De Italiaanse regeringscoalitie vabn Silvio Berlusconi heeft winst geboekt in de regionale verkiezingen van eind maart. Maar de winnaar was niet Berlusconi, wel zijn uiterst-rechtse regeringspartner van de Lega Nord. Deze xenofobe partij drukt nu nog meer dan vroeger haar stempel op het beleid, zeer tot ongenoegen van Berlusconi’s grote partner, de gewezen neofascist Gianfranco Fini die dat beleid te rechts vindt! De EU heeft er blijkbaar geen last van dat uiterst-rechts hier zo belangrijk is.
En links daarin? Bij de PD (Democratische Partij) likt elk op zijn manier de wonden, terwijl iets meer naar links – Rifondazione Comunista en compagnie – de ontreddering nog altijd erg groot is.
De Lega Nord is onbetwistbaar de grote winnaar van deze verkiezingen. Twee regio’s, Veneto en Piëmont (Turijn), krijgen een regionale president van de Lega Nord. In de regering heeft de Lega al vier ministers. Na het electoraal succes kan de Lega meer en meer haar stempel op het regeringsbeleid zetten: nog hardere aanpak van migranten, met of zonder papieren. Discriminatie van Italianen uit het zuiden. “Fiscaal federalisme” waardoor er minder geld uit het noorden naar de Mezzogiorno (het zuiden) gaat.
Arbeiders
“Links is in het noorden verdwