De breuklijnen van het conflict in Irak

Iedereen vraagt zich af wat er gebeurt in Irak. Is er een burgeroorlog bezig tussen de soennieten en sjiieten? Sinds de inval van de Verenigde Staten van Amerika in Irak is de situatie er aan het escaleren op het vlak van binnenlandse politiek en ook in mindere mate op dit van het buitenlandse beleid. Amerika heeft o.a. politieke partijen aan de macht gebracht , vooral de sjiitische religieuze politieke partijen, die voordien onderdrukt werden.

SCIRI: Supreme Council for the Islamic Revolution in Iraq oftewel in het Nederlands De Hoge Raad voor de Islamitische Revolutie in Irak. De SCIRI werd opgericht in 1982 naar aanleiding van de Islamitische Revolutie in Iran en ook als concurrentie tegen de Dawa-partij. De SCIRI werd geleid door Ayatollah Mohamed Baqer Al Hakim voordat hij omkwam in een bomaanslag op 29 augustus 2003 (de bomaanslag werd opgeëist door Al Qaeda ). Zijn broer Abdul Azziz nam het roer over en werd een sterke bondgenoot van de Amerikanen in Irak. De SCIRI heeft sterke banden met Iran en wenst ook een islamitische staat in Irak naar het voorbeeld van Iran. De partij heeft nog altijd kantoren in Iran en is ook de trouwste bondgenoot van Iran in Irak. De partij heeft ook een gewapende arm, namelijk de Badr-brigades. De militie telt naar verluidt 30.000 manschappen, getraind door Iran. Het is de beste georganiseerde partij in Irak. De SCIRI heeft 30 zetels van de 275 in het Irakese parlement.en is goed vertegenwoordigd in het zuiden van Irak.

SADR-Bureau: Het bureau is genoemd naar Sayyid Muqtada Al-Sadr, de anti-Amerikaanse geestelijke die tweemaal een opstand heeft georganiseerd tegen de Amerikaanse bezetter in Irak. Naar aanleiding van de sluiting van zijn krant ‘Hawza’ door de Amerikaanse bezetters (eind maart 2004) gaf Sayyid Muqtada Al-Sadr zijn militanten de opdracht om in opstand te komen tegen de Amerikaanse bezetter. De opstand duurde tot 4 juni waarna Sayyid Muqtada Al-Sadr en de Amerikanen een staakt-het-vuren bereikte onder bemiddeling van ayatollah Al-Sistani. Ook heeft de partij een gewapende arm, het Leger van de Mahdi, dat alom wordt gevreesd door de Amerikanen en 10.000 soldaten zou tellen. Het Mahdi-leger geraakt vaak slaags met de Amerikanen. De wijk Sadr City (vroeger Saddam City) in Bagdad, die volledig onder controle staat van het Leger van de Mahdi, is vaak het toneel van vuurgevechten met de Amerikanen. Ideologisch is er niet echt veel zekerheid over het Sadr-Bureau. Sayyid Muqtada Al-Sadr laat soms uitschijnen dat hij voor een democratie is en soms voor een theocratie. Dus ideologisch kunnen we het Sadr-Bureau niet evalueren. Maar het Sadr-Bureau is wel de grootste partij van Irak. Het heeft 32 van de 275 zetels in het parlement. Het Sadr-Bureau probeert zich te spiegelen aan de Hizbollah in Libanon: een partij met een goede sociale en maatschappelijke werking, ook een goede politieke partij en natuurlijk met een heel goede getrainde militie.

Fadhila Partij: Fadhila, vertaald in het Nederlands de Deugd Partij. De Fadhila Partij is een sterk georganiseerde partij in het zuiden van Irak. De partij word geleid door Abd al-Rahim al-Hasini. Maar de geestelijke leider van de Fadhila Partij is ayatollah Yaqubi. Ayatollah Yaqubi is gekend voor zijn radicalisme en ook heeft hij openlijk voorgesteld om de Amerikaanse ambassadeur, Khalilzad, uit Irak te zetten. De Fadhila Partij vecht een smerige oorlog uit met de SCIRI in Basra. De stad Basra is verwikkeld in een interne strijd tussen verschillende sjiitische partijen. Het geweld maakt gemiddeld 1000 doden per maand. Het is niet alleen een strijd tussen politieke partijen maar ook tussen de sjiieten en het Britse leger. En natuurlijk ook bendes die de stad terroriseren. De Partij bezit 15 zetels in het Parlement. De partij zit niet in de regering maar voert oppositie.

