Jacques Chirac moet zowat de enige Franse president zijn tegen wie ik ooit heb betoogd, denk ik. Niet dat andere Franse presidenten mijn voorkeur of steun wegdroegen/dragen, zeker niet. Maar Jacques Chirac wist ons speciaal tegen hem in het harnas te jagen met zijn kernwapenbeleid. Die betoging van de vredesbeweging had plaats in september 1995 nadat de Franse president had aangekondigd, het moratorium op proefnemingen van president Mitterand te verlaten met de programmering van acht nieuwe kernproefnemingen. Hij zei bereid te zijn de Comprehensive Test Ban Treaty te ondertekenen maar wilde eerst nog deze reeks proefnemingen om voldoende wetenschappelijke en technische gegevens te verzamelen om volledig te kunnen vertrouwen op de simulaties in het kernwapenlaboratorium nabij Bordeaux.
Me andere woorden, hij wilde wel uiteindelijk de fysieke kernwapenproefnemingen opgeven, maar niet de verdere ontwikkeling en modernisering van de atoombom zelf. De strijd tegen de kernproefnemingen had inderdaad een dubbel doel: vooreerst de negatieve gevolgen van de kernwapenproef zelf tegengaan, en daarnaast de modernisering en/of miniaturisering van de atoombom verhinderen. Geen nieuwe testen, geen nieuwe gegevens, en de atoombom wordt op termijn een verouderd wapen dat niet langer inzetbaar is. Dat was de logica achter het verbod.
De verontwaardiging tegen Chiracs beslissing viel zowel in Frankrijk zelf, als op zovele andere plaatsen in de wereld te noteren. Die betoging in Brussel bracht toen eigenlijk verrassend veel volk op de been. De schattingen spraken van 17 à 20.000 deelnemers, meen ik me herinneren. België had na de massabetogingen van de jaren tachtig tegen de installatie van de kruisraketten toch nog een stevige anti-kernwapen-geest behouden. Het is uiteindelijk bij zes proefnemingen gebleven, waarvan de laatste eind januari 1996 werd gehouden.
In een van zijn toespraken had president Chirac de Franse atoomparaplu aan de hele Europese Unie aangeboden. Een atoomparaplu betreft de garantie die een kernwapenstaat geeft een ander, bevriend (niet-nucleair) land te zullen beschermen. De vraag is wie dan wel de vijand zou zijn die met een kernwapen zou moeten worden afgeschrikt of aangepakt worden. Essentieel bij dit voorstel om de Franse ‘force de frappe nucléaire’ te europeaniseren was echter de bedoeling van Chirac om hiermee de politieke machtspositie van Frankrijk binnen de Unie te versterken. Het Franse militarisme als hoeksteen van Europa, dat was uiteindelijk Chiracs lijn.
“Economisch gezien is Duitsland het zwaargewicht van Europa. Frankrijk beseft dat het op dat punt onmogelijk de eerste natie van Europa kan worden. Als Frankrijk erin kan slagen zijn kernmacht op te dringen aan Europa verwerft het daarmee binnen Europa een unieke positie die het op geen andere manier zou kunnen binnenhalen. Europa wordt dan opgebouwd rond twee polen: Duitsland en Frankrijk. Hiermee wordt dan tevens de politiek van De Gaulle voortgezet Engeland zoveel mogelijk buiten spel zetten.”. Aldus wijlen Willy Courteaux in het tijdschrift Vrede van eind 1995.
Een en ander is niet precies verlopen zoals hij had gehoopt, maar in de leidende kringen is de atoombom tot op vandaag niet van de politiek militaire agenda verdwenen.
