De redactie van de Franse krant Le Figaro is zeker geen links of syndicaal bolwerk. Toch ging het de jongste maanden in die redactie ernstig gisten, vooral nadat wapenfabrikant Serge Dassault op 8 juli 2004 de grote baas was geworden van Socpresse, waartoe de krant behoort. Ze ondervonden bij Le Figaro al direct hoe de nieuwe eigenaar de persvrijheid interpreteert.
Een "kleine" ingreep in een artikel over de ontmoeting van de Franse president Jacques Chirac, vriend van Dassault, en de Algerijnse president Abdelaziz Bouteflika, liet de redactie weinig illusies over. Een zin verwees naar de krant Le Monde die schreef dat Chirac en Bouteflika het hadden gehad over de Algerijnse aankoop van Rafale gevechtsvliegtuigen van bij Dassault – de grootste aandeelhouder van Socpresse. Die zin verscheen niet in Le Figaro.
"Onze lezers hebben dit niet kunnen lezen. De redactieleiding heeft die doen schrappen", luidde de aanklacht in een interne mededeling van de journalistenbond SNJ op 25 augustus. De bond liet er off the record geen twijfel aan bestaan dat die censuuringreep er kwam op bevel van Serge Dassault zelf.
Intussen had de redactieleiding er op 24 augustus tijdens een ontmoeting met Dassault op aangedrongen Le Figaro zijn rol als grote informatiekrant te laten spelen; maar het resultaat van de ontmoeting was volgens redactieleden dat er vanaf dan een wekelijkse vergadering van de redactieleiding met Dassault komt. Dat klinkt allesbehalve geruststellend. Steeds meer journalisten van deze overwegend conservatieve redactie klagen erover dat er in dit klimaat niet te werken valt.
Dat klimaat bestaat ook uit de geruchten dat Dassault bij Le Figaro is geland met een zwarte lijst van journalisten die hij de laan wil uitsturen. Wie kritiek uit op de censuur of bij voorbeeld op het feit dat er ineens nogal wat foto’s verschijnen uit Corbeil-Essonnes, waar Dassault burgemeester is, neemt meteen zware risico’s.
De journalisten van Le Figaro en van alle andere onderdelen van Socpresse waren wel gewaarschuwd. "Een belangrijke groep als de mijne moet een blad hebben om zijn opinies bekend te maken en om te reageren op sommige journalisten die onprettige dingen over de groep hebben geschreven…"Ik heb er genoeg van dat sommige bladen mij beledigen, er zijn al te veel onbekwame lieden die de problemen niet kennen. Ik wil daar kunnen op antwoorden", zei Dassault zeven jaar eerder.
Chirac-Sarkozy
Het zinnetje over de verkoop van Rafale lag blijkbaar zeer gevoelig bij magnaat Dassault. Vooral het feit dat Chirac daar met zijn Algerijnse collega over praat. Want Chirac is een goede vriend van de Dassaults en een promotor van hun producten.
Chirac kan op wederdiensten rekenen. Hij wil spoed achter de geplande aankoop van 59 Rafale-toestellen voor de Franse luchtmacht en marine, een affaire van 3 miljard euro. Ook al had minister van Defensie Michèle Alliot-Marie grote vragen bij de kosten van het programma Rafale die de pan uitrijzen. De beurskrant Les Echos had het over 1,5 miljard euro extrakosten voor 2004 en 2005. Superminister van Economie en Financiën Nicolas Sarkozy, bepaald geen vriend van Chirac, die een groot budgettair tekort wil terugdringen, onthield zich van commentaar.
Chirac heeft alle financiële bezwaren van tafel geveegd. Onder druk van het Elysée werden de onderhandelingen over de aankoop van de 59 toestellen zelfs versneld vlak nadat Dassault Socpresse had overgenomen. Hij kon best wat steun van media gebruiken, want Sarkozy kan rekenen op de sympathie van de groep Bouygues waartoe tv-zender TF1 behoort. Sarkozy is kandidaat om leider te worden van de grote rechtse partij, de UMP. Chirac doet al het mogelijke om dat te beletten.
De president rekent daarvoor op de familie Dassault, al zolang zijn steun en toeverlaat. Het was vader Dassault, Marcel, die Chiracs eerste stappen in de nationale politiek betaalde en die jarenlang de grote financier was van Chiracs RPR waarvan hij trouwens parlementslid was. Serge stapt in vaders voetsporen, hij leidt deze maand de lijst van de UMP in de Essonne (departement bij Parijs) voor de Senaatsverkiezingen.
Sarkozy-Bouygues vs. Chirac-Dassault in de broederstrijd om de UMP? Een vaststelling dringt zich op: die verstrengeling tussen wapenfabrikanten, persmagnaten en politici doet geen deugd aan de persvrijheid.
(Uitpers, nr. 56, 6de jg., september 2004)
(Zie ook Uitpers nr. 52, april 2004, over wapenfabrikaten en de media).
