De digitale revolutie heeft onmiskenbaar de manier waarop we communiceren en interacteren getransformeerd. In iets minder dan 50 jaar zijn we geëvolueerd van een systeem van elementaire lineaire communicatie naar een systeem van complexe en verweven interacties. Dit digitale media-ecosysteem heeft structuren en contexten verdund, labels vervaagd en ooit onvervreemdbare genre-, kanaal- en mediumcategorieën uitgewist.
De digitale revolutie heeft de manier waarop we met elkaar communiceren en omgaan fundamenteel veranderd, evenals de structuur van onze culturen wereldwijd gewijzigd. Deze fundamentele verschuiving, aangedreven door snelle technologische verandering, heeft processen in gang gezet die vergelijkbaar zijn met de diepgaande gevolgen van de industriële revolutie. Van sociale media tot instant messaging, de proliferatie van digitale technologieën heeft een pad uitgestippeld naar een onderling verbonden wereld, waarbij culturele normen en communicatieparadigma’s opnieuw zijn gedefinieerd.
Historisch gezien heeft technologie gediend als tegenwicht tegen traditie en als stimulans voor culturele verandering. De drukpers heeft bijvoorbeeld kennis gedemocratiseerd en gevestigde machtsstructuren verstoord, terwijl de opkomst van internet geheel nieuwe culturele praktijken heeft bevorderd, van online activisme tot virtuele gemeenschappen.
We leven nu in het tijdperk van gemakkelijke en directe toegang tot informatie en entertainment. De verhalende samenhang van televisieseries en films is echter vervangen door een ongehinderde stroom van Snapchat- en Instagram-verhalen. Mensen scrollen en streamen nu in plaats van te browsen op tv, terwijl YouTube en Netflix verschillende voor-elk-wat-wils evenementen aanbieden. Ook de populariteit van hedendaagse muziek hangt niet langer af van Top 40-radiostations, maar van Spotify en TikTok. Er zijn dus geen rigide kaders meer in dit nieuwe tijdperk; alleen algoritmen bepalen de verspreiding van content, met het einde van genres en schema’s tot gevolg.
Digital Culture and Society beschrijft hoe digitale technologieën nieuwe soorten interacties, ervaringen en samenwerkingen mogelijk hebben gemaakt op verschillende platforms en media, en zo onze sociaal-culturele ecosystemen diepgaand hebben vormgegeven. Het boek van Kate Orton-Johnson, hoofddocent sociologie aan de Universiteit van Edinburgh, biedt een boeiend overzicht van zowel klassieke als hedendaagse sociologische inzichten die de lezer in staat stellen de transformerende rollen te begrijpen die het digitale de afgelopen decennia in het sociale leven heeft gespeeld. Met klassieke sociologische concepten –gemeenschap, het zelf, geslacht, consumptie, macht, en uitsluiting en ongelijkheid –poogt ze de continuïteiten aan te tonen die bestaan tussen sociologische studies van ‘echte’ wereldfenomenen en hun digitale tegenhangers. Door deze theoretische lenzen worden de dynamische interacties tussen technologische vooruitgang en culturele identiteiten, praktijken en trends onderzocht. Als coördinator van de studiegroep Digitale Sociologie van de British Sociological Association besteedt Orton-Johnson ook aandacht aan de verschillende debatten rond methoden in de digitale sociologie en biedt ze een toegankelijke en boeiende gids voor het gebruik van methodologieën om digitale technologie te bestuderen.
Technologie en cultuur
In dit boek wordt de complexe relatie op kruispunten tussen technologie, cultuur en het dagelijkse leven onderzocht. Zowel de kansen als de uitdagingen in diverse culturele contexten worden hierbij onderkend.
Technologie speelt een cruciale rol bij het vormgeven van culturele identiteiten en praktijken over de hele wereld. De auteur gebruikt belangrijke theoretische kaders, waaronder culturele diffusie, technologisch determinisme en de digitale kloof, om te onderzoeken hoe technologische vooruitgang bijdraagt aan culturele ontwikkeling (zie ook Servaes 2014).
