan. Al zes jaar heeft de alliantie 50.000 soldaten in Bosnië zonder enig vooruitzicht op herstel. De Navo wou wel de opsplitsing van Joegoslavië, maar een logische afsplitsing van de Kroatische en Servische delen van Bosnië – en hun eventuele aansluiting bij Kroatië en Servië – mocht niet. Met alle oorlogsellende van dien. Om de Serviërs te minoriseren werden Kroaten en Moslims in 1995 onder de akkoorden van Dayton in een Moslim-Kroatische Federatie gedwongen terwijl de Serviërs wel hun aparte Republika Srspka binnen Bosnië kregen. De federatie tussen Moslims en Kroaten (evenals Bosnië in het algemeen) heeft nooit gewerkt, daarvoor heeft de oorlog tussen Moslims en Kroaten veel te diepe wonden geslagen.
Ante Jelavic, het Kroatische lid van het uit drie leden bestaande Bosnische presidentschap, verklaarde in februari dat de Kroaten uit de federatie willen. In maart eiste de Kroatische Nationale Assemblee, die werd opgericht door de oppositionele Kroatische Democratische Gemeenschap (HDZ), dat de grondwet van Bosnië in die zin zou worden aangepast. En eind maart deserteerden 1.900 Bosnisch-Kroatische militairen op verzoek van de HDZ.
Aan Servische kant tekenden de Bosnische Serviërs begin maart een akkoord met de Joegoslavische president Kostunica om de banden aan te halen. De centrifugale krachten zijn dus in opmars in Bosnië. Waarbij de vraag opnieuw rijst waarom men absoluut een Bosnische staat wou binnen de door wijlen president Tito getekende grenzen. En daar een uiterst bloedige oorlog voor over had? Enkel om Moslim-leider Izetbegovic, die ervan droomde via oorlog en etnische zuiveringen een islamitische staat te realiseren, een plezier te doen?
(Uitpers, april 2001)