Dawa Partij: vertaald in het Nederlands de Oproep Partij. Het is de oudste partij van het moderne Irak. De partij levert momenteel de premier in de Irakese regering. De partij werd opgericht in de jaren ‘50 om als tegenwicht te dienen tegen het seculier Arabisch nationalisme en het communisme. De meest prominente leider van de partij was ayatollah Mohammed Baqir Sadr, een zeer gekende theoreticus. Hij werd, samen met zijn zuster, in 1980 terechtgesteld door het regime van Saddam Hoessein. De partij wordt meestal als de democratische moslimpartij van Irak bestempeld. Ongeveer 30% van de leden zijn soennieten. De partij heeft ook goede banden met andere islamitische partijen over het heel Irakese politiek landschap. Ze heeft 30 zetels in het parlement.

Al deze partijen zitten in de nationale regering van Irak, behalve de Fadhila-partij. Ze zijn wel samen onder één lijst naar de parlementverkiezingen gegaan, de lijst Verenigde Irakese Alliantie(VIA.) ze hebben samen met andere kleine partijen 130 van de 275 zetels gewonnen.

De Centrale Raad voor de mensen van Irak: is de partij van de soennitische leider Adnan Al-Dulaimi. Hij is lid van de soennitische stam Dulaim, die de grootste soennitische stam van Irak is. De organisatie is qua opbouw en organisatie eerder tribaal gebonden. Ze is geen moderne politieke partij.

Iraakse Islamitische Partij: is de Iraakse afdeling van de Moslimbroederschap. De Moslim-broederschap is de grootste soennitische beweging in het Midden-Oosten. De partij is de grootste soennitische partij in Irak en is heel goed georganiseerd. Ze was tijdens het bewind van Saddam Hoessein officieel verboden maar werd gedoogd. Ideologisch wil de partij een islamitische staat in Irak. Maar de partij is ook zeer pragmatisch: soms keert ze zich tegen de grote sjiitische partijen en soms werkt ze samen met hen.

Deze twee partijen trokken samen naar de verkiezingen onder de naam Iraaks Akkoord Front en haalden samen 44 zetels van de 275. De twee partijen zitten nu samen in de regering.

Iraaks Nationaal Dialoog Front: dit is de opvolger van de Baath-partij van Saddam. Het is een partij met de aanhang van vooral minderheden waaronder veel christenen, yezidi’s enz….. Het omschrijft zich als een niet-sektarische partij en een Arabisch nationalistische partij. De partij word geleid door Saleh Mutlaq.

Saleh Mutlaq was lid van de Baath-partij tot hij kritiek had op de leiding van de partij en het land moest ontvluchten. De partij zelf is een oppositiepartij in het parlement en het weigerde om mee in de regering te zitten zolang er geen strategie tegenover de coalitietroepen word ontwikkeld. De partij heeft 11 zetels in het parlement.

Iraakse Nationale Lijst: is een lijst die word geleid door de voormalige interim-premier Iyad Allawi. De lijst bestaat vooral uit seculiere leden zoals communisten, Arabische nationalisten en democraten. Iyad Allawi word gezien als pro-Amerikaans maar dat geldt niet voor de volledige lijst. Ze haalde 25 zetels van de 275 en zit ook in de regering.

Al Qaeda: de Iraakse tak werd geleid door Abou Musab Al-Zarqawi, die van origine Jordaans is (uit Zarqa). Hij had het erg gemunt op de sjiieten in Irak. De partij telt veel Egyptenaren en Saudi’s. De partij-ideologie is extreem-salafistisch en zeer anti-sjiitisch. De partij verkeert in een grote crisis sedert de dood van Zarqawi. Of de partij haar statuut als beruchte organisatie zal terug krijgen in Irak is nog maar de vraag.

Arabisch Nationalistische beweging: Dit is een beweging waar vele andere kleine organisaties in zitten. Zoals de ‘Brigade van 1920’, het Islamitisch Leger van Irak enz…. Ik reken ook tot deze beweging de Soennitische Islamisten die van origine Iraaks zijn. Deze verzetsbewegingen die zich verzetten tegen de Amerikaanse soldaten hebben tot nu toe een paar keer met de regering onderhandeld.

