Op het scherp van de snee. Zo zou je de tweede verkiezingsronde voor het presidentschap in Chili kunnen omschrijven. De Concertacion Democratica heeft in de post-Pinochet tijd al vier presidenten geleverd, maar een samengaan van de rechtsliberalen en de conservatieven maakt de strijd ook deze keer spannend.
De Concertacion is een centrum-linkse coalitie van socialisten, christendemocraten, radicalen en sociaaldemocraten. Presidentskandidate Michelle Bachelet is een agnostische socialiste, en gescheiden moeder van drie kinderen bij twee verschillende vaders. Ze haalde net geen 46% van de stemmen in de eerste ronde, de slechtste score ooit voor een eenheidskandidaat van de Concertacion. Waarnemers vrezen dat haar image wat veel afwijkt van de traditionele waarden en leggen daar de reden voor het eerder beperkte succes. Ze menen dat Bachelet niet het volledig potentieel aan CD-stemmen heeft kunnen aantrekken. Als bewijs haalt men de uitslag aan van de parlementsverkiezingen, die tegelijkertijd werden gehouden, waar de Concertacion een absolute meerderheid haalt in de Kamer, met name 51,75% van de stemmen en 62 van de 120 zetels. Voor de Senaat haalde de CD 56,2% van de stemmen.
De rechterzijde was naar de stembus getrokken met twee belangrijke kandidaten. Joaquin Lavin van de Union Democratica Independiente (UDI) die 23% van de stemmen haalde en Sebastian Piñera van de rechts liberale Renovacion Nacional (RN) die tweede eindigde met 25,4% van de stemmen. Lavin is oud-burgemeester van de hoofdstad en voormalig economisch raadgever van Pinochet. Piñera is hoofdaandeelhouder van verschillende ondernemingen, waaronder een televisieketen et de luchtvaartmaatschappij LAN. Ze hebben onmiddellijk na de eerste ronde de handen in mekaar geslagen en de oude rechtse coalitie “Alliantie voor Chili” weer opgericht. Piñera had zich tijdens de verkiezingsstrijd haast een centrum-rechtse koers aangemeten, wat als een goede positie wordt aanzien om twijfelende christendemocraten te lokken. Of zullen die afgeschrikt worden door de coalitie met Lavin? Mocht Piñera het in de tweede ronde halen zou hij in een “cohabitation”-situatie komen met de centrum linkse meerderheid in Kamer en Senaat.
De waarschijnlijke scheidsrechter voor deze tweekamp wordt radicaal links. De coalitie van o.m. humanisten, ecologisten, linkse christenen en communisten, Juntos Podemos mas, haalde met haar kandidaat Tomas Hirsch 5,4% van de stemmen. Tel je die bij het resultaat van de Concertacion dat zit je boven de 50%. Maar politiek is geen zuivere rekenkunde. Bij radicaal links heerst er een serieuze afkeer van de Concertacion en haar vrijemarktpolitiek. Het programma van Michelle Bachelet steunt tekstueel de globalisering en spreekt zich ook uit ten voordele van de Vrijhandelszone voor Amerika, het troetelkind van VS president Bush. Tomas Hirsch en anderen hebben al verklaard weinig verschil te merken tussen de beide kandidaten. In eerste instantie heeft hij, net als verscheidene bestanddelen van de Juntos Podemos coalitie, opgeroepen om blanco of ongeldig te stemmen. Ook bepaalde Mapuche leiders hebben dat gedaan.
Een groep die zich “Nieuw Links” noemt, uitte in de krant La Nacion haar angst voor een rechtse president: nog meer precaire tewerkstelling, sociale regressie, sterkere milieuverontreiniging, grotere inkomenskloof, e.d.m.. De Communistische Partij en de Christelijk Links verklaarden dat ze ongeldig zullen stemmen tenzij Michelle Bachelet zich engageert om bepaalde veranderingen door te voeren. Ze hebben vijf eisen. Het invoeren van een proportioneel kiesstelsel, recht op collectieve onderhandelingen voor alle werknemers, verdubbeling van minimumpensioenen en andere uitkeringen, stopzetten van het mijnproject Pascua Lama en respect voor de problemen van de inheemse bevolking, en meer respect voor de mensenrechten en de slachtoffers van de dictatuur.
Het ziet er naar uit dat de Concertacion een stap in de richting van deze eisenbundel wil zetten, en Bachelet heeft in elk geval al aangekondigd dat ze de kieswet wil wijzigen naar een proportioneel stelsel. Zal dit alle Juntos Podemos kiezers achter Bachelet doen scharen?
(Uitpers, nr. 71, 7de jg., januari 2006)
