China en het Amerikaanse rakettenschild

De verantwoording voor het rakettenschild, die Washington overal tracht te slijten, is opgebouwd rond de angst voor raketaanvallen van Noord-Korea in de eerste plaats, van Iran en ten slotte van Irak; in die volgorde. Nochtans denken wij met vele anderen dat het rakettenschild in de allereerste plaats bedoeld is tegen China, omdat Peking een economische reus dreigt te worden, die de VS behoorlijk zou kunnen beconcurreren op middellange termijn. Dit rakettenschild is ook wel tegen Rusland bedoeld, maar is daar sowieso minder efficiënt omdat het Russisch nucleair arsenaal nog altijd bijzonder uitgebreid is. In alle geval blijft het fundament: de ruimte beheersen om aldus het Amerikaanse overwicht te bestendigen. We vertaalden voor u een artikel van het Center for Defense Information dat precies de Chinese visie op het rakettenschild uitlegt. (red.)

Een synthese van het globaal beleid dat Peking nu al jaren voert zou er als volgt kunnen uitzien. De wereld moet evolueren van de huidige situatie met één supermacht – en voorheen van de bipolaire situatie, Washington en Moskou – naar een multipolaire, waar Peking z’n plaats kan innemen. China wil daarom een sterke economische ontwikkeling realiseren die haar op de wereldmarkt een stevige positie kan garanderen. Precies deze positie moet ook de basis vormen voor het statuut van (regionale) grootmacht in die multipolaire wereld. De strategen in Peking stellen zich daarbij niet op als klassieke imperialisten, maar eerder als een autonome mondiale actor die zich veilig voelt over z’n periferie. Om deze economische redenen, maar ook omwille van historische en nationalistische gronden, moet China verenigd zijn. Hongkong trad opnieuw toe tot China in 1997, en twee jaar later, in 1999, was het de beurt aan Macao. Blijft nog de hoofdvogel, Taiwan.

In dit multipolaire wereldbeeld is er dus geen plaats meer voor één overheersende supermacht zoals de Verenigde Staten, die de instellingen domineert. Nee, de Verenigde Naties en haar Veiligheidsraad – waar China een vetorecht in heeft – moet als een soort scheidsrechter over internationale geschillen kunnen optreden.

Het rakettenschild zou makkelijk de huidige beperkte Chinese nucleaire slagkracht kunnen neutraliseren. Mochten de VS de plannen uitvoeren dan zal het allereerste antwoord in Peking op het vlak liggen van haar nucleaire capaciteit. China zal zich verplicht voelen om het Amerikaanse rakettenschild te counteren door de ontwikkeling van haar gesofistikeerde intercontinentale raketten uit te breiden en te versnellen. Dat houdt natuurlijk een scherpe verhoging in van het militaire budget dat aldus fondsen weghaalt uit onderwijs, technologie, en infrastructuur; zowat de drie interne pijlers van de economische modernisering. De Chinezen zullen een duidelijker politiek van confrontatie willen voeren tegen wat ze beschouwen als een groeiende Amerikaanse dreiging, op gevaar af economische sancties van Washington te moeten ondergaan die technologietransferten, directe investeringen en markttoegang negatief zullen beïnvloeden; zowat de drie externe pijlers van de economische modernisering. In het licht van China’s aanvraag om tot de WTO (Wereldhandelsorganisatie) toe te treden, zou het deze stappen veel liever niet zetten.

De National Missile Defense (NMD), zoals het ruimteschild officieel heet, zou de Amerikaanse militaire macht enorm versterken. In interviews en officiële mededelingen zijn de Chinese leiders heel categoriek: "Het Amerikaanse rakettenschild zou het strategisch evenwicht in de wereld veranderen", en met het over boord gooien van het ABM-verdrag¹⁾ uit 1972 zou "de basis van de non-proliferatie worden weggenomen". Dat hebben ze in zoveel woorden ook nog herhaald in de gezamenlijke communiqués van premier Jiang met de Russische president Poetin, tijdens diens bezoek aan China vorige zomer. Hierin beschuldigen ze Washington van "unilaterale voordelen op militair en veiligheidsvlak te betrachten". Zelfs een eerder beperkt rakettenschild met 100 interceptoren zou de zowat 20 oude DF-5 intercontinentale raketten van China volledig neutraliseren, waardoor China de minimale afschrikkingcapaciteit zal ontberen. De nieuwe mobiele DF-41 raket is nog in volle ontwikkeling en het kan zeker nog 5 jaar of langer duren eer er een ‘serieproductie’ kan worden gerealiseerd. Het zal een wedloop worden om het eerst operationeel te zijn: het Amerikaanse rakettenschild tegen de Chinese DF-41 raket.

Wat de Amerikaanse gezagsbekleders ook mogen zeggen, hoort men in Peking, feit is dat alleen al de capaciteitsgrootte van het rakettenschild bewijst dat men China in het achterhoofd heeft. Amerika wordt in Peking gezien als de supermacht die probeert de wereldhegemonie te behouden en Oost-Azië te domineren door een opkomend China tegen te houden.

