Op zaterdag 19 maart betoogden in Brussel 60.000 tot 80.000 mensen uit 20 Europese landen, voor een ander Europa. De betoging werd een politieke voltreffer. Zij zinderde nog na toen enkele dagen later op 22 en 23 maart de Europese top zich boog over de strategie van Lissabon. De richtlijn Bolkestein tot liberalisering van de diensten staat onder druk.
Het stabiliteitspact ook. Chirac eiste zelfs, met één oog op het Franse grondwetreferendum op 29 mei, dat Groot-Brittannië zou afzien van de Europese begrotingskorting die Tatcher eertijds bedongen heeft.
Natuurlijk is niets definitief verworven. De richtlijn Bolkestein werd niet ingetrokken, en komt binnenkort voor het Europees Parlement (medebeslissingsprocedure). Dan zullen we zien wat er overblijft van de mooie woorden.
Maar de sociale beweging staat er. De Europse regeringen moeten na 20 jaar neoliberalisme niet enkel rekening houden met vage onvrede, die zij naar hartelust kunnen manipuleren. De onvrede heeft een stem gekregen, organiseert zich. De betoging kan een kwalitatieve stap vooruit betekenen naar een Europese sociale beweging die in staat is de confrontatie met het neoliberalisme aan te gaan. De vakbonden, de sociale bewegingen en de ngo’s die sinds het Europees Sociaal Forum van Londen in oktober 2004 aan de kar van deze betoging hebben getrokken, hebben gelijk gekregen. Europa is volop in beweging. Met deze betoging heeft de sociale beweging duidelijk gemaakt dat zij dit niet passief wil ondergaan, maar actief wil ingrijpen met haar eigen agenda.
Dat werd extra onderstreept door enkele belangrijke vergaderingen in de marge van de betoging. Aan de vooravond bereidden 350 mensen uit gans Europa in het Europees Parlement de volgende etape voor in de slag om Bolkestein. Zij kwamen samen op initiatief van de linkse GUE-fractie van het Europees Parlement en van Attac Europa. De vakbonden hadden een stevige inbreng. Een vergadering na de betoging werkte verder aan de Europese bijeenkomst van lokale autoriteiten tegen Bolkestein en GATS, gepland op 21 en 22 oktober in Brussel.
De succesvolle Eurobetoging is de vrucht van een jarenlang rijpingsproces, met sociale bewegingen die de weg vinden om op Europees vlak krachtmetingen met inzet aan te gaan. Voor het eerst namen Europese sociale bewegingen het initiatief voor dergelijke betoging op Europees vlak (met name na het ESF in Londen). Dit was aanleiding tot groeiende samenwerking op Europees vlak, vooral in de laatste rechte lijn, tussen sociale bewegingen en vakbonden (in 2001 in Brussel werd nog op verschillende dagen betoogd).
De betoging bestond uit drie contingenten : de “jongerenmars”, het Europees Vakverbond en de sociale bewegingen. Was dit onderscheid niet kunstmatig? De betoging werd samen gemaakt door die vakbonden en sociale bewegingen die pleiten voor mobiliserend weerwerk tegen het neoliberalisme in Europa. Omdat de betoging juist door die krachten werd gedragen waren ook de slogans tegen de neoliberale Europese grondwet niet uit de lucht.
De mobilisatie was ongelijk. Er waren 60.000 tot 80.000 betogers. Zij kwamen uit 20 verschillende Europese landen. De mobilisatie uit Frankrijk was veruit het sterkst (vakbonden zowel als sociale bewegingen). Er waren ook relatief sterke groepen uit Nederland (3500) en Duitsland, wat nieuw is. Ook de Italiaanse vakbonden waren zichtbaar aanwezig. Opvallend waren verschillende sterke delegaties uit Oost-Europa (Roemenië, Slovenië, Polen,….). De Belgische mobilisatie was relatief zwak, ook al waren er lichtpunten (de christelijke mutualiteiten, Oxfam…). De drie Belgische vakbonden samen mobiliseerden 10.000 betogers. De “jongerenmars”, op de kop van de betoging, was met 5.000. Er waren ook groepen tegen de oorlog en in solidariteit met Palestina, eerder klein maar symbolisch belangrijk.
De mobilisatiecampagne voor deze betoging kwam aanvankelijk moeilijk op gang. De sociale bewegingen zijn op Europees vlak nog zwak gestructureerd als het op gemeenschappelijk campagnevoeren aankomt. De verhoudingen met het Europees Vakverbond, dat 77 vakbonden van divers pluimage hergroepeert, zijn niet gemakkelijk. Er heerst ook nog steeds een wijd verbreid onbegrip over het belang van de Europese dimensie. Anderen willen dan weer niet te hard aan de boom schudden uit vrees het Europees bouwwerk te destabiliseren (tot voor kort durfde alleen de rechterzijde “neen” zeggen in Europa).
Hoe het politiek succes van deze betoging gebruiken als hefboom voor een verdere versterking van de sociale beweging in Europa? Dat wordt vast een gespreksthema tijdens het weekend van 22 en 23 mei in Praag, op de volgende bijeenkomst ter voorbereiding van het vierde Europees Sociaal Forum (Athene 2006). Ondertussen staat vast dat het Sociaal Forum van België, dat bijdroeg tot de organisatie van deze betoging maar ook sterk aan de weg timmerde voor de eenheid van sociale bewegingen en vakbonden, met vlag en wimpel geslaagd is voor zijn Europees examen.
(Uitpers, nr. 63, 6de jg., april 2005)
Frank Slegers is actief in de Europese marsen tegen werkloosheid, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting
