Brussel wil controle berichtenverkeer burgers

“Het doel heiligt niet alle middelen,” zeggen Europarlementariërs over de maatregelen die de Europese Commissie wil nemen om kinderporno te bestrijden. De aanslag die ermee wordt gepleegd op de privacy van burgers zou het succes overtreffen dat er van te verwachten valt. Ook burgerrechtenbewegingen hebben alarm geslagen.

De Zweedse eurocommissaris voor binnenlandse zaken Ylva Johansson presenteert deze maand of uiterlijk in mei haar wetsvoorstel ter bestrijding van kinderporno. De Commissie zou providers van email, sms, chat en andere digitale vormen van communicatie willen verplichten om het berichtenverkeer van hun klanten te scannen op sporen van kindermisbruik en deze in voorkomende gevallen te melden bij de politie. Dit is althans wat kritische Europarlementariërs en privacy-voorvechters hebben opgevangen in de wandelgangen van het ‘dagelijkse bestuur” van de Europese Unie (EU). De ‘chatcontrole’ zou nodig zijn om “kinderen te beschermen”, maar heeft tot gevolg dat alle digitale communicatie van burgers permanent in de gaten wordt gehouden.

Het wetsvoorstel komt in reactie op een oproep die Europarlementariërs vorig jaar deden aan de Commissie om meer te doen tegen online en offline seksueel geweld tegen kinderen. Het wetsvoorstel is echter niet waar de Europarlementariërs op hadden gehoopt. “Het doel heiligt niet alle middelen,” schrijven zestien van hen in een brief aan de Commissie. “Willekeurig toezicht op ieders online activiteiten ‘voor het geval dat’ veroorzaakt verwoestende nevenschade. Het is een inbreuk op het fundamentele recht op vertrouwelijke communicatie en is daarom noch noodzakelijk noch evenredig.” De Europarlementariërs vrezen dat vooral journalisten, politieke dissidenten, LGBTQI’ers en etnische minderheden slachtoffer zullen worden van de plannen van de Commissie. Zij vinden dat providers van berichtendiensten niet belast moeten worden met iets wat in wezen een politietaak is: het opsporen van producenten, verspreiders en bezitters van kinderporno. “Er is ons geen ander democratisch land bekend, inclusief de Verenigde Staten, dat algemene monitoring oplegt aan intermediairs.”

Om ook versleutelde berichten te kunnen scannen zouden providers een achterdeur moeten inbouwen in hun systeemsoftware. De Duitse Europarlementariër Patrick Breyer waarschuwt: “Als de EU een achterdeur in versleutelde berichten verplicht stelt om verdachte informatie te kunnen scannen, is de stap om deze achterdeur ter beschikking te stellen aan wetshandhavers zeer klein. Het zou persoonlijke, bedrijfs- en staatsgeheimen blootleggen voor buitenlandse geheime diensten en hackers”.

In hun brief merken de Europarlementariërs er verder op dat er andere manieren zijn om kinderporno aan te pakken, die onbenut blijven. Ze wijzen in dit verband op het kinderpornonetwerk Boystown dat vorig jaar werd opgerold door de Duitse politie. De hyperlinks die binnen dit netwerk gedeeld werden, zijn bekend bij Europol. Dit Europese samenwerkingsverband van politiediensten zou verzuimd hebben hosting services attent te maken op deze hyperlinks. Had Europol dit wel gedaan, dan was gerichte actie mogelijk geweest om de kinderporno offline te halen. Ook begrijpen ze niet hoe verspreiders van kinderporno gepakt kunnen worden als berichtenverkeer wordt gescand op afbeeldingen. Typerend voor kinderpornoverspreiders is nou juist dat ze elkaar hyperlinks sturen naar versleutelde bestanden. Daarnaast wijzen de zestien Europarlementariërs op onderbezetting van politiekorpsen. “Hoe kan seksueel misbruik van kinderen worden opgespoord en slachtoffers worden gered als onderzoekers niet over voldoende capaciteit beschikken?” De nadruk zou moeten worden gelegd op het voorkomen dat beeldmateriaal van kindermisbruik wordt geproduceerd en online wordt geplaatst, vinden zij. Dit omdat, als het eenmaal online staat, het technisch ondoenlijk is om het uit de circulatie te halen.

Naast de Europarlementariërs heeft ook het European Digital Rights Initiative (EDRI) zich kritisch uitgelaten over de voorgenomen wetgeving. Het EDRI is een samenwerking van ruim 45 Europese burgerrechtenbewegingen die zich bezig houden met digitale privacy. “Ter voorkoming van kindermisbruik is het beter om je op verdachten te richten, in plaats van een massasurveillance programma uit te rollen,” zegt de privacywaakhond.

Het lijkt er niet op dat de Commissie iets zal veranderen aan haar plannen. Uit de brief van de Europarlementariërs spreekt frustratie: “U lijkt alle kritiek naast u neer te leggen en door te gaan op de ingeslagen weeg.”

Dit artikel werd eerder gepubliceerd in De Andere Krant, een wekelijks verschijnende gedrukte Nederlandse krant. Zie ook de website: https://deanderekrant.nl/