Een Belgische staatssecretaris die suggereert boten in Libië te bombarderen om zo de mensensmokkel tegen te gaan. Gaat de Navo nogmaals opereren in Libië, na het succes van de vorige operaties? Gaan ze nu vissersboten kelderen, of desnoods boomstronken? Is er geen limiet op onzin? Diezelfde beleidsman, Francken, had eerder al “gewaarschuwd” tegen het “aanzuigeffect” van operaties om drenkelingen te redden. Waar blijft de politieke verontwaardiging?
Al even erg als de uitspraken is het gebrek aan reactie. Het aanzuigeffect van reddingoperaties? Hoeveel Afrikanen staan ineens klaar om enkele duizenden euro te betalen voor een plaatsje in een sloep naar het noorden? Want ja, als we verzuipen komen ze ons toch redden… Gaat zoiets door voor gezond verstand in de strijd tegen de mensensmokkel? Want zo wordt het nu wel voorgesteld.
Humanitaire voorwendsels
Nu ja, Francken is niet erger dan de EU in haar geheel. Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker zelf klaagt erover dat de top die de ‘humanitaire crisis’ van die migrantengolf moest aanpakken, een beschamende vertoning is geweest. Meer geld om lekkende boten op te sporen en daarmee is de kous af? Waarom willen zoveel mensen uit Afrika en het Midden-Oosten naar Europa? De EU zoekt niet naar oplossingen op termijn, nee, elke lidstaat probeert voor zichzelf de boot af te houden.
Staatssecretaris Francken denkt slechts in het verlengde van de EU: in militaire termen. Dat ligt dan weer in het verlengde van Libië 2011: bombarderen om “humanitaire redenen”. De humanitaire gevolgen waren desastreus. Een groot deel van de meer dan één miljoen zwarte Afrikanen die in Libië redelijk betaald werd hadden, verloren dat werk. In het “nieuwe Libië” schilderden overwinnaars zwarte Afrikanen af als handlangers van Kadhafi, zelfs als diens beulen. Ze werden slachtoffer van racistische campagnes, waardoor velen hun spaargeld graag aan mensensmokkelaars gaven om uit dit Libië te ontsnappen.
Droomkansen
Die mensensmokkelaars hadden onder Kadhafi wat last gekregen omdat die akkoorden sloot met Europese landen om de migratie aan banden te leggen. Kadhafi had daarmee een sterk drukkingsmiddel in handen en hij had bovendien de middelen om het toe te passen. Door de implosie van het land die op zijn val volgde, kregen de mensensmokkelaars droomkansen: in Libië zelf hadden ze klanten zat en bovendien konden ze in afspraak met al die lokale milities klanten uit de rest van Afrika en uit het Midden Oosten naar Libische havens aanvoeren.
Uit die havens en haventjes vertrekken dan de boten waarover de staatssecretaris het heeft. Maar die boten voeren geen piraten- of andere herkenbare vlag. Dat kan van alles zijn, een vissersboot, een vlot, een ferry, misschien zelfs een containerschip, zolang er maar veel volk op kan. Wie gaat dan uitmaken welke boten voor bombardement in aanmerking komen? De geheime diensten die elders al zo een lange lijst van ‘collateral damage’ hebben? Of gewoon alle boten in Libische havens bombarderen?
Jemen
Libië terug bombarderen naar stabiliteit, dat gaat nu eenmaal niet. Maar intussen zorgen, bombardementen elders voor nog meer en meer klanten voor de mensensmokkelaars. Een half jaar “geallieerde bombardementen” tegen Islamitische Staat hebben dat IS totnogtoe bitter weinig grondgebied gekost, maar het drijft vooral in Syrië mensen op de vlucht. Het Westen, Frankrijk als leverancier van wapens voorop, juicht de bombardementen van Saoedi-Arabië en zijn bondgenoten in Jemen volop toe. Maar daar zitten nu miljoenen mensen letterlijk in de hoogste nood. En wie tracht te ontsnappen, zoals nu in Aden, wordt ook al gebombardeerd. Hoelang zal het duren eer massa’s Jeminieten in Libische havens belanden?
Bombardementen maken de humanitaire crisis alleen maar erger, ook als humanitaire voorwendsels worden ingeroepen. Mensensmokkel wordt bestreden door in te spelen op zowel vraag als aanbod voor migratie. Het ‘verenigde Europa’ besliste een kwarteeuw geleden een gezamenlijke migratiepolitiek uit te stippelen. Daar is niets van in huis gekomen. Blokkering van migratie heeft de tarieven van de mensensmokkelaars de hoogte ingejaagd, terwijl talrijke crisissen die het Westen aanstookte, de vraag naar clandestiene migratie deden stijgen. Groter toezicht op zee zal daar niets aan veranderen, bombardementen maken het dagelijks erger.
