Kernwapenmogendheid Noord-Korea geniet de volle aandacht als nucleaire dreiging. Maar intussen zijn er erg zorgwekkende evoluties in een andere Aziatische kernmogendheid: Pakistan. Radicale islamistische groepen winnen er steeds meer aan invloed, en ze hebben dat mee te danken aan de legerleiding. Vorige week dwongen ze, met militaire steun, de minister van Justitie tot aftreden. Hij had de indruk gegeven de wet op blasfemie, godslastering, te willen verzachten. Blasfemie leidt in Pakistan tot zware straffen – gaande tot de doodstraf – en tot lynchpartijen.
In juni werd student Mashal Khan, 23 jaar, door honderden studenten omringd en uit het raam op de tweede verdieping gegooid. Ze verdachten hem van blasfemie. Dit is het klimaat anno 2017 in een land dat permanent in staat van spanning met buurland India leeft en waar radicale islamistische groepen met massa-aanhang en met steun van generaals het meer en meer voor het zeggen hebben.
Ketters
Minister van Justitie Zahid Hamid was wekenlang het mikpunt van enkele duizenden islamisten die een verkeersknooppunt tussen hoofdstad Islamabad en Rawalpindi bezet hielden. Maulana Khadim Hussain Rizvi en zijn aanhangers protesteerden tegen een nieuwe formule bij de eedaflegging van parlementsleden en hoge ambtenaren. In de oude formule zweert de betrokkene dat Mohammed de laatste van de profeten is. In het regeringsvoorstel werd zweren vervangen door “ik geloof”.
Onaanvaardbaar, zei Rizvi, stichter-chef van Tehreek-i-Labbaik Ya Rasool Allah (TLYRA). “ Dat is een toegeving aan de ketters die menen dat er na Mohammed nog profeten waren”. Blasfemie dus. De minister moest weg. Drie weken lang bezette de groep het drukke verkeersknooppunt. Tot de regering vond dat het welletjes was geweest en duizenden politieagenten erop afstuurde. Maar de bezetters bleken goed bewapend en weken niet.
Daarop wou de regering het leger sturen om een einde te maken aan die actie. Maar de legerleiding weigerde op te treden, ze zou wel “bemiddelen”. De bemiddeling kwam erop neer dat de oude eed bleef en dat de minister ontslag nam. Ooggetuigen zagen dat een hoge militair na afloop geld gaf aan bezetters. Al wie eerder was opgepakt, werd op legerbevel vrijgelaten en buiten vervolging gesteld. De islamkisten haalden over de ganse lijn hun slag thuis. Met dank ana het leger.
Leger en islamisten
Daarmee had de legerleiding duidelijk gemaakt wie in een dergelijke situatie de lakens uitdeelt. Een rechter van het Hooggerechtshof beval wel een onderzoek naar de herkomst van de wapens in handen van de bezetters, maar de kans dat dit onderzoek er komt is nagenoeg onbestaande. De Engelstalige krant Dawn (www.dawn.com) had het over een machtsstrijd tussen politici en generaals waarbij deze laatste de jongste tijd weer aan het langste eind trekken.
Pakistan heeft sinds 2008 weer, na de zoveelste periode van militair bewind, democratische instellingen. In dat jaar kwam een einde aan het bewind van generaal Pervez Musharraf die nu vanuit ballingschap aan zijn terugkeer werkt. Musharraf heeft een coalitie van 23 partijen bijeengebracht; hij wil die uitbreiden met twee groepen: Lashkar-e Taiba (LeT – Leger van de Zuiveren) en Jamaat-ud-Daawaah (JuD).
LeT werd in 1987 in Afghanistan opgericht door Hafiz Saeed die financiële steun kreeg van Osama Bin Laden. Deze groep heeft talrijke militaire kampen in het Pakistaanse deel van Kasjmir. Volgens India is deze groep verantwoordelijk voor de aanslag van 2001 op het Indiase parlement en van 2008 op hotel Taj Mahal in Mumbai (minstens 174 doden).
LeT staat wereldwijd op de lijst van terroristische organisaties. JuD is de legale, caritative, vitrine van LeT. Leider Saeed werd onlangs vrijgelaten, tot grote woede van India en de VS – die hebben 10 miljoen dollar uitgeloofd om hem op te pakken. Volgens Musharraf, die heel wat steun heeft in het leger, zijn LeT en JuD gewoon vaderlandslievende ngo’s die beletten dat religieuze jongeren bij de Taliban gaan.
Radicaliseren
Het is een publiek geheim dat LeT en andere radicale islamisten vooral kunnen rekenen op hulp vanuit de ISI, de Inter-Services Intelligence, de geheime dienst van het leger. De ISI steunt ook volop de Afghaanse Taliban, eveneens tot ergernis van de VS.
