Zoals men al enkele maanden heeft kunnen zien, is de rust gedeeltelijk weergekeerd in Irak. Maar is de rust definitief of is het bedrieglijke rust waarvan men terug in de burgeroorlog gaat afglijden? Volgens mij is de komende maand (maart) cruciaal voor de toekomst van Irak en het Midden-Oosten. Ik zal aan de hand van drie scenario’s de toekomst van Irak schetsen.
Scenario 1
Muqtada al-Sadr heeft zich het voorbij jaar koest gehouden en probeert weinig in de media te komen. Maar afgelopen zomer (augustus) was het weeral raak met Muqtada al-Sadr. Na een rouwperiode bij de sjiieten kwam het tot een massale confrontatie tussen het “leger van de Mahdi” van al-Sadr en de Iraakse veiligheidsdiensten (die zijn geïnfiltreerd door de concurrerende ISCI – Hoge Raad voor de Islam in Irak – of haar gewapende arm, de Badr- brigades). Er vielen in drie dagen maar liefst 70 doden en de heilige plaats Karbala werd zwaar beschadigd – zelfs tot in de moskee. Muqtada al-Sadr kon Karbala. Kort daarop liet hij het Mahdi-leger zijn activiteiten voor zes maanden bevriezen. Het mocht geen activiteiten meer uitvoeren. Zelfs voor veiligheid zorgen tijdens de Ashoura-herdenking was uit den boze. Dit bestand zou nu met zes maanden verlengd worden.
De vraag is de militanten van Muqtada al-Sadr dit zullen aanvaarden. In dit geval zijn er meerdere mogelijkheden. Ten eerste is de Sadr-beweging de laatste maanden onder druk te komen staan. In het zuiden van Irak worden haar leden politiek opgejaagd door de ISCI en de Dawa-partij (de partij van Iraakse premier Maliki). Ook een andere sjiitische partij, namelijk de Fadhila partij geeft openlijk toe dat er provocaties zijn ten aanzien van de Sadr-beweging. Veel militanten van de Sadr-beweging zijn het beu om bloot te staan aan politieke vervolgingen. Dit terwijl de spanningen tussen Sadr-beweging en de ISCI blijven oplopen. Indien de militanten van Muqtada al-Sadr terug de wapens opnemen zal een confrontatie met de ISCI niet uitblijven om de oliebronnen van zuid Irak te controleren. Indien al-Sadr zijn Mahdi-leger nog eens voorzes maanden op non-actief zet, zullen er splitsingen in zijn beweging opduiken en zullen een groot aantal van zijn militanten de wapens opnemen. Hoe je het draait of keert er zullen gevechten plaatsvinden.
Scenario 2
Het Iraakse parlement heeft 17 maanden geleden gestemd voor een grondwettelijk amendement dat het mogelijk maakt om een sjiitische regio te creëren. 70% van de Iraakse olie bevindt zich in het zuiden van Irak. Het zuiden van Irak wordt bevolkt door de Arabische sjiieten. De grootste voorstander van een sjiitische regio is de ISCI. Wettelijk kan het amendement pas in werking treden na een periode van 18 maanden. De 18 maanden lopen af in maart en de vraag is of de ISCI het plan ook zal uitvoeren en elke provincie zal laten stemmen om zich aan te sluiten bij een sjiitische regio. Zelfs in het sjiitische kamp is niet iedereen overtuigd van het regionalisme. De Sadr-beweging, de Dawa partij, de Dawa partij Irak zijn grandioos tegen. Aan de andere kant heb je de Dawa-organisatie, ISCI en andere onafhankelijke politici die daar voor zijn. Alleen de Fadhila-partij weet het nog niet. Dus de creatie van de sjiitische regio ligt in de handen van de kleine Fadhila-partij. Indien de sjiitische regio er komt zal het waarschijnlijk tot een confrontatie komen met bepaalde soennitische partijen.
Scenario 3
De soennieten die voorheen vochten tegen de Amerikanen vechten nu samen met de Amerikanen tegen Al-Qeada. Deze mensen hebben zich georganiseerd in de Ontwakingsraad (Sahwa Council). De organisatie telt nu al 80.000 gewapende soennieten. De Amerikanen betalen per strijder per maand 300 dollar om voor veiligheid te zorgen in hun buurten. Maar ze vechten ook tegen Al-Qaeda en dat heeft hun zo sympathiek gemaakt bij de internationale media. De strijders worden door Amerika betaald en niet door de Iraakse regering. De Iraakse regering wil absoluut de Sahwa niet tot een sterke macht maken die de autoriteit van het Iraakse leger kan uitdagen (alhoewel dat niet zo moeilijk is). Één van de medewerkers van premier Maliki antwoordde op een vraag van een journalist of Sahwa-leden konden geïntegreerd worden in het Iraaks leger met : krokodillen blijven krokodillen. Op bepaalde punten heeft de medewerker gelijk maar op andere punten heeft hij totaal ongelijk. Sahwa- leden zijn Irakezen en ze vertegenwoordigen een verzuchting van de soennieten tegen de Iraakse regering. Indien men niet gedeeltelijk de eisen van de Shawa-leden tegemoet komt dan zal het geweld terug oplaaien en deze keer zal het een volledige burgeroorlog worden. Maar de Sahwa-leden moeten ook beseffen dat ze een minderheid zijn in Irak en dat het Baath-regime waar de soennieten de baas waren definitief verleden tijd is.
Conclusie
Deze drie scenario’s zullen Irak overheersen in de maand maart. Er zijn nog andere onderwerpen zoals het Kirkuk-probleem dat ook een geladen onderwerp is. Deze drie scenario’s hangen aan elkaar. Het éne scenario zal misschien zorgen dat het andere ook begint. Ze hebben eigenlijk een domino effect dat misschien heel het Midden-Oosten zal beïnvloeden. We weten nu al dat Irak voor de komende 30 jaar in een situatie zal zijn van nation-building (als er nog een natie is).
(Uitpers, nr 95, 9de jg., maart 2008)