Cultuur omvat tastbare elementen zoals artefacten, technologie en fysiek gedrag, maar ook immateriële componenten zoals overtuigingen, idealen en tradities. Het is inherent adaptief en evolueert zowel intern als in reactie op externe invloeden, zoals technologische innovatie. Cultuur kan dus gezien als een dynamisch systeem dat gedeelde betekenissen, praktijken, overtuigingen en waarden omvat die menselijk gedrag beïnvloeden en van generatie op generatie worden doorgegeven.
In dit kader fungeert technologie als een katalysator voor culturele uitwisseling, innovatie en aanpassing. De snelle verspreiding van internet en mobiele technologieën heeft bijvoorbeeld interculturele interacties mogelijk gemaakt. Dat heeft geleid tot de vermenging van culturele waarden en praktijken op wereldwijde schaal.
Onderzoek benadrukt echter ook de uitdagingen die technologie met zich meebrengt, zoals de digitale kloof, die ongelijkheden in toegang tot digitale bronnen verergert, en het risico van culturele homogenisering, waarbij dominante wereldwijde culturen lokale identiteiten overschaduwen.
Dit boek onderstreept dus het dubbele karakter van technologische invloed: hoewel het culturele verrijking en connectiviteit bevordert, brengt het ook risico’s met zich mee voor culturele diversiteit en gelijkheid. Door empirische casestudies te analyseren, laat de auteur zien hoe deze dynamiek zich ontvouwt in real-world contexten.
Terwijl dominante groepen vaak het traject van technologische ontwikkeling dicteren, verzetten lokale gemarginaliseerde gemeenschappen zich daartegen. Als ze zich aanpassen, herinterpreteren ze deze technologieën op manieren die aansluiten bij hun unieke culturele context. Inheemse gemeenschappen pogen bijvoorbeeld gebruik te maken van digitale hulpmiddelen om bedreigde talen en tradities te behouden, wat het dubbele potentieel van technologie aantoont als zowel een homogeniserende als bevrijdende kracht.
Deze bevindingen bieden waardevolle inzichten voor beleidsmakers en technologen. De nadruk ligt op de noodzaak van cultureel gevoelige strategieën om ervoor te zorgen dat technologische vooruitgang het culturele erfgoed in het digitale tijdperk verbetert in plaats van uitholt.
Lacunes
Ondanks de groeiende aandacht voor de impact van technologie op cultuur, blijven er aanzienlijke onderzoeksleemten bestaan. Eerdere studies hebben zich voornamelijk gericht op de voordelen van technologische innovatie of de risico’s van culturele erosie, maar de genuanceerde wisselwerking tussen deze krachten werd vaak verwaarloosd.
Bovendien, terwijl een groot deel van de bestaande literatuur de nadruk legt op wereldwijde trends, hebben minder studies de regionale variaties in de manier waarop culturen zich aanpassen aan technologische verandering onderzocht. Dit boek probeert deze hiaten aan te pakken door de wederkerige relatie tussen technologische vooruitgang en culturele evolutie te onderzoeken.
De relevantie van dit onderzoek reikt daarom verder dan academisch onderzoek. Nu samenlevingen worstelen met het versnellende tempo van technologische verandering, is het voor beleidsmakers en onderzoekers cruciaal om de culturele implicaties ervan te begrijpen.
Dit onderzoek is immers gericht op het verkennen van de ingewikkelde onderlinge verbinding tussen technologische vooruitgang en culturele ontwikkeling in verschillende regio’s. Door theoretische perspectieven te integreren met op data gebaseerde studies, biedt het een gedetailleerde analyse van hoe technologie culturele prestaties, identiteiten en trends beïnvloedt en vice versa. De bevindingen zullen bijdragen aan een dieper begrip van de bidirectionele relatie tussen cultuur en technologie, en uiteindelijk richting geven aan inspanningen om innovatie in evenwicht te brengen met cultureel behoud.
De digitale cultuur
Om de digitale revolutie te begrijpen, is dus een uitgebreid onderzoek nodig naar hoe communicatieve praktijken zijn geëvolueerd en de daaropvolgende culturele verschuivingen die daarop volgden. Een dergelijke studie omvat het verdiepen in de overgang van traditionele media naar digitale platforms, de opkomst van nieuwe vormen van sociale interactie en de culturele homogenisering die door digitale invloeden is ingeluid.
Hoewel de voordelen van deze ontwikkelingen enorm zijn, omdat ze connectiviteit bevorderen en de wereldwijde uitwisseling van ideeën vergemakkelijken, brengen ze ook uitdagingen met zich mee, zoals digitale kloven, culturele erosie en kwesties van privacy en veiligheid.
Een artikel uit social.studieshelp.com verkent deze veelzijdige effecten om een allesomvattend beeld te geven van hoe de digitale revolutie onze wereld opnieuw heeft gedefinieerd.
Transformatie van communicatiekanalen
De eerste golven van de digitale revolutie zagen de transformatie van communicatiekanalen van conventionele vormen zoals print, radio en televisie naar digitale vormen zoals e-mail, instant messaging en sociale media. Deze verschuiving heeft niet alleen de manier waarop we informatie delen gestroomlijnd, maar ook de snelheid en het bereik van communicatie gerevolutioneerd.
Traditionele media, met hun eenrichtingscommunicatiemodel, zijn aangevuld en in veel gevallen vervangen door interactieve digitale platforms die realtime, en multidirectionele uitwisseling van informatie mogelijk maken.
E-mail heeft zakelijke communicatie gerevolutioneerd door een sneller en efficiënter alternatief te bieden voor post en faxen. Instant messaging-apps zoals WhatsApp, Line, Telegram en WeChat hebben de vertraging in communicatie verder ingekort en platforms geboden voor directe gesprekken. Sociale medianetwerken zoals Facebook, Twitter, Mastodon of Instagram zijn de reikwijdte van persoonlijke verbindingen overstegen, waardoor gebruikers berichten naar een wereldwijd publiek kunnen uitzenden, kunnen deelnemen aan discussies en bewegingen kunnen mobiliseren.
Deze ontwikkelingen hebben het delen van informatie gedemocratiseerd, waardoor individuen en kleinere entiteiten een stem krijgen die voorheen moeite hadden om een groot publiek te bereiken. Ze brengen echter ook uitdagingen met zich mee, zoals de verspreiding van misinformatie en fake news, en de noodzaak van digitale geletterdheid om te navigeren in een steeds complexer communicatielandschap. De verschuiving naar digitale communicatiemedia onderstreept een fundamentele verandering in de manier waarop samenlevingen met elkaar omgaan en gemeenschappelijke banden vormen.
Sociale media
Een van de belangrijkste culturele gevolgen van de digitale revolutie is de rol van sociale media bij het faciliteren van culturele uitwisseling. Platforms zoals Facebook, Instagram, Twitter en TikTok zijn arena’s geworden waar culturele ideeën worden gedeeld, aangepast en ontwikkeld. Deze platforms doorbreken geografische barrières, waardoor de uitwisseling van culturele normen, tradities en waarden op een ongekende schaal mogelijk wordt.
Sociale media hebben de wereldwijde verspreiding van culturele producten mogelijk gemaakt, van muziek en films tot mode- en culinaire trends. Virale fenomenen zoals de Korean Wave (Hallyu), gekenmerkt door de wereldwijde populariteit van K-pop en Koreaanse drama’s, illustreren hoe digitale platforms culturele trends over grenzen heen kunnen aanjagen.
Op dezelfde wijze hebben sociale mediacampagnes en bewegingen zoals #BlackLivesMatter en #MeToo internationale aandacht getrokken voor sociale kwesties, wat wereldwijde dialogen en culturele verschuivingen richting meer bewustzijn en activisme heeft bevorderd.
