Het is exact één jaar geleden dat de linkse regering van Gabriel Boric in Chili aan de macht kwam. En over zes maanden zal het vijftig jaar geleden zijn dat Pinochet zijn bloedige staatsgreep pleegde. Al die tijd regeerde rechts, neoliberaal, afgewisseld met de regeringen van de ‘Concertación’, een coalitie van voornamelijk sociaal- en christen-democraten. Aan de grondwet die Pinochet liet opstellen is veel veranderd, maar de fundamentele neoliberale principes blijven er in staan.
Die eerste verjaardag van de regering Boric had een groot feest kunnen zijn. Het is helaas anders gelopen. De rechtse meerderheid in het Parlement en de onervarenheid van de nieuwe ploeg zorgen voor tegenslag op tegenslag.
Een nieuwe grondwet
De grote klap kwam er uiteraard met de verwerping door het Chileense volk van de nieuwe grondwet, met een verpletterende 62 %. Die klap kwam Boric niet echt te boven.
Deze week is een nieuw grondwettelijk proces begonnen. Een Raad van deskundigen van 24 leden, 12 aangeduid door de Kamer en 12 door de Senaat, gaat aan het werk om een ontwerp te schrijven. Dat moet gebeuren binnen een kader van twaalf principes die de rechterzijde heeft afgedwongen. Op een ‘plurinationale staat’ moet niet meer gerekend worden.
Op 7 mei wordt een verkiezing georganiseerd voor de aanduiding van een Grondwettelijke Raad die op 7 juni en gedurende vijf maanden aan het werk moet gaan. Op 17 december dan wordt een nieuw referendum voor of tegen georganiseerd, waarvoor een absolute meerderheid van de kiesgerechtigden nodig is. Het spreekt voor zich dat het resultaat in niets vergelijkbaar zal zijn met het vorige ontwerp.
Een nieuwe regering
President Boric herschikte afgelopen week ook zijn kabinet. Veel problemen van het afgelopen jaar zijn te wijten aan de onervarenheid van zijn ploeg. Vandaar dat nu meer een beroep werd gedaan op ‘echte’ politici die mee met de Concertación hebben geregeerd.
Eén van de problemen van het afgelopen jaar die tot een heuse crisis leidden was de amnestie die werd verleend, volgens de afspraken, aan mensen die tijdens de sociale protesten waren opgepakt. De afspraak was wel dat het niet mocht gaan om mensen die al eerder veroordeeld waren. En voor twee van de twaalf was dat wel degelijk het geval. De Minister van Justitie moest ontslag nemen, samen met de kabinetschef van Boric, een vertrouwenspersoon.
Voor de benoeming van een nieuwe Procureur Generaal werden de twee kandidaten van de regering afgewezen. Uiteindelijk moest worden ingestemd met een kandidaat van rechts, met een bedenkelijke reputatie.
Tenslotte zijn er de blijvende problemen in het uiterste Zuiden en Noorden van het land. In het Noorden werd de grens met Peru en Bolivië gemilitariseerd om migranten tegen te houden. Chili ving een half miljoen Venezolanen op.
In het Zuiden blijft het conflict met de Mapuche etteren en ook hier wordt een beroep gedaan op het leger. Boric, die op een ongelukkig moment de opstandelingen ‘terroristen’ noemde, wil nu een vredescommissie instellen.
Tenslotte werd afgelopen week de fiscale hervorming door de rechterzijde afgewezen, hoewel. Net vóór de stemming verlieten drie linkse parlementsleden de zaal om niet te moeten deelnemen aan de stemming, precies de stemmen die het project deden mislukken.
Hoe de sociale hervorming die Boric beloof had nu moet gefinancierd worden is zeer de vraag. De hervorming had zes miljard USDollar moeten opbrengen. De tarieven op de inkomensbelastingen werden opgetrokken en er zou een belasting van 1 % op vermogens tussen 5 en 13 miljoen USDollar geheven worden. Ook de administratie zou versterkt worden om fraude te kunnen bestrijden. Met de opbrengst zou het minimumpensioen van 1,6 miljoen Chilenen worden opgetrokken tot 310 USDollar en zou de gezondheidszorg worden verbeterd. Het mocht niet zijn. ‘We zullen er voor lenen’, zei Boric.
Vijftig jaar na Pinochet
Een volgend conflict wordt ongetwijfeld de manier waarop de staatsgreep van Pinochet zal worden herdacht. De regering wilde een Memoriaal laten plaatsen op de kleine luchthaven van Tobalaba, de plek van waar de Puma helikopter vertrok voor de ‘karavaan van de dood’. Pinochet had bevolen dat alle bondgenoten van Allende in het land moesten opgepakt én gedood moesten worden. Nee, zegt de rechterzijde. We moeten de verjaardag aangrijpen om het doek te laten vallen over deze periode.
Maar ‘ook de doden moeten aanwezig zijn bij deze herdenking’, aldus Ariel Dorfman.
Gabriel Boric is een eenzaam man, President van een land en met een regering waaruit zijn vrienden en vertrouwelingen zijn verdwenen.