Volgens de internetencyclopedie Wikipedia is een burgeroorlog een oorlog waarbij de strijdende partijen deel uitmaken van hetzelfde land of rijk. Burgeroorlogen worden vaak uitgevochten om religieuze, etnische of politieke redenen, maar soms is het eenvoudigweg een strijd tussen twee rivaliserende groepen..(1)

Volgens het woordenboek Van Dale: Oorlog tussen inwoners van eenzelfde staat, binnenlandse oorlog

Volgens amnesty International is een burgeroorlog: Oorlog tussen partijen binnen een land(2)

2. Breuklijnen of conflictlijnen in Irak

De definitie van deze term is: conflicten die alleen over Partijbelangen gaan en niet over sektarische of etnische belangen. Het beste voorbeeld is de strijd tussen de SCIRI en het Sadr-Bureau. Het zijn allebei sjiitische partijen afkomstig uit dezelfde stammen. Ook zijn de leiders van de twee partijen familie van elkaar. Abdulazziz Hakim is een aangetrouwd familielid van Muqtada Sadr. De conflicten tussen de twee partijen woeden al sinds de val van Saddam. De strijd word zeer hevig gevoerd in de stad Basra waar de Fadhila-partij het voor te zeggen heeft. In de strijd tussen de SCIRI en het Sadr-bureau krijgt dat laatste de steun van de Fadhila-partij. De strijd zelf zou al 5000 slachtoffers hebben gemaakt volgens verschillende bronnen.

Er valt een parallel te trekken met de strijd die in het verleden in Libanon is gestreden tussen de twee sjiitische bewegingen Amal en Hizbollah. De strijd had soms een heel emotioneel karakter. Broer tegen broer, neef tegen neef enz . In Irak is het niet anders. Ook in Karbala, een sjiitische heilige stad, woedt er een strijd om partijbelangen. Daar vechen de plaatselijke aanhangers van ayatollah Hassani (3) tegen de SCIRI gesteund door de mensen van het Sadr-bureau. Deze strijd leidt tot een burgeroorlog in Irak. Want het is een strijd tussen verschillende politieke partijen en tussen de mensen uit Irak.

Sektarisme viert hoogtij in Irak. Het echte startpunt van sektarisch geweld was de gijzeling van 100 sjiieten door extremistische soennieten. De gijzeling vond plaats op 16 april 2005 in Madain. De lijken van de 100 Iraakse sjiieten kwamen een paar dagen later boven water in de Tigris. De sektarische strijd vind ook plaats bij de partijen die deelnemen aan de verkiezingen. Toen er moest worden gestemd, waren er eigenlijk twee grote allianties. De Verenigde Iraakse Allantie (VIA) en het Iraaks Akkoord Front. De eerste is een sjiitische kartellijst en de andere een soennitische kartellijst. Het was duidelijk een religieusideologische strijd tussen de twee lijsten. Dit symboliseert ook een zekere tweedeling van de stromingen in de Islam. De soennieten beschuldigen meestal de sjiitische milities ervan soennitische moskees aan te vallen. De sjiieten beschuldigen de soennieten ervan dat ze extreme salafisten steunen, die bomaanslagen plegen op markten en in sjiitische religieuze plaatsen. Salafisten zijn sterk anti-sjiitische puriteinse soennieten.

De grote bomaanslag tegen de heilige moskee in Sammara (begraafplaats van Ali Hadi en Hassan Al Askari, twee heilige imams van de sjiieten) op 22 februari dit jaar bracht de sektarische strijd op een hoogtepunt. De uitkomst was dat er meer dan 500 doden vielen en dat talloze religieuze plaatsen werden vernield. Dit is op lange termijn niet alleen een probleem voor Irak maar voor heel de Arabische wereld en de islamitische wereld. Conflicten tussen soennieten en sjiieten kunnen gemakkelijk ook plaatsvinden in Saudi-Arabie of Koeweit.(4) Ook op dit niveau is er al een strijd bezig tussen puriteinse groeperingen langs beide zijden.