Omgekeerd vormen dezelfde tools die culturele uitwisseling faciliteren ook het risico van culturele homogenisering, waarbij dominante culturen lokale tradities en praktijken overschaduwen. Dit fenomeen kan leiden tot erosie van culturele diversiteit en het verlies van unieke culturele identiteiten.
Bovendien kan de algoritmegestuurde aard van sociale mediaplatforms echo-kamers creëren, waar gebruikers alleen worden blootgesteld aan informatie die aansluit bij hun reeds bestaande overtuigingen, wat de echte uitwisseling van diverse culturele perspectieven belemmert.
De opkomst van digitale gemeenschappen
Het digitale tijdperk heeft ook geleid tot nieuwe vormen van sociale organisatie en gemeenschapsopbouw. Traditionele begrippen van gemeenschap, doorgaans gedefinieerd door geografische en sociale grenzen, zijn uitgebreid met digitale gemeenschappen die verenigd zijn door gedeelde interesses, doelen en identiteiten. Deze virtuele gemeenschappen kunnen variëren van online forums en gaming communities tot supportgroepen en professionele netwerken.
Platforms als Reddit, Tumblr en LinkedIn zijn een voorbeeld van hoe digitale ruimtes een gevoel van gemeenschap en verbondenheid kunnen bevorderen. Deze platforms bieden gebruikers de middelen om contact te leggen met gelijkgestemde personen, bronnen te delen en samen te werken aan projecten, ongeacht de fysieke locatie. Voor gemarginaliseerde groepen kunnen digitale gemeenschappen een veilige ruimte bieden voor expressie en solidariteit, waardoor personen die zich anders geïsoleerd of niet gesteund zouden voelen, meer macht krijgen.
De opkomst van digitale gemeenschappen brengt echter ook uitdagingen met zich mee, waaronder kwesties van privacy, cyberpesten en de digitale kloof. Het is cruciaal om ervoor te zorgen dat alle personen toegang hebben tot de benodigde technologie en digitale geletterdheid om volledig deel te kunnen nemen aan deze online gemeenschappen om hun inclusiviteit en effectiviteit te behouden.
Impact op werk en onderwijs
De digitale revolutie, zeker ook in combinatie met de Covid-crisis, heeft de domeinen van werk en onderwijs drastisch veranderd en nieuwe paradigma’s geïntroduceerd voor hoe we beide benaderen. Werken op afstand, online onderwijs en digitale samenwerkingshulpmiddelen zijn integrale componenten geworden van hedendaagse werk- en leeromgevingen.
Digitale communicatietools zoals Zoom, Slack en Microsoft Teams hebben thuiswerken mogelijk gemaakt, waardoor mensen effectief kunnen samenwerken van op verschillende locaties. Deze verschuiving heeft de flexibiliteit en werk-privébalans voor velen vergroot, maar het heeft ook de grenzen tussen werk en privéleven vervaagd en problemen gecreëerd voor gegevensbeveiliging en toezicht.
In het onderwijs hebben digitale platforms zoals Canvas, Coursera, en Google Classroom de toegang tot leermiddelen gerevolutioneerd, waardoor onderwijs toegankelijker is geworden voor een breder publiek.
De opkomst van Massive Open Online Courses (MOOC’s) heeft het onderwijs gedemocratiseerd, waardoor individuen toegang hebben tot hoogwaardige cursussen van prestigieuze instellingen over de hele wereld. Virtuele klaslokalen en online hulpmiddelen zijn vaste prik geworden in het moderne onderwijs. Studenten van over de hele wereld kunnen zodoende leren en contact onderhouden met medestudenten en docenten.
