België kocht 34 F35 jachtvliegtuigen bij Lockheed Martin. Op de site van Vrtnws konden we toen deze commentaar lezen. “De naakte kostprijs voor één vliegtuig zou tussen de 75 en 85 miljoen dollar liggen. Maar de prijs van de naakte aankoop van een vliegtuig is niet zo belangrijk. Het bedrag dat telt, is de lifecycle cost. Dat zijn de kosten om het toestel aan te kopen én het meer dan twintig jaar te gebruiken en up-to-date te houden. Onze regering rekent op 15 miljard euro.”
Maar laat nu precies die lifeclycle kost een groot vraagteken vormen. Er hangt twijfel boven de levensduur van het vliegtuig, de inzetbaarheid, de kost van onderhoud, aanpassingen en herstellingen.
Het vliegtuig wordt omschreven als een alleskunner: verkennen, luchtsteun aan troepen en bombarderen in vijandelijk luchtruim. Tegelijkertijd erkent men dat er nog een heleboel technische problemen zijn die moeten worden opgelost.
De aankoop gebeurde in oktober 2018. Anderhalf jaar later zijn er inderdaad nog altijd 883 onopgeloste ‘fouten of onvolkomenheden’, zegt het Joint Strike Fighter Program Office’s Deficiency Report Metrics van 28 februari 2020, waarvan meer dan de helt in de categorie “open, in dispute” valt. Dat laatste betekent dat piloten of ingenieurs een probleem hebben ontmoet, maar dat de betrokken bedrijven (Lockheed of onderaannemers) ontkennen dat er een probleem zou zijn. Daarnaast is er een theoretische oplossing gevonden voor 273 problemen die echter bijkomende fondsen en nieuwe testen vergen. Maar aangezien Lockheed meent dat haar materiaal conform de bestelling is, willen ze er alleen maar mee bezig zijn als er nieuw overheidsgeld komt. 162 vallen onder “geen actie gepland”, m.a.w. daar zal niet verder naar gekeken worden.
In de zwaarste categorie worden problemen opgelijst die “overlijden, zware verwonding of ernstige beroepsziekte” kunnen veroorzaken. Daarnaast ook de problemen die een wapensysteem ernstig kunnen beschadigen of onbruikbaar maken, of fundamenteel de gevechtscapaciteiten van het vliegtuig in gevaar brengen. Het document spreekt over negen dergelijke problemen. Het gaat onder meer om onnauwkeurig geschut dat bij gebruik het vliegtuig zelf kan beschadigen. Er is sprake van slechte of onderling incompatibele software van onderdelen, en zeker ook van ernstige kwetsbaarheid bij cyberaanvallen. Bovendien gebruikt de gecomputeriseerde ondersteuning vanop de grond bij Lockheed Martin een moeilijk te hanteren programma. Hierin worden gegevens geanalyseerd voor onderhoudsdiagnoses, toelevering, planning in verband met gevechtsparaatheid en gevaargegevens. Het vliegtuig zal dus minder dan verwacht beschikbaar zijn, en meer aan de grond worden gehouden dan gepland. Er is sprake van een nieuw ondersteuningsprogramma, dat uiteraard opnieuw veel belastingsgeld zal vereisen.
De types F35 voor de Marine en de Navy lijden onder moeilijke bestuurbaarheid gedurende bepaalde vluchtmaneuvers. Kennelijk probeert men de zaak wat minder problematisch te doen lijken door bepaalde topproblemen administratief in een minder zwaarwegende categorie onder te brengen, in plaats van ze op te lossen.
Het testbureau zegt ook duidelijk dat het vliegtuig niet voldoet aan de “airframe durability standards”, met andere woorden het vliegtuig zal niet zo lang mee gaan als wordt beweerd.
Heel wat van die problemen gaan al een tijdje mee. Naar verluidt is twee derde al gekend van tijdens de ontwikkelingsfase van het vliegtuig. Men blijft nieuwe ontwikkelingen toevoegen vooraleer een en ander stabiel draait. De F35 wordt soms beschreven als een computernetwerk dat toevallig ook kan vliegen, omdat het om een dicht geïntegreerd aaneenschakelen gaat van hardware, software, wapens en informatie. Een bepaalde nieuwe ontwikkeling van een bepaald onderdeel heeft dikwijls een ongewild negatief effect op een andere component die daar schijnbaar geen verband mee heeft.
Het vliegtuig heeft in de huidige stand van zaken een kortere gebruiksduur dan voorspeld, het zal meer onderhoud vergen, en essentiële problemen worden maar opgelost als de overheid met meer geld over de brug komt.
Maar wees gerust: het was de beste keuze.
Bron: Center for Defense Information van Project On Government Oversight (USA)