De strijd tussen de verschillende stammen in Irak is ook een belangrijk gegeven die leidt naar een burgeroorlog in Irak. De Centrale Raad voor de Mensen van Irak, de partij van Adnan Al Dulaimi, is een partij die uitsluitend alleen door de Dulaim-stam wordt bevolkt. De stam beheerst ook de volledige provincie Anbar. De strijd tussen de stammen is een zeer complexe strijd aangezien Irak sterke tribale federaties heeft. De meeste gevechten tussen stammen worden amper vermeld in het nieuws.

Deze strijd word alleen gevoerd tussen de terroristische beweging van de salafisten en soennitische stammen. De strijd die de salafisten voeren tegen de leden van het parlement vind onder de soennieten ook niet veel steun. De broer en zuster van de voorzitter van de Iraakse Islamitische Partij hebben voor veel verontwaardiging gezorgd bij de Iraakse Arabische soennieten.(5) En vaak snappen de salafisten de interne politiek tussen de vele stammenfederaties niet. Ook zijn vele Iraakse soennieten aanhangers van Soefi-bewegingen, die door de salafisten worden bestreden. Al Qaeda kwam ook vaak in botsing met de Arabische Nationalistische verzetsbewegingen in Fallujah waar de politiediensten aangevallen werden door Al Qaeda. De politiediensten in Fallujah worden beheerd door de Arabisch Nationalistische verzetsbewegingen. Ook proberen de salafisten de sjiitische minderheden uit soennitisch gebied te verdrijven maar dat wekt grote wrevel bij soennitische familieleden.

Één van de belangrijkste conflicten is het conflict met de bezetter. De spanningen met de bezetter zijn meermaals hoog opgelopen. De belegeringen van Fallujah en Nadjaf zijn daar de beste voorbeelden van. De bezettingsmacht heeft meermaals het internationaal recht geschonden. En ook het conflict met Muqtada Sadr heeft meermaals doden gemaakt. Eind maart 2004 gaf de bezettingsmacht de opdracht om de krant van Muqtada Sadr te sluiten. Deze provocatie was het sein voor een volksopstand bij de sjiieten die ruim vier maanden duurde. Ook zijn soennieten het slachttoffer van raids die worden gepleegd door de Amerikanen. De voorzitter van de Iraakse Islamitische Partij werd zelfs opgesloten door de Amerikanen. In Basra waren er ook heuse opstanden tegen de Britse troepen. In september 2005 werden twee undercover soldaten opgepakt door de Iraakse veiligheidsdiensten. Nadat de Britse troepen dit vernamen hebben ze de gevangenis met de grond gelijk gemaakt en de twee soldaten bevrijd. Sindsdien laten de Britten zich niet meer zien in Basra. Ook in Fallujah vinden dagelijks conflicten plaats. Begin september 2003 werden acht Iraakse agenten gedood door het Amerikaans leger(6).

Dit allemaal is maar het topje van de ijsberg. Sinds de bezetting van Irak vielen er ongeveer 30.000 doden door bombardementen,vuurgevechten enz… van de bezettingsmacht.

Indien de situatie in Irak niet stabiel wordt zal dit heel de regio aantasten. Aangezien Irak nooit zulke conflicten heeft gekend, zou het die normaal gemakkelijk moeten kunnen oplossen. Het eerste dat moet worden gedaan is een exit-strategie uitdokteren voor de coalitietroepen in Irak. De Amerikanen en Britten zorgen voor veel wrevel bij zowel de sjiieten en als de soennieten. En ook moet de soennitische gemeenschap in Irak alle anti-sijitische elementen die Irak proberen binnen te komen aangeven bij de politie. Onder hen Salafistische organisaties die een basis proberen op te bouwen in Irak. Ook moet de interne stammenstrijd ophouden. En ten laatste moet ook de partijstrijd normaal, op politieke wijze, plaats vinden. De partijstrijd moet niet meer worden uitgevochten tussen milities maar via politieke argumenten. Indien dit gebeurt zal Irak een stabiel land worden en zullen de inwoners van Irak in vrede kunnen samenleven. Maar indien dit niet gebeurt: God behoede ons waar het conflict ons zal brengen.

(Uitpers, nr. 80, 8^ste jg., november 2006)

(5) http://english.aljazeera.net/NR/exeres/35609649-FA88-4564-9D22-060DE68C45A9.htm