De verschuiving naar digitaal werk en onderwijs verergert echter ook bestaande ongelijkheden, aangezien de toegang tot noodzakelijke technologie en betrouwbare internetverbindingen ongelijk blijft. Het overbruggen van de digitale kloof en het garanderen van gelijke toegang tot digitale middelen is cruciaal om het volledige potentieel van de digitale revolutie in deze sectoren te benutten.
Culturele waardeveranderingen
De alomtegenwoordige invloed van digitale technologieën heeft ook geleid tot aanzienlijke culturele verschuivingen en veranderingen in maatschappelijke waarden. De constante connectiviteit die digitale apparaten bieden, heeft invloed gehad op hoe we tijd, relaties en persoonlijke identiteit waarnemen.
De onmiddellijkheid van digitale communicatie heeft een cultuur van directe bevrediging en constante beschikbaarheid bevorderd. Deze verschuiving heeft gevolgen voor hoe we onze tijd en verwachtingen beheren, wat vaak leidt tot meer stress en een verminderd vermogen om los te koppelen en te ontspannen. Bovendien heeft de gecureerde aard van socialemediaprofielen invloed gehad op hoe individuen zichzelf presenteren. Dit leidt vaak tot een grotere nadruk op externe validatie en de constructie van geïdealiseerde identiteiten. Vandaar dat we met veel narcisme en oppervlakkigheid geconfronteerd worden.
Digitale platforms verzamelen en analyseren enorme hoeveelheden gebruikersgegevens, wat zorgen oproept over privacy en waardeverschuivingen. Gebruikers zijn zich steeds meer bewust van de implicaties van hun digitale voetafdrukken en het potentieel voor misbruik van hun persoonlijke informatie, wat leidt tot een culturele herwaardering van wat privacy betekent in het digitale tijdperk.
Met andere woorden
Door de komst van digitale communicatiekanalen, de opkomst van sociale media, de vorming van digitale gemeenschappen en de herconfiguratie van werk en onderwijs, heeft de digitale revolutie diepgaande veranderingen in culturele normen en maatschappelijke waarden teweeggebracht.
Hoewel deze ontwikkelingen aanzienlijke voordelen hebben opgeleverd, brengen ze ook uitdagingen met zich mee die zorgvuldig moeten worden benaderd om ervoor te zorgen dat de digitale toekomst inclusief, billijk en respectvol blijft voor diversiteit en democratie.
Nu we verder het digitale tijdperk ingaan, is het essentieel om de blijvende impact van de digitale revolutie op communicatie en cultuur kritisch te blijven onderzoeken. Door digitale geletterdheid te bevorderen, en gelijke toegang tot technologie en privacy te garanderen, kunnen we het transformatieve potentieel van de digitale revolutie benutten om een beter verbonden, geïnformeerde en cultureel verrijkte mondiale en lokale samenleving te creëren. Anders zullen “de algoritmen die onze technische infrastructuren vormgeven, de ongelijkheden en sociale verdeeldheid bestendigen en vergroten met vooroordelen die zijn ingebakken in de tools die ons dagelijks leven structureren en vormgeven” (Orton-Johnson, p. 200).
Het in evenwicht brengen van de voordelen van connectiviteit en technologische vooruitgang met de noodzaak om het individuele welzijn en de privacy te behouden, zal een cruciale uitdaging zijn voor de toekomst.
Referenties:
– https://cup.columbia.edu/series/digital-culture-and-society
– https://www.degruyter.com/journal/key/dcs/html
– Orton-Johnson, Kate (2024), Digital Culture and Society , London: Sage, 251 pp.
ISBN: 978-1-5264-3176-9 https://uk.sagepub.com/en-gb/eur/digital-culture-and-society/book258994
– Servaes, Jan (ed.) (2014), Technological determinism and Social Change. Communication in a Tech-Mad World. Lanham: Lexington, 330pp. ISBN: 978-0-7391-9124-8 https://rowman.com/ISBN/9780739191248
– The Digital Revolution: Impact on Communication and Culture https://socialstudieshelp.com/the-digital-revolution-impact-on-communication-and-culture/
