De Verenigde Staten van Amerika gaan voor 100 miljoen dollar medische hulp geven aan Italië. “Giuseppi was very very happy” twitterde president Donald Trump, verwijzend naar de Italiaanse premier Giuseppe Conte. De Italianen zien dat enigszins als een antwoord op de Chinese, Russische en Cubaanse hulp die Italië de voorbije dagen kreeg. Vooral China zet dat dik in de verf en dat stoort Washington. Coronabestrijding is ook een geopolitiek wapen.
Witte jade
Chinese media zoals de krant Global Times steken fier de borst vooruit. China helpt de wereld en komt hier sterker uit, aldus deze spreekbuis van de nationalisten. Er zijn wel klachten over de kwaliteit van de zendingen, zoals het testmateriaal dat in Spanje aankwam, we moeten beter waken over de kwaliteit, aldus Global Times, maar we doen het dan toch.
Inderdaad, wereldwijd komen Chinese zendingen en soms ook experts aan. Het gaat hier tenslotte om wederkerigheid, zeggen de Europeanen. China kreeg begin dit jaar hulp uit meer dan 80 landen, onder meer 56 ton medisch materiaal uit de EU-landen. “Wij passen nu de regel toe van Confucius: “Je geeft me een perzik en ik bied je witte jade aan als teken van mijn vriendschap”, zegt Peking.
Witte jade is het wel niet, maar toch, naast mondmaskers en testmateriaal komt er ook gesofisticeerd tuig. Zoals Huawei dat in Italië een platform opzet voor videoconferenties onder ziekenhuizen. En Alibaba Cloud dat gratis alle ziekenhuizen ter wereld een systeem aanbiedt dat naar eigen zeggen een diagnose over corona in 20 seconden mogelijk maakt.
Wuhan virus
China zet die hulp graag in de kijker, tot wrevel van onder andere Josep Borell, de chef van de EU-diplomatie die daar een middel inziet om invloed te weven. Wat nogal wiedes is, Peking stelt zijn hulp tegenover de afwezigheid van Washington dat wel hoog van de toren blaast. VS-minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo werkte vorige week tijdens een videoconferentie van de G7 zijn Europese collega’s danig op de heupen omdat hij in de slotverklaring de term ‘Wuhan-virus’ wou doen opnemen. Terwijl de VS zich verder niets aantrekken van coördinatie in de strijd tegen het virus en instellingen zoals de WHO, de Wereldgezondheidsorganisatie, al jaren verlammen.
Met die term Wuhan-virus wil Washington natuurlijk graag herinneren aan de Chinese herkomst van het coronavirus. Die herkomst zoveel mogelijk uit het geheugen bannen, is een van de oogmerken van die Chinese ‘witte jade’. Vooral dan dat het lang duurde eer de feiten aan het licht kwamen omdat de lokale autoriteiten aarzelden de akelige boodschap te melden aan Peking. Wie in een autoritair systeem de keizer slecht nieuws brengt, is vaak de pineut. Maar dat is soms in democratische stelsel ook het geval.
Model?
China hoopt dat te doen vergeten door de economische relance, althans volgens de officiële cijfers. Want rond die cijfers hebben economisten al een tijd twijfel. De centrale overheid twijfelt er zelf aan. De eerste berichten over het heropstarten van de productie werden in Peking blijkbaar sceptisch onthaald, want men controleerde het elektriciteitsverbruik om te zien of er meer gebeurde dan het openen van de poort. Of dat werkt is niet zeker, sommige bedrijven zetten dan maar machines in werking om stroom te verbruiken zonder te produceren. Als men maar de normen haalt; ik herken dat gedrag zeer goed vanuit de Sovjettijd.
Tegelijk wil China het eigen model propageren. Kijk maar hoe we op een efficiënte manier het virus onder controle kregen, ons maatschappijmodel van collectieve verantwoordelijkheid onder leiding van de partij heeft zijn degelijkheid bewezen, zo wordt geïnsinueerd. Dat het virus efficiënt onder controle is gehouden in Zuid-Korea en Taiwan, toch andere samenlevingen, wordt niet in aanmerking genomen. Voor Peking komt het erop aan te laten zien dat het democratisch model zeker niet superieur blijkt – ze moeten daarvoor niet eens expliciet verwijzen naar Trump’s chaotische aanpak van de crisis.
