Zijn voorganger, Donald Trump, had het in 2016 beloofd, hij zou grootse werken laten uitvoeren om de infrastructuur van de Verenigde Staten van Amerika weer op aanvaardbaar peil te brengen. In plaats daarvan verlaagde hij drastisch de belastingen voor de ondernemers en de allerrijksten in het algemeen. Joe Biden trekt nu indrukwekkende bedragen uit om bruggen en wegen, en ook onderwijs en gezondheidszorg, aan te pakken. Nu nog het Congres meekrijgen. En de rest van de wereld om beter belastingen te kunnen innen.
Hoogdringend
De toestand van wegen, bruggen, luchthavens, stuwdammen, schoolgebouwen enz. is na 40 jaar neoliberaal beleid ronduit belabberd. “We gaan van onze snelwegen, tunnels, luchthavens, scholen en ziekenhuizen weer de beste van de wereld maken”, zei Trump na zijn overwinning in november 2016. Het was hoogdringend, en dat is het nog altijd. Zelfs in een rijke staat als Californië schat men dat een gezin gemiddeld 600 euro per jaar extra moet uitgeven voor herstellingen aan de wagen te wijten aan de slechte staat van de wegen.
Trump hield zijn belofte dus niet, ook al kwam er in de lente van 2019 een plan om grote werken uit te voeren: 2000 miljard dollar gespreid over….25 jaar. Net zoals eerdere plannen van ex-president Barack Obama, is dat dode letter gebleven. De toestand is vandaag nog altijd even erg als vier jaar geleden beschreven in een rapport van de American Society of Civil Engineers (ASCE). “Een sterk verouderde infrastructuur, een deel ervan kwijnt weg en legt een zware hypotheek op de samenleving”, aldus de toon van het rapport.
Het genootschap berekende dat alleen al voor herstel van bruggen dringend 123 miljard dollar nodig was. In totaal is tegen 2025 niet minder dan 4500 miljard nodig willen we de toekomst veilig stellen, aldus de ASCE in 2019. Intussen kwam de gigantische stroompanne in Texas onlangs de hoogdringendheid illustreren.
Hoogdringend voor de samenleving, maar ook voor de kapitalisten die alle baat hebben bij betere scholen, wegen, luchthavens, stroomvoorziening enz., maar daar zelf niet willen toe bijdragen, of toch liefst zo weinig mogelijk.
Belastingen
Biden pakt nu uit met een plan van 2250 miljard gespreid over acht jaar. Om Republikeinen over de streep te halen, wijst Biden naar de grote werken die Republikeinse presidenten lieten uitvoeren, vooral Abraham Lincoln (1861-1865) en Dwight Eisenhower (1953-1961). Een groot deel van de huidige infrastructuur dateert trouwens uit de jaren 1950 en is sindsdien niet eens behoorlijk onderhouden.
Van die 2250 gaat een derde naar de klassieke infrastructuur als wegen, bruggen, stuwdammen, openbaar vervoer, stroomvoorziening. En ook betere Internetvoorzieningen voor grote delen van de VS waar er nauwelijks of geen bereikbaarheid is. Daarnaast is er een pakket voor woningbouw en 111 miljard dollar om de waterleidingen in lood te vervangen, want dat ondermijnt vooral de gezondheid van kinderen in armere buurten.
2250 miljard over acht jaar, dat is volgens sommige Democraten, zoals Alexandria Ocasio-Cortez, nog veel te weinig, zeker wat het sociale luik en de aanpak van de klimaatcrisis betreft. Maar zelfs wat nu op tafel ligt, is nog lang niet goedgekeurd door het Congres. Er is niet alleen de zeer nipte meerderheid van de Democraten in zowel Huis als Senaat, ook bij de Democraten zijn er tegenstanders van hogere belastingen om dat te financieren.
Biden wil inderdaad de belasting op ondernemingen verhogen, van 21 tot 28 %, maar dat is nog altijd 7 % minder dan de 35 onder Obama.
Wereldwijd taxeren
Er komt misscien nog wat bij, als het van minister van Financiën Janet Yellen en de Oeso afhangt. Yellen heeft begin april een plan ontvouwd om multinationale ondernemingen wereldwijd een behoorlijk minimum aan belastingen te doen betalen. Google, Apple en co betalen bij voorbeeld in fiscaal paradijs Ierland slechts 12,5%? Dan zullen ze bij ons het verschil met een afgesproken minimum – er wordt gedacht aan 21 % – betalen, aldus Yellen.
Dat collectieve voorzieningen, waar de kapitalisten dan nog het meest van profiteren, worden betaald door de werkende bevolking, wordt onhoudbaar. De grote ondernemingen hebben de beste fiscalisten en juristen in dienst om geen of zeer weinig belastingen op hun winsten te betalen. Wereldwijd verdwijnt minstens 40 % van de winsten van de grote ondernemingen in de fiscale zogenaamde “confetti-staten”.
Sommige, zowel Caribische confetti-staten als lidstaten of regio’s van de EU (Malta, de Kanaaleilanden, noem maar op), teren op hun gespecialiseerde firma’s ten dienste van belastingontwijkers, fraudeurs en georganiseerde misdaad – die maken allemaal gebruik van dezelfde circuits. Al decennia lang is er een neerwaartse belastingspiraal waarbij staten en staatje elkaar beconcurreren met nog lagere belastingen, Ierland en Nederland zijn enkele van de talrijke voorbeelden binnen de EU. Door de regel van unanimiteit is de EU verlamd om daar iets aan te doen. Europa had hier anders het voortouw kunnen nemen. Europa kan ook wel meer belastinggeld gebruiken, vier decennia neoliberaal beleid hebben ook hier de collectieve voorzieningen geen deugd gedaan, zoals we tijdens de pandemie in veel landen konden vaststellen..
Is het voorstel van minister Yellen een Copernicaanse revolutie zoals enkele commentaren luiden? Een wereldwijd minimum, om het even waar de winst is gemaakt? Yellen wil het akkoord van de G20 daarover, erop rekenend dat iedereen er door de corona-pandemie baat bij heeft. Maar de weg ligt vol wolfijzers en schietgeweren, de grote multinationale bedrijven zullen alle geschut inzetten om dat te dwarsbomen. Dat ze zelf alle belang hebben bij goede collectieve voorzieningen, betekent immers nog niet dat ze er ook willen voor betalen.
