En treft daarbij Trumps weldoeners
Een van de vele economische neveneffecten van de coronacrisis is de zware schade. Onze kmo’s weten er alles van, toerisme, luchtvaartmaatschappijen, enz., en ook oliesjeiks en gasbaronnen worden getroffen. Door de snelle daling van de vraag (te zien aan de gegevens over CO2 uitstoot), is een hevige prijzenoorlog losgebarsten, met Saoedi-Arabië en Rusland als oorlogsstokers. Oorlog onder elkaar, oorlog tegen de schalieboeren in de VS.
Ruzie
Bazen van de schalieontginning in de VS keken raar op toen hun vriend Donald Trump, die ze hielpen om VS-president te worden, de lage prijzen van benzine en olie een weldaad voor de verbruikers van de VS noemde. Want dat is absoluut geen weldaad voor de baronnen van schaliegas en –olie. Integendeel, zij voelen zich mikpunt van de oorlog die op 6 maart in Wenen losbarstte.
De OPEC (Groep van olieproducerende landen) had op aandringen van vooral Saoedi-Arabië aangestuurd op een productievermindering om de prijs op peil te houden. Dan moest Rusland ook wel, zoals vroeger gebeurde, meedoen. Maar de Russische minister van Energie Alexander Novak zei ‘njet’, geen sprake van.
Moskou voelt zich in een sterke positie. Het denkt dat het lang een daling van de prijzen aankan. Olie en gas staan nochtans in voor bijna twee derde van de Russische uitvoer en zorgen gemiddeld voor 40 % van het staatsbudget. Maar Rusland heeft een reserve van rond 570 miljard dollar (meer dan 500 miljard euro), zodat het een tijd op reserve kan leven.
Lijden
Niet iedereen zit in deze comfortabele situatie, zoals onder meer Algerije, Venezuela, enz. die weinig andere bronnen van inkomsten hebben. Ook Noorwegen lijdt. En zelfs Saoedi-Arabië, want daar is het budget voorzien op een olieprijs van minstens 60 dollar, het budget is in evenwicht bij 80 dollar. En nu die zakt tot nauwelijks 30 dollar, is dat een zeer lelijke streep door de grootse expansieplannen – zoals zijn toekomststad Neom, 500 miljard dollar -van kroonprins Mohammed Ben Salman.
Saoedi-Arabië wou het grootste deel van de productievermindering op zich nemen. Nu dat Opec-plan niet doorgaat, wordt er volop gepompt, ongeacht de verdere prijsdaling. Men compenseert dat dan maar door extra hoeveelheden, 2,5 miljoen vaten per dag meer. Tot vreugde van zoveel landen en burgers die ineens hun factuur gevoelig zien dalen.
Schalie
Maar de kroonprins en president Vladimir Poetin vinden dit een buitenkans om af te rekenen met de gemeenschappelijke concurrenten: de schaliebaronnen in de VS. De productie van olie en gas via schalie-ontginning heeft de energiemarkt ontregeld. Ineens gingen de VS meer produceren dan ze verbruiken en komt er meer en meer energieaanbod uit de VS. Dat komt vooral van die schalieontginning: in 2008 lag de productie op 1 miljoen vaten per dag, in 2014 (de vorige prijzenoorlog) op 2 miljoen, nu is dat 7 miljoen per dag.
Maar schalieontginning vergt relatief grote investeringen, de rentabiliteit is laag. Als de prijs onder 50 dollar daalt, gaan de schaliebaronnen met verlies werken. Ontginningen in Noord-Amerika zijn veel duurder dan in Arabië. De lage prijs heeft onlangs Teck Resources doen afzien van ontginning van de ‘tar sands’, de teerzanden’, in Alberta, Canada. De firma had nochtans al veel geïnvesteerd, maar de kans dat die ontginning ooit winst oplevert, is bijzonder klein: ze zou alleen rendabel zijn bij een prijs van 90 dollar.
De Saoedi’s voeren al jaren oorlog tegen de schalieboeren. Ze willen die, zoals in 2014, met een uitputtingsslag op de knieën dwingen, en dat lijkt – met Russische hulp – te lukken. Veel van die schalieboeren hebben zich diep in de schulden gestoken.
Gasdiplomatie
Moskou heeft goede redenen om die oorlog te ondersteunen. Trump probeert als handelsreiziger van die schalieboeren Europa onder druk te zetten om meer gas uit de VS te kopen. Hij wil dat gas in vloeibare vorm massaal op de Europese markt brengen. Dat gas is natuurlijk een rechtstreekse concurrent voor het Russisch gas. Het is als concurrent dat Trump sancties neemt tegen bedrijven die deelnemen aan Nord Stream 2, de pijpleiding dia onder de Baltische Zee gas zal aanvoeren naar Duitsland.
Gas heeft een grote rol in de diplomatie van Poetin. Het speelt mee in de samenwerking met Turkije. De opening eind vorig jaar van een gaspijpleiding die jaarlijks 38 miljard m³ aardgas naar China gaat brengen, is een geopolitieke troef van belang. Trumps handelsoorlog had kort daarvoor een eind gemaakt aan de Chinese invoer van vloeibaar gas uit de VS.
De staat
De coronacrisis speelt Moskou en Riad in deze oorlog dus in de kaart. De schaliebaronnen in de VS lijden. Deze grote voorstanders van de vrije markt trekken aan Trumps jas, de overheid moet hen helpen. Harold Hamm, een grote oliebaron uit Oklahoma, geldschieter voor Trumps campagnes en adviseur van de president, verloor met de instorting van zijn beursaandelen op één dag 2 miljard dollar. Zijn Continental Resources stond een jaar geleden voor 20 miljard genoteerd, nu nog 2,5. Trump moet hem dus helpen.
Zijn collega’s in Pennsylvania en Texas zitten in hetzelfde bootje. In de Wall Street Journal zei Scott Shelfield, baas van Pioneer Natural Resources, dat binnen de twee jaar de helft van de olieontginners failliet zal gaan. Het zou een opluchting zijn voor de vele VS-burgers die de enorme milieuschade van die ontginningen aanklagen.
De schalieboeren roepen nu de nationale veiligheid en de Russische dreiging in om hen er bovenop te helpen. De vrije markt telt ineens niet meer, ze moeten beschermd worden. Alleen dank zij hen – nu 60 % van de VS-productie – kunnen de VS de energiemarkt blijven domineren…
Of hoe het coronavirus de schalieboeren de das omdoet en tot lage prijzen aan de pomp leidde.
