Gesprek met Hilary Wainwright, Senior Research Associate, International Centre for Participation Studies, Bradford University; co-uitgever van Red Pepper, een tweemaandelijks magazine over linkse politiek en cultuur (www.redpepper.org.uk), fellow van TNI, het Transnational Institute (www.tni.org)
Uitpers: Er waren onlangs lokale verkiezingen in het Verenigd Koninkrijk. Hoe deed links het? Volgens de media hier heeft links in Londen weliswaar het burgemeesterschap gewonnen, maar heeft Jeremy Corbyn (de nieuwe linkse voorzitter van Labour) in de rest van het land eigenlijk gefaald. Klopt dat?
Hilary Wainwright: Het ligt iets ingewikkelder dan dat. Een belangrijk punt is dat Labour Schotland is verloren. Dat ligt niet uitsluitend aan de huidige Labour Partij zelf, maar veeleer aan het succes van de SNP (Schotse Nationale Partij) en aan de alliantie tussen Labour en de Conservatieven voor het ‘neen’ in het referendum over onafhankelijkheid. Hoewel dat op zich niet zo’n grote uitdaging is voor Corbyn en de Labour Partij van nu, is het wel duidelijk dat Labour in Schotland niet meer kan winnen. Als het nog ooit aan de macht wil komen, zal het daarvoor een oplossing moeten vinden. Eén mogelijkheid is om te blijven verder werken en te hopen toch weer die dominante positie te halen, maar dat lijkt heel erg op Sisyphus-arbeid. De andere strategie is de ontwikkeling van een soort federaal Groot-Brittannië met een aantal autonome regio’s en Engelse steden en regio’s met meer autonomie. Dit zou een basis kunnen vormen voor een alliantie met de SNP. Op dit ogenblik denkt Corbyn niet in die richting, maar hij is wel een voorstander van constitutionele hervormingen. Misschien komt het dus wel op de agenda.
Verder waren de verkiezingsresultaten in Engeland erg ongelijk. Het was zeker geen ramp, maar het was ook niet zo goed als het had moeten zijn met een vijandige regering. Als een oppositiepartij aan de macht wil komen, dan moet ze het wel beter doen dan wat Labour nu heeft gedaan. Mensen binnen de partij die Corbyn niet goed gezind zijn, hadden voorspeld dat deze verkiezingen rampzalig zouden zijn, met een verlies van honderden zetels. Er gingen er echter maar 25 verloren! De meeste gemeenteraden waar ze een meerderheid hadden, bleven behouden, zelfs in het Zuiden, op plekken die niet traditioneel Labour stemmen, zoals Exeter, Plymouth, Bristol en Cambridge. Labour deed het goed in een aantal steden met een hoog opgeleid kiezerspubliek, net zoals in een aantal steden in het Noorden met een grote arbeidersklasse. Het was dus zeker niet zo rampzalig als wat was voorspeld. Het klopt helemaal niet dat Corbyn electoraal ‘toxic’ – giftig – zou zijn. Corbyn beseft natuurlijk wel dat er nog heel veel moet gebeuren vooraleer Labour zijn electorale geloofwaardigheid helemaal heeft heroverd.
UP: Op 23 juni is er een referendum over ‘Brexit’, het al dan niet verlaten van de Europese Unie. Labour voert nu campagne voor een ‘neen’. Voor velen klinkt dit als een bocht die wordt genomen, een kentering, een verandering van standpunt aangezien de linkerzijde vroeger toch eerder ‘eurosceptisch’ was. Hoe kan je dit verklaren? Waar komt dit nieuwe standpunt vandaan? En staat de hele linkerzijde er achter?
