Na Barack Obama’s inspirerende toespraak tot zijn bewonderende ‘dienaren’ (‘a minion’ is een ouderwets woord dat enkel nog in satirische zin wordt gebruikt, LV) braakten de luidsprekers het vrome post 9-11 volkslied ‘The Rising’ van Bruce Springsteen. Ja, hij was verrezen, maar nu moet hij op zijn hoede zijn voor een dreigende kruisiging op het kruis van de economische vrije val. De achtergrondmuziek voor dit hoofdstuk zou men ‘The Reckoning’ kunnen noemen (de afrekening, LV).
Het moet gezegd dat beide partijen het primaire belang van de financiële tsunami ontkenden. Geen van beide partijpolitieke platformteksten besteedde enige aandacht aan ons imploderende financiële systeem, tot het niet langer genegeerd kon worden. Al het geleuter over belastingsverminderingen was slechts een nevenattractie naast de échte olifant in de porceleinwinkel – ineenstuikende markten, groeiende werkloosheid, stijgende inflatie, verdwijnende pensioenfondsen, bevroren kredieten en de crash van de consumptie die de autoindustrie en zovele andere ten gronde richt.
De mislukkingen van de regering Bush, samen met – het moet gezegd – Senaat en Congres, heeft de ramp mogelijk gemaakt die gedreven werd door de hebzucht van Wall Street, door regulerende inactie en het stilzwijgen van de media.
Dit gaf de Obamacraten hét onderwerp dat ze nodig hadden voor hun triomf. Een campagne die begonnen was met een debat over het beëindigen van de oorlog in Irak transformeerde in een referendum over de rampzalige oorlog tegen onze economische welvaart. Uiteindelijk werd de slogan weer eens ‘It was the economy, stupid’. (Schechter verwijst naar de slogan die Clinton zijn éérste verkiezingsoverwinning bezorgde, LV).
Er bestaat geen twijfel over dat de volgende president zich realiseert dat hij dit moet omkeren. Er is ook geen twijfel over dat hij weet dat als hij dit NIET doet, veel van zijn andere beloftes zoals belastingsverminderingen en hervorming van de gezondheidszorg (om nog maar te zwijgen over een tweede termijn) er niet zullen door geraken. Hij zei zoveel in zijn éérste post-verkiezingspersconferentie.
Vermits hij van het Land van Abraham Lincoln komt, was zijn boodschap er oorspronkelijk een van genezing en hoop (Illinois, de staat waar Obama leeft, is de geboortestaat van Lincoln, LV). Eerlijke Abe mag dan wel zijn spirituele grootvader zijn, nu is Franklin Delano Roosevelt zijn praktisch rolmodel geworden. Hij heeft de Tao van verandering hoog in het vaandel, maar moet nu de Dow Jones van de werkelijkheid trotseren.
De huidige regering heeft al vanalles geprobeerd, monetaire aanpassingen, verminderingen van de intresttarieven en massieve infusies van kapitaal. Hoe je ook tegen deze ‘stimuli’ aankijkt – als eerlijk bedoeld of als bedrog – we weten dat ze niet werken. Zeker niet voor de mensen die ze het hardst nodig hebben. De grote banken ondersteunen is niet hetzelfde als de werklozen steunen of de miljoenen die riskeren hun huis kwijt te raken.
De afrekening die Obama gaat krijgen is er geen die hij zelf gemaakt heeft. Het is structureel, systemisch, het resultaat van tientallen jaren van beleidskeuzes dat het sociale veiligheidsnet heeft ondermijnd, de ongelijkheid heeft vergroot, de lonen laag heeft gehouden en iedereen op schulden deed leven. Het Economic Policy Institute noteerde:
‘Voor grofweg de laatste dertig jaar, met de uitzondering van een expansie eind jaren ’90, is er weinig loonvermeerdering geweest voor de overgrote meerderheid en een toename van economische onzekerheid, vooral op gebied van gezondheidszorg en pensioenen. De laatste business cyclus van 2000 tot 2007 kon géén groei genereren voor de middenklasse gezinnen – gemiddeld verloren ze over $ 2000 (€ 1587) per jaar aan inkomen (aangepast aan de inflatie) … Onze economie was een enorme afroomoperatie voor de rijken.’