Daar komt nu de galopperende islamistische radicalisering bovenop. De beweging van Rizvi, de man van de blokkade vorige maand, boekte recent enkele successen bij lokale verkiezingen. Rizvi’s partij TLYRA is de politieke uitdrukking van een stroming binnen de Pakistaanse islam die tot voor kort als gematigd geboekt stond, de Barelvi. Die ontstonden in de 19e eeuw om de tradities van het soefisme (voor zover ik het begrijp een mystieke stroming georganiseerd in congregaties) te vrijwaren. Soefigemeenschappen zijn vaak het doelwit van de Taliban (en van IS) die soefi’s als ketters beschouwen.
De Barelvi zijn de jongste tijd gaan radicaliseren in de campagnes tegen blasfemie. Toen in 2011 de gouverneur van de provincie Punjab Salmaan Taseer werd vermoord, vond Rizvi dat een straf omdat die gouverneur de wet op blasfemie wou matigen. Rizvi voerde campagne voor de vrijlating van de moordenaar – die in maart vorig jaar werd terechtgesteld.
Verkiezingen
De radicalisering zal wellicht wegen op de verkiezingen in de zomer van 2018. Het gaat niet alleen om de radicale partijen en allianties die zich aanmelden, maar vooral om de invloed die ze hebben op de andere, meer gevestigde, partijen. Een van de populaire politici, Imram Khan van de Pakistan Tehreek-e-Insafparty (PTI), neemt het nu op voor de radicale mollahs en de generaals.
Wat ook de uitslag weze, het leger is nooit ver weg van de macht. Zelfs als de PML/N, de Moslim Liga van Nawaz Sharif, reeds drie keer premier, zou winnen, zal ze onder militaire voogdij regeren. Het Hooggerechtshof zette Sharif in juli af omdat hij, zo bleek uit de Panama Papers, valse gegevens over zijn eigendommen had verstrekt. Het vonnis luidde dat hij tien jaar lang geen premier mag worden.
Amerikaanse kopzorg
Gewezen VS-president Barack Obama zei vanaf het begin van zijn ambtsperiode, 2009, dat de kwestie Afghanistan niet los kon worden gezien van Pakistan. Washington had het over AfPak, vooral omdat de Afghaanse Taliban zoveel steun hebben vanuit het buurland. De VS maken zich vooral zorgen over het feit dat Pakistan net als zijn buur India een kernwapenmogendheid is. Pakistan heeft dat voor een stuk te danken aan medewerking uit België.
De politieke opmars van jihadistische groepen met hoge militaire vrienden in een land met kernwapens, weegt op de traditioneel zeer nauwe banden tussen Pakistan en de VS. De Amerikanen waren niet vies van steun aan radicale islamisten om de communisten in Kaboel te bestrijden. Radicale groepen als die van Osama Bin Laden en allerlei Afghaanse islamfundamentalistische groepen, konden rekenen op geld, wapens, instructeurs uit de VS en diverse Europese landen. Pakistan was een van de trouwste bondgenoten van de VS, samen met Saoedi-Arabië omhelsden ze de meest radicale islamistische benden.
Obama’s opvolger Donald Trump is explicieter. In augustus viel hij scherp uit tegen de Pakistaanse rol in Afghanistan en de agressieve houding tegenover India. Islamabad deed dat af als een manoeuvre van Washington om zijn banden met India aan te halen – wat inderdaad gebeurt. In reactie daarop verklaarde de Pakistaanse minister van Buitenlandse Zaken Khawaja Asif deze week dat Pakkistan nauwere banden moet krijgen met andere partners, zoals China en Rusland. De banden met China zijn traditioneel al zeer nauw, China heeft talrijke grote projecten, wegen stuwdammen, havens. Maar veel van die projecten botsen op weerstand van de lokale bevolking.
Grensoverschrijdend
Het fundamentalisme is grensoverschrijdend. Terwijl in Pakistan het islamfundamentalisme terrein wint, hebben in buurland India hindoefundamentalisten het voor het zeggen. De Indiase moslims, rond 200 miljoen, worden meer en meer als derderangs burgers behandeld en sommige hindoeleiders vinden zelfs dat ze hun plaats niet hebben in India. De gouverneur van Uttar Pradesh weerde zelfs de Taj Mahal uit elke publiciteit, want het is een volksvreemd gebouw.
Die twee fundamentalismen voeden elkaar en maken de situatie in die regio gevaarlijk (nucleair) explosief.
Zie ook:
In India bloeit de haat
https://www.uitpers.be/artikel/2017/09/11/india-bloeit-haat/
Kasjmir, een nucleaire nachtmerrie
https://www.uitpers.be/artikel/2016/10/04/kasjmir-een-nucleaire-nachtmerrie/
