Op 15 november 2012 ondertekenden de grote baas van de Russische energiereus Gazprom en de premier van Bulgarije de definitieve beslissing rond de constructie van de South Stream gaspijpleiding. Deze overeenkomst werd aangevuld met een nieuw contract van 10 jaar voor de bevoorrading van Bulgarije met Russisch aardgas waarin een prijsverlaging ten opzichte van het huidige peil is voorzien van 20% vanaf 1 januari 2013.
Er werden voordien al overeenkomsten gesloten met Hongarije, Servië en Slovenië voor de constructie van dit pijpleidingsproject dat voor 50% in handen is van Gazprom; het Italiaanse ENI bezit 20% , het Duitse Wintershall Holding en het Franse EDF elk 15%. Het traject van deze nieuwe gaspijplijn komt vanuit de Zwarte Zee aan in Bulgarije en loopt dan enerzijds door Servië, Kroatië, Hongarije en Slovenië naar Oostenrijk en Noord-Italië , en anderzijds zuidwaarts naar Griekenland en Zuid-Italië. Het project draait en budget van een slordige 16 miljard euro. De start van de werken in Bulgarije werd vervroegd naar begin december dit jaar en de eerste gasleveringen zijn gepland voor december 2015.
Hiermee versterkt Gazprom zijn leiderspositie (25% Van de markt) als gasleverancier voor de Unielidstaten. Vanuit de Europese Commissie wordt er al geruime tijd met argusogen gekeken naar deze ontwikkelingen, en recent werd er onderzoek geopend om na te gaan of deze energiegigant geen misbruik maakt van zijn sterke positie om de prijzen te manipuleren en concurrentie te verhinderen. Bulgarije is een van de acht landen waar het onderzoek van de Europese Commissie zich op toespitst. Waarnemers denken dat Bulgarije zowel de constructie van de pijplijn als het Europese onderzoek zou gebruikt hebben om een lagere gasprijs te bedingen.
Dit is een streep door de rekening van vooral Oekraïne dat zijn positie als transitland voor de Russische leveringen naar de Europese Unie sterk verzwakt ziet, en meteen zijn eigen troeven in de onderhandelingen met Rusland ziet krimpen. Eerder op het jaar onderhandelde Gazprom om de Oekraïnse infrastructuur voor gasdoorvoer over te kopen, maar toen dit niet doorging werd alles op alles gezet om South Stream te realiseren. Inderdaad Gazproms afhankelijkheid van doorvoerlanden als Oekraïne en in mindere mate ook Belarus wordt nu dubbel verminderd: North Stream (dat gas rechtstreeks naar Duitsland brengt) heeft sinds de maand oktober 2012 ook zijn tweede lijn in gebruik genomen, en niets lijkt nu nog de constructie van South Stream te kunnen stoppen.
Dat is ook een streep door de rekening voor de Europese Commissie en andere aanhangers van het Nabucco-pijplijnproject dat het nu nog moeilijker zal hebben om investeerders aan te trekken. Bovendien blijven er problemen met de gasaanvoer voor Nabucco dat voorlopig alleen op Azerbeidzjaanse leveringen zou kunnen rekenen. Commissievoorzitter Barrosso en energiecommissaris Oettinger brachten begin 2011 nog een bezoek aan Azerbeidzjan en Turkmenistan om het dossier van de “Zuidelijk Gas Corridor” aan te kaarten. Zonder duidelijk resultaat in verband met mogelijke Turkmeense leveringen.
Waarnemers hebben het geregeld over een verzwakking van de marktpositie van Gazprom door de opkomst van schaliegas°. Maar deze ontwikkelingen zijn helemaal niet eenduidig. De Europese Commissie presenteerde onlangs een studie die concludeert dat boren naar schaliegas grote risico’s met zich meebrengt voor het grondwater en de biodiversiteit. Frankrijk heeft al een moratorium ingesteld voor de winning van schaliegas.
De basislijn van de Russische strategie is om ook op de distributiemarkt in het Westen aanwezig te kunnen zijn. Gazprom zegt open te staan voor westerse investeringen bij de ontginning van het gas, maar vraagt als tegenprestatie toegang tot de klanten in het westen. Recent heeft het daar vooruitgang kunnen boeken door een aandelenruil met het Duitse Wintershall. BASF – ondereeel van Winterhsall – zal een reeks aandelen overhevelen naar Gazprom, onder meer zijn deel in drie Europese ‘gas trading’ ondernemingen: Wingas, WIEE en WIEH. Wingas bevoorraadt 20 procent van de Duitse markt en is ook in België actief. Op zijn beurt krijgt BASF zowat een kwart van de aandelen in twee ontginningsvelden in westelijk Siberië, met de optie voor uitbreiding tot 50%.
Georges Spriet
° Schaliegas is aardags dat wordt gewonnen uit schalie (ofte kleisteen, een minder compacte vorm van leisteen), zegt wikipedia. Om het gesteente te bereiken, gebruikt men boringen die, eenmaal de steenlaag is bereikt, horizontaal worden voortgezet. Aangezien boringen niet voldoende zijn om het gas te doen vrijkomen, dient de boorput te worden gestimuleerd. Dit gebeurt middels hydraulisch fractureren. De doorgaans gebruikte engelse term is “fracking”. Hierbij worden onder hoge druk grote hoeveelheden water, zand en chemicaliën ingespoten. Door deze grote druk breekt het gesteente. De ontstane scheurtjes worden open gehouden door het ingespoten zand. Deze mix van water, chemicaliën wordt dan weer opgepompt. Dit zogenaamd “produced water” moet dan afgevoerd worden en als zwaar chemisch afval worden verwerkt. Een groot gedeelte van de gebruikte chemicaliën en vloeistoffen blijven echter in het gesteente achter