Die trend omkeren gaat niet eenvoudig zijn want veel van onze groei en welvaart was gebouwd op miljarden aan schulden. Zoals de Australische website The Daily Reckoning uitlegde: ‘Eeuwige waarheden zijn nog steeds van toepassing, Barack Obama zal die niet veranderen. En dat betekent dat een malaise veroorzaakt door te veel schulden niet zomaar kan verdwijnen. Je kan het verbergen. Je kan het uitstellen. Je kan de verliezen naar iemand anders versassen. Maar je kan er niet aan ontsnappen.’
Dat betekent nog niet dat hij dat niet zal proberen, met zijn eliteteam van economische adviseurs, velen vanuit diezelfde industrie die het probleem heeft veroorzaakt. Natuurlijk heb je ervaren economisten nodig en doe je er goed aan zakenlui en financiers aan je zijde te hebben, maar je hebt méér nodig dan dat.
Vorige vrijdag (7 november, LV) ontmoette Obama deze machtige groep terwijl journalist Doug Ireland het volgende waarnam:
Het zal je opvallen dat (deze groep) volledig is samengesteld uit voormalige regeringsambtenaren, bureaucraten en personeel van multinationals. Er zit niet één vertegenwoordiger in van de arbeidersbeweging, niet één arbeidseconomist, niet één vertegenwoordigers van een progressieve denktank of een economische ‘watchdog’ groep (zoals de Multinational Monitor, zie het artikel van Robert Weismann in deze Uitpers, LV), niet één vertegenwoordiger van verbruikersorganisaties … raad eens wat voor soort beleidskeuzes en topbenoemingen we gaan krijgen uit die bende!
Laat ons maar best niet vergeten dan de meeste van deze wijze mannen en experten de crisis niet hadden zien aankomen, terwijl de economist James K. Galbraith (zoon van wijlen de grootse John K. Galbraith die over de Grote Crash van de jaren ’30 schreef) het volgende zei in een interview op de blog van Greg Mankiw:
Vraag: Er zijn zomaar eventjes 15.000 professionele economisten in dit land, en u zegt me dat slechts twee of drie de hypotheekcrisis hadden zien aankomen? Antwoord: Het zijn er eerder 10 tot 12 dan 2 of 3. Vraag: Wat zegt dat over het domein van economie, dat een wetenschap beweert te zijn? Antwoord: Het is een enorme smet op de reputatie van dit beroep. Er zijn duizenden economisten. De meeste van hen geven les. En de meesten onderwijzen dat theoretisch kader dat nu is aangetoond zo fundamenteel nutteloos te zijn.
Wat gaat Obama doen? Wel, om te beginnen werkt hij conventioneel, op een centristische manier, hij omringt zich met grote namen om een consensus te bouwen rond een meer betrokken regeringsinterventionisme. Het tijdschrift Fortune noemt hem al de CEO-in-chief. Hij is duidelijk géén maatjes met terroristen (Schechter verwijst naar de smeercampagne van Sarah Palin dat Obama maatjes zou geweest zijn met een professor die in de jaren zestig openlijke sympathieën had voor de Weathermen, een kleine splintergroep die toen een paar amateuristische pogingen tot stadsguerrilla deed, LV) Zelfs de economische adviseur van McCain is onder de indruk. Maar Fortune vraagt zich net als wij af of dit all-star big name team wel de antwoorden heeft.
Tot nu toe heeft de ‘conventionele wijsheid’ niet gewerkt (een term die Galbraith jaren terug heeft gelanceerd, die heel populair is bij deze supersterren). We moeten weten hoe zij de inbeslagnames van woningen zullen stoppen en eerlijkheid zullen creëren in deze onevenwichtige economie. Is er een plan voor schuldaflossing en een moratorium op excessief winstbejag en inbeslagnames? Zullen ze de criminelen van de subprime leningen vervolgen?
Het Amerikaanse volk mag de business leaders die deze crisis veroorzaakten niet vertrouwen. Immers, als er écht een verandering moet komen, moet er meer grass roots, bottom up activisme komen voor economische rechtvaardigheid. Als Obama je bevalt, als je wilt dat hij slaagt, maak lawaai en duw hem van onder uit want zijn adviseurs en de speciale belangen die ze vertegenwoordigen duwen hem de andere kant uit van bovenaf, wees daar maar zeker van!
(Uitpers, nr 104, 10de jg., december 2008)
9 November
Danny Schechter is regisseur van de de film In Debt We Trust (naar de slogan ‘In God We Trust’ op de dollarbiljetten) en schreef onder andere Plunder: Investigating our Economic Calamity and the Subcrime Scandal.