Een mogelijk gevolg van de ontplooiing van het rakettenschild is een soort geforceerde coalitie tussen Peking en Moskou. Men vreest namelijk een nucleaire chantage vanwege de VS, (zoals dat ook gebeurde om de Koreaanse oorlog te beëindigen) en ondanks de wil tot absolute autonomie bij de Chinezen, zouden de omstandigheden hen kunnen dwingen samen te gaan met Rusland.

Amerika wordt in Peking gezien als de supermacht die probeert die wereldhegemonie te behouden en Oost-Azië te domineren door een opkomend China tegen te houden.

Maar het NMD is potentieel niet de grootste militaire uitdaging voor China. Het leveren van een mogelijk "lokaal rakettenschild", het zogenaamde Theatre Missile Defense (TMD), aan Taiwan, is dat echter wel. Het communqué van Jiang en Poetin zei daarover: "De incorporatie van Taiwan in een buitenlands rakettendefensiesysteem is onaanvaardbaar en zal de regionale stabiliteit ernstig ondermijnen". Maar van Amerikaanse zijde sluit men deze mogelijkheid zeker niet uit. In China beschouwt men de eventuele overdracht van TMD aan Taiwan "als een directe confrontatie met de Chinese soevereiniteit, die de allerergste gevolgen kan hebben". Chinese officiële middens geloven heel rationeel dat "de VS door het TMD aan Taiwan te geven, een heuse militaire alliantie sluiten met Taiwan", waarbij Washington zich engageert om Taiwan te verdedigen. En zoals de minister van buitenlandse zaken, Tan Jiaxuan, aan z’n collega Madeleine Albright nog waarschuwde tijdens haar bezoek vorig jaar juli, zou dit de "principes verkrachten die vastgelegd zijn in de drie Amerikaans-Chinese communiqués", het zou een niet-respecteren zijn van "China’s soevereiniteit en territoriale integriteit" en van Taiwan "het belangrijkste en gevoeligste punt maken in de Amerikaans-Chinese relaties".

Chinese leiders zijn bijzonder beducht voor een mogelijke steun van Washington aan Taiwan’s onafhankelijkheid. "TMD in Taiwan", zei de Chinese delegatieleider voor ontwapeningszaken, Sha Zukang, op een conferentie in Washington, "zal de pro-onafhankelijkheidstendens in Taiwan een gevoel van veiligheid geven, die zou kunnen aanzetten tot roekeloze stappen (zoals bijvoorbeeld een onafhankelijkheidsverklaring)." Het Chinees Witboek van februari 2000 herhaalde dat mogelijke militaire banden tussen de VS en Taiwan, Peking zouden kunnen verplichten tot militaire actie. Daardoor zou op de politieke agenda de doelstelling van het eengemaakte China boven de economische modernisering komen te staan. En zoals een Pentagon-rapport over de Chinese militaire situatie aanstipte: "Sommigen in China zijn er zich bewust van dat een oorlog met Taiwan een economische en politieke catastrofe zou kunnen zijn." En toch, zou er meer dan waarschijnlijk voor deze opoffering worden gekozen.

Wat men in China helemaal niet kan begrijpen is dat Washington het risico wenst te lopen de relaties met China op de helling te zetten door een rakettenschild te leveren, of zelfs maar door te denken aan de levering. Men heeft er de grootste moeite mee om aan te nemen dat men in Washington echt gelooft dat Noord-Korea de Amerikaanse veiligheid zou bedreigen, en dat die bedreiging niet via afschrikking zou kunnen worden afgewenteld. "Een enorme supermacht die bang is van het kleine Noord-Korea?" vroeg Sha Zukang zich openlijk af in een interview. "Wij menen dat zoiets belachelijk is." Toch blijft Peking, samen met Moskou, Pjongjang onder druk zetten om haar programma van intercontinentale raketten te stoppen, en op die manier de Amerikaanse verantwoording onderuit te halen. Ze stellen voor dat Noord-Korea zou overschakelen op een civiel ruimteprogramma met buitenlandse steun. Intussen vindt de Chinese propaganda wel een vruchtbare bodem in de breed verspreide antipathie tegen het rakettenschild, door verder te wijzen op de nadelige gevolgen van een installatie ervan. Zo werd een Russische resolutie in de Algemene Vergadering mede-ondertekend door China en Wit-Rusland die de "staten oproept om het ABM-verdrag veilig te stellen en te versterken", en NMD veroordeelt als een destabiliserend element en een aansporing tot een wapenwedloop. Deze resolutie werd goedgekeurd met 54 stemmen pro tegen 7 contra, en 73 onthoudingen.

In privé-gesprekken geven de Chinese diplomaten en militairen toe dat een Amerikaans rakettenschild voor Japan of Zuid-Korea zeker niet zou verwelkomd worden, maar dat dergelijke transfer toch fundamenteel verschilt van het doorgeven ervan aan Taiwan. "Japan en Zuid-Korea zijn soevereine staten, wat niet het geval is voor Taiwan, daarom is onze bezorgdheid in dit geval iets minder". (N.Berry)

* Nicholas Berry is Azië-analist bij het Center for Defense Information

(Uitpers, juli-augustus 2001)

1) Anti-Ballistic Missile Treaty stelt een plafond in voor de rakettenafweer, waardoor de aanvaller toch nog zou kunnen geraakt worden door de tegenaanval. Het NMD zou de essentie van dit verdrag uithollen.