Premier Netanyahu van Israël heeft beslist om zo’n 400 Palestijnse woningen die met Europese financiering op de Westelijke Jordaanoever zijn gebouwd te slopen. Die woningen zouden tientallen miljoenen euro’s hebben gekost maar waren opgetrokken zonder de nodige bouwvergunning. Vergunningen die verleend moesten worden door… de Israëlische regering.
Het Oslo II-akkoord van 1995 verdeelt immers de Westelijke Jordaanoever in drie gebieden. Die gebieden zijn dan ook nog eens gefragmenteerd in tal van enclaves. In Area A maken de Palestijnse Autoriteiten de dienst uit, Area B wordt gezamenlijk bestuurd door de Palestijnen en Israël en Area C staat onder Israëlisch bestuur. En dit tot er een definitief vredesakkoord is gesloten. Een akkoord dat echter lijkt uitgesteld tot sint-juttemis.
Volgens internationaal recht is de bouw van nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever verboden. Als ondertekenaar van de Oslo-akkoorden is de EU verplicht zich te houden aan die internationale bepalingen. Dat Israël zichzelf niets aantrekt van dat verbod en de bouw van de joodse nederzettingen ook illegaal zijn maakt daarop geen uitzondering.
De EU heeft de bouw van duizenden huizen voor joodse kolonisten in Area C van de Westelijke Jordaanoever altijd veroordeeld. Israël daarentegen beweert dat de nederzettingen die het bouwt in een gebied liggen dat waarschijnlijk in een definitieve overeenkomst aan hen zal toekomen. Het neemt dus al een voorschot op een akkoord waarvan iedereen wanhoopt of het er ooit zal komen.
Nu zou blijken dat Europa ook illegale nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever bouwt. De gebouwen, eigenlijk een soort prefab-huizen, moeten volgens de Israëlische regering gesloopt worden. Zij hebben immers nooit toestemming gegeven voor de bouw. Israël kan als bestuurder van Area C gemakkelijk systematisch bouwvergunningen voor Palestijnse projecten verwerpen en andere, voor Israëlische projecten, goedkeuren. Tegelijkertijd rechter en partij spelen dus.
Regavim, een Israëlische organisatie die volgens eigen zeggen toeziet op ‘verantwoord legaal gebruik van Israëls nationale gebieden,’ en het rapport over de EU-bouw uitbracht stelt dat het hele project een ‘Trojaans paard’ is dat dient om de Israëlische aanspraken op het gebied te ondermijnen.
Parlementslid Yariv Levin, een havik binnen Likoed, beschuldigt de Europeanen ervan met gespleten tong te spreken, ‘Het is hypocriet de Israëlische bouw van nederzettingen te bekritiseren, terwijl ze op hetzelfde moment actief illegale Palestijnse bouwwerken ondersteunen op Israëlische grond.’ Want laat dat duidelijk zijn, Levin verzet zich tegen de oprichting van een Palestijnse staat en gelooft in het recht van de Joden om zich eender waar in ‘Israël’ te vestigen. Voor hem is de Westelijke Jordaanoever synoniem met Israëlische grond.
Een nieuwe Palestijnse stad met een probleem
Bashar Masri, een Amerikaans-Palestijnse miljardair heeft gedurende jaren aan een totaal nieuwe Palestijnse stad op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever gebouwd. De nieuwe stad Rawabi ligt op zo’n 30 kilometers ten noorden van Jeruzalem en voorziet woningen voor 25.000 inwoners. Het bezit een Romeins amfitheater, een voetbalstadion, winkelruimtes, een ziekenhuis, een politiebureau en bioscopen. Rawabi is een stukje ‘Amerikaanse droom’ gebouwd in het midden van Palestina.
Niet iedereen is het erover eens dat dit een goede zaak is. Sommige Palestijnen vinden het een project dat Abbas en de Palestijnse Autoriteit (PA) de credibiliteit moet geven die zij al lang verloren hebben, anderen vinden het een stad waar de aankoop- en huurprijzen alleen door een elite kan betaald worden en weer anderen vinden het een puur kapitalistisch project van Masri die er alleen op uit is om zoveel mogelijk winst te maken. Bovendien wordt Rawabi gebouwd op land dat eerst door de PA op drie Palestijnse dorpen onteigend is om daarna overgedragen te worden aan Masri’s bedrijf.
Ook de kolonisten in de nederzettingen zijn niet enthousiast over de nieuwe stad. Rawabi ligt op een 1,5 km van de Areret nederzetting waar gevreesd wordt dat, mochten er ooit problemen zijn in Rawabi de Palestijnen binnen een kwartier in Areret zijn.
Om zijn stad te bouwen, heeft Masri sinds zijn plannen zeven jaar geleden op papier stonden bij elke stap medewerking van Israëlische functionarissen nodig gehad. Rawabi wordt gebouwd in Area A, een gebied dat onder de volledige controle van de Palestijnse Autoriteit staat. De toegang tot een permanente weg en een vaste waterleiding moet echter door gebieden die volgens de Oslo-akkoorden dan weer onder Israëlisch bestuur vallen.
Nu moet toevallig alle nieuwe waterinfrastructuur voorzien van leidingen groter dan 2 inch (5 cm) in diameter door het Gemeenschappelijk Israëlisch-Palestijnse Watercomité (Joint Israeli-Palestinian Water Committee – JWC) worden goedgekeurd. Het JWC is echter al jaren niet meer samengekomen.
In 2013 leek het erop dat er misschien iets uit de bus kon komen. De zieltogende Israëlisch-Palestijnse vredesbesprekingen werden toen onder internationale druk eindelijk hervat. De gesprekken sprongen echter al begin 2014 af. Raketten op Israël, een oorlog tegen Gaza met meer dan 2000 doden en ontvoeringen en wraakacties op de Westelijke Jordaanoever hebben de situatie er niet op verbeterd. Ondanks herhaalde beloften van Israël dat het waterprobleem ‘binnen een paar weken’ opgelost zou zijn, is het JWC nog steeds niet samengekomen. Masri vermoedt dat zijn stad het slachtoffer is geworden van een ruiloperatie Dat Israël alleen zal instemmen met water voor Rawabi als de Palestijnen de aanleg van leidingen goedkeuren die al, onwettig, in de joodse nederzettingen van Ofra en Ateret zijn aangelegd. En dat is een deal die de Palestijnen zeer waarschijnlijk nooit zullen willen maken.
Joodse nederzettingen
Volgens een recente telling van een organisatie die nederzettingen promoot woonden er in juni 2014 382.031 Joodse kolonisten op de Westelijke Jordaanoever. Hierbij werd het bezette Oost-Jeruzalem niet meegerekend, Israël beschouwt dat immers niet als bezet gebied maar als een integraal deel van hun land.
Een onofficiële bevriezing van de bouw van kolonies in december 2014 heeft niet lang stand gehouden. Met de parlementsverkiezingen van maart in het vooruitzicht werd begin dit jaar nog maar eens de weg geëffend voor bouwvergunningen van ongeveer 400 woningen op Palestijns land in Jeruzalem samen met een plan voor 1850 nieuwe woningen in een wijk die net op de grens ligt.
De Israëlische regering liet enkele dagen geleden ook nog weten dat de bouw van nederzettingen na de verkiezingen gewoon doorgaat en verleende, volgens de krant Haaretz, toelating voor een uitbreiding van de Kedumim, Vered Yericho, Neveh Tzuf en Emanuel nederzettingen.
Net nu het Kwartet dat bestaat uit de Verenigde Naties, de Verenigde Staten, Rusland en de EU zondag op de Veiligheidsconferentie van München een oproep had gelanceerd om de vastgelopen vredesbesprekingen te hervatten kan dit tellen als signaal. Bij alle vredesonderhandelingen tussen Israëlische en Palestijnse leiders was de grootste hindernis altijd wel de 150+ Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever. Israël heeft duidelijk lak aan wat de internationale gemeenschap als illegaal bestempelt. Het volgt zijn eigen agenda en heeft voor die kolonies zelfs ruzie over met zijn dichtste bondgenoten.
De Israëlische nieuwssite Walla liet weten dat de Europese Unie nieuwe sancties voorbereidt tegen de Israëlische nederzettingenpolitiek. Tot de geplande maatregelen behoren volgens bepaalde bronnen sancties tegen Europese bedrijven die zaken doen met Israëlische bedrijven op de Westelijke Jordaanoever en in Oost-Jeruzalem. Ook een nieuw initiatief binnen de Veiligheidsraad van de VN voor de erkenning van Palestina zou tot de plannen behoren.
Als Europa dit keer effectief van plan is om druk op Isr
aël uit te oefenen bezit het daarvoor waardevolle instrumenten. De Europese Unie is Israëls grootste handelspartner en sinds 2000 bestaat er ook een Associatieverdrag, een vrijhandelsverdrag waardoor Israëlische goederen vrij Europa kunnen ingevoerd worden.
In september vorig jaar vroegen Palestijnse organisaties van het middenveld aan de voormalige EU-chef buitenlands beleid Catherine Ashton om de schorsing van dit EU-Israël Associatieverdrag. Begin januari schaarden 63 Europarlementariërs zich achter die eis.
Een zaak is wel zeker, als Netanyahu de verkiezingen in Israël wint en zijn rechtse regering het opnieuw voor het zeggen krijgt zullen Europese maatregelen alleszins gemakkelijker genomen kunnen worden. Het wordt niet met zoveel woorden gezegd, maar zijn populariteit binnen Europa staat slechts enkele graden boven het vriespunt.
© Francis Jorissen, 2015