HW: er zijn twee antwoorden. Het eerste antwoord is dat de linkerzijde al een tijdje aan het veranderen is, volkomen los van het Brexit-dossier. Met het ‘sociale’ Europa van Delors, daarna met het neoliberalisme zijn de standpunten gaan schuiven, aangezien er meer en meer paneuropese bewegingen tegen het neoliberalisme ontstonden. Het Europees Sociaal Forum was er een voorbeeld van, begin van de 21ste eeuw. Er werd veel gedebatteerd en ik zou niet zegen dat de linkerzijde altijd eurosceptisch was. Er waren zeker veel vragen bij de Europese Unie, maar link s is nooit anti-Europees geweest. Vandaag, in het debat over Brexit zeggen we zeker niet ‘ja wij zijn voor de EU zoals die bestaat’. We zeggen wel: wij willen in de EU omdat we die EU willen veranderen. De beste manier om dat te bereiken is er in te blijven en samen met andere progressieve bewegingen in Europa aan die verandering te werken.
Het tweede antwoord is dat het succes van Brexit de racistische rechterzijde zou versterken in het V.K. Als je luistert naar het huidige debat dan hoor je erg duidelijk dat Brexit in feite tegen migranten is gericht. Het is racistisch. Het is ook heel erg voor vrije markten. Een Brexit zou de rechterzijde veel sterker maken. En hoewel ook de huidige conservatieve premier Cameron in de EU wil blijven, kan een succes van ‘neen’ juist de linkerzijde versterken. Jeremy Corbyn, samen met anderen, zoals Caroline Lucas van de Groene Partij, voeren campagne voor een ‘ander Europa’. Er zijn wel mensen aan de linkerzijde die Brexit steunen, maar ze zijn niet talrijk. Ik denk dat Brexit echt een ramp zou zijn.
UP: Kan dit debat niet ook de huidige verwarring over de verschuivende grenzen tussen links en rechts groter maken? De rechterzijde was altijd een voorstander van Europese integratie, terwijl een deel ervan nu voor uittreding is. Omgekeerd voor de linkerzijde. Kan dit geen gevolgen hebben voor de toekomst?
HW: Waarom zouden mensen niet meer weten wat links en wat rechts is? Ik bedoel, Corbyn heeft zijn standpunt erg duidelijk gemaakt, ik geloof niet dat er enige verwarring mogelijk is. Mocht Brexit winnen, ja, dan zou rechts daar sterker uit komen. Het betekent wellicht dat we dan Boris Johnson krijgen als leider van de Conservatieve Partij. Voor de toekomst zou het dus wel gevolgen hebben, ja.
UP: In Brussel hoor ik vaak zeggen: laat de Britten toch weg gaan, ze hebben het integratieproces toch altijd geblokkeerd, ze waren tegen meer sociale maatregelen, tegen alle Europese inmenging in belastingzaken. Als ze blijven, zullen ze ook blijven blokkeren, dus we doen het beter zonder hen. Hoe kan je die redenering tegen gaan?
HW: Ja, dat hoor ik ook bij veel van mijn Europese vrienden. Ik begrijp het standpunt wel, en we hebben een clausule in een Europese grondwet nodig om landen er uit te zetten. Groot-Brittannië zou er meteen voor in aanmerking komen. Ik denk echter dat de Britse linkerzijde de banden met progressieve bewegingen, die tegen alle reactionaire trends van de Britse regering ingaan, moet vernieuwen en versterken. Als het standpunt van ‘een ander Europa’ wint, dan kunnen we een sterke beweging voor verandering maken. We hebben dan ook een grote verantwoordelijkheid.
UP: Komen er meer mogelijkheden, voor de oppositie als Brexit verliest?
HW: Zeer zeker. Ik denk dat het dan mogelijk wordt een meer kritisch geluid over Europa te laten horen, er zal meer ruimte voor zijn. De vraag is hoe we een alternatieve visie over Europa ontwikkelen? Na het falen van het Europees Sociaal Forum is er opnieuw wat hoop met de beweging tegen TTIP (het vrijhandelsverdrag tussen de EU en de VS). Dat is ook een internationale beweging met een duidelijke Europese dimensie. TTIP kan een goede basis vormen voor een Europese beweging.
UP: Hier zou men het in elk geval fantastisch vinden om in de toekomst aan een echte Europese beweging voor verandering en vooruitgang te kunnen werken!
HW: We duimen en we werken er aan.