Gat
Peking wil vooral de buitenkans die de afwezigheid van Washington in de globale strijd tegen het virus biedt. Het is een schrille tegenstelling met bij voorbeeld het engagement van de VS onder Barack Obama tegen het Ebola-virus. Tegelijk lanceren Chinese ambtenaren de samenzweringstheorie dat het virus mogelijks uit de VS komt, aangebracht door VS-militairen op bezoek in Wuhan…Op de zogenaamde sociale media worden dergelijke nonsens massaal overgenomen en zelfs geloofd.
Natuurlijk hoopt Peking politieke en economische winst te halen met zijn hulp. Politiek ligt dat niet zo voor de hand. De relaties met Italië enkele Europese landen zoals Tsjechië, Hongarije en Griekenland waren al goed, elders blijft men op zijn hoede
Terwijl Peking hulp levert, dreigt Washington met sancties. Vooral tegen wie het zou aandurven Huawei te laten meedoen aan de uitbouw van het 5G net. Huawei zou de veiligheid van de vrije wereld bedreigen, het zou informatie kunnen vergaren die het aan Peking zou kunnen toespelen. Zegt Washington, dat jarenlang talrijke Europese leiders en miljoenen Europeanen stiekem bespioneerde, en wellicht nog doet.
Relocalisatie
Er worden geen middelen geschuwd om Huawei tegen te werken. In het Verenigd Koninkrijk is er nu zelfs een campagne rond het verschrikkelijke dierenleed in China waaruit dan gevaarlijke virussen voortkomen. Met zo een land, dat dieren mishandelt, kan men geen vertrouwelijke zaken doen… Boris Johnson wil Huawei wel laten meespelen, maar staat onder zeer zware druk,ook van de vele vrienden van Trump in Londen zelf..
China heeft nog een andere reden om zich van zijn beste (gulle) kant te laten zien: de vrees voor de gevolgen van een beperkte de-mondialisering. In Europa en Noord-Amerika ontdekken ze ineens hoe afhankelijk ze voor bepaalde producten zijn van de Chinese aanvoer. In de VS zou 97 % van alle antibiotica uit China komen. In Europa heeft de crisis in China geleid tot allerlei breuken in bevoorrading, ook in medisch materiaal. Peking wil nu bewijzen dat het betrouwbaar is.
China kan zich dus verwachten aan een sterkere tendens tot relocalisatie. Nu, die is al een tijdje bezig, zelfs Chinese ondernemingen hebben een deel van hun productie overgebracht naar Bangladesh, Cambodja en andere landen waar de lonen lager zijn dan in China. Europeanen willen nu de productie van o.m. maskers naar Europa delocaliseren. Zal het bij maskers en enkele farmaceutische producten blijven?
Dominantie
De indruk dat China de VS kan overvleugelen, doet sommige Europeanen nu al vrezen voor een Chinese dominantie, voor Pekingd at onze economie en diplomatie onderdruk zet. Laten we wel wezen, China heeft nog geen kleine fractie van de drukkingsmiddelen die Washington hier permanent inzet. Zie maar naar de recente sancties tegen ondernemingen die meewerken aan NordStream 2 , de leiding die Russisch gas naar Duitsland brengt.
Dat is niet uit bekommernis om de veiligheid van Europa, maar omdat Russisch gas een concurrent is van het schaliegas uit de VS. En Huawei, dat is evenmin uit bezorgdheid voor onze veiligheid, maar omdat het een concurrent is en omdat Washington vreest dat China de VS overvleugelt als technologische mogendheid.
De data die Google en Facebook en co over ons verzamelen, zijn nogal wat indrukwekkender dan wat Huawei in petto heeft. Degenen die hier een autoritair bewind willen, doen dat niet in navolging van de Chinese Communistische Partij, Europa heeft op dat vlak goed ingewortelde modellen.
