“De Fransen hebben de gave om sneller in staking te gaan dan dat Lucky Luke zijn wapen kan trekken”, vindt Jean-Claude Killy in zijn hoedanigheid van lid van het Internationaal Olympisch Comité. Die Olympische gedachte heeft te maken met de actiedag die de Franse vakbonden voor 10 maart aankondigden, net op de dag dat een Olympische delegatie in Parijs moet aankomen om de Parijse kandidatuur voor de Olympische zomespelen van 2012 te bekijken. Maar de Fransen liggen veel meer wakker van de regerings- en patronale aanvallen op de 35-urige werkweek dan van die zomerspelen.
Die actiedag maakt deel uit van de syndicale mobilisaties ter verdediging van die werkweek van 35 uur. Patronaat en rechts voeren van hun kant al lang een actieve campagne om van die 35 uur de grote zondebok te maken, om het voor te stellen dat Frankrijk zo zijn concurrentiepositie heeft ondergraven – waar hebben we dat nog gehoord. Maar hun propaganda slaat niet aan; een eerdere actiedag van de vakbonden bracht ongeveer een half miljoen betogers op de been en uit opiniepeilingen bleek dat een overgrote meerderheid van de Fransen vond dat die actievoerders gelijk hebben.
Tegelijk met de campagne voor de 35 urige werkweek, zijn er ook de massale mobilisaties van de ’lycéens’, de scholieren, die al wekenlang actie voeren tegen de hervormingsplannen van minister van Onderwijs François Fillon. Om die mobilisaties te ontmijnen, trok de minister onder druk van de regering zelf de hervorming van het baccalaureaat in, maar de studenten oordelen dat wat overblijft al te zeer de ongelijkheid onder onderwijsinstellingen verder vergroot. L’égalité des chances, gelijkheid van kansen, blijft de centrale slogan. Die mobilisatie van de lycéens is wel merkwaardig, want ondanks het feit dat er een snelle afwisseling van generaties is, blijkt in Frankrijk telkens weer dat scholieren zich snel weten te organiseren binnen de school, maar ook op lokaal én nationaal vlak. Het organisatie-geheugen is blijkbaar behouden gebleven.
Al die massamobilisaties brengen de regering Raffarin verder in moeilijkheden. Die rechtse regering gaat ervan uit dat de mobilisaties toch wel zullen stilvallen, zoals vorig jaar ook al is gebeurd toen na een hete lente een hete herfst werd verwacht, maar de mobilisaties gewoon stil vielen. Het is voor de regering echter riskant opnieuw op een ontmoediging te mikken.
Constitution
De regering en vooral president Jacques Chirac trachtte de aandacht af te wenden door alles te zetten op het beloofde referendum over ontwerp tot Europese grondwet. Chirac was opgetogen over het referendum in Spanje, ook al was de opkomst daar voor hem en andere voorstanders allesbehalve hoopgevend. Hij wou zelfs profiteren van het “Spaanse effect” door het referendum te vervroegen.
Er werd aan de vakbonden zelfs gesuggereerd een sociale pauze in acht te nemen in de aanloop tot het referendum. “Geen sprake van”, zei Bernard Tibault, de leider van de CGT, de vakbond die vroeger nauw verbonden was met de communistische PCF.
Thibault bevestigde tegelijk dat de CGT de tekst voor die grondwet verwerpt, ook al was dat zijn positie niet. Thibault was in de CGT zwaar in de problemen gekomen toen het nationaal comité van de CGT hem niet volgde in het voorstel geen stemadvies te geven. De overgrote meerderheid van het comité sprak zich uit voor “neen”. Thibault was woest en zei dat dit ‘vakbondsparlement’ niet representatief was voor de basis, dat hij de strijd zou voortzetten. Maar hij bond in om zijn eigen positie niet in gevaar te brengen.
Vanwaar die eigenaardige houding van een linkse vakbondsleider? Thibault voerde het voorbije jaar een toenaderingsbeleid tot de PS waar een interne raadpleging onder de leden eind vorig jaar wel een meerderheid van 58% voor ja gaf. De partijleiding rond François Hollande had verzamelen geblazen om dat resultaat te halen tegen de linkse stromingen die tegen de grondwet zijn en die versterking kregen van gewezen premier Laurent Fabius. Hollande maant alle partijleden aan de partijlijn te volgen en zich achter de ja te scharen.
Maar verscheidene socialistische leiders trekken zich daar niets van aan en nemen deel aan de meetings rond de beweging ‘Copernic’ van Yves Salesse tegen de grondwet. Die meetings, waaraan ook PCF, de trotskistische LCR, Attac en andere organisaties deelnemen, trekken veel volk, wat de leiding van de PS verontrust. Het zijn de enige bijeenkomsten waar ten gronde op de inhoud van die “grondwet” wordt ingegaan, iets wat de leiders van de PS uit de weg gaan. Die leiders vrezen dat het sociaal ongenoegen er veel Franse zal toe brengen tegen de “grondwet” te stemmen, al ware het maar om de regering af te straffen. Maar wat zegt Hollande: “L’échec du référendum ne serait pas un échec du pouvoir mais de la France” – De nederlaag bij het referendum zou geen nederlaag zijn voor de regering maar voor Frankrijk.
Ook bij de Verts, de groenen, was de meerderheid ten gunste van de grondwet, zeer nipt. Bijna alle kopstukken hadden er opgeroepen voor te stemmen, met het argument dat die tekst, alhoewel onvolkomen, toch een vooruitgang betekent tegenover het “Verdrag van Nice”. In feite is hun houding ingegeven door het feit dat ze geen breuk willen met de PS waarmee ze verregaande akkoorden hebben.
Het referendum leidt ook rechts tot grote verdeeldheid, vooral omdat daar het debat helemaal doorkruist wordt door de kwestie van de Turkse toetreding. Chirac is voor die toetreding, zijn grote rivaal Sarkozy, nu leider van de grootste regegeringspartij, de UMP, is tegen. De UDF van François Bayrou, die maar met twee benen (één minister) in de regering staat, voert actief campagne voor ja maar is tegelijk erg tegen de Turkse toetreding gekant. De rechtse voorstanders van de grondwet vrezen dat een groot deel van de achterban in feite over Turkije zal stemmen en niet over de grondwet.
Maar in Frankrijk is dat tenminste geen reden om te zeggen dat men dan maar beter geen referendum houdt, zoals Spirit bij ons deed. Ineens ontdekte Spirit inderdaad dat het Vlaams Belang daar misbruik zou van maken, dus maar beter geen referendum… Terwijl de echte reden natuurlijk is dat de sp.a van geen referendum wil weten.
(Uitpers, nr. 62, 6de jg., maart 2005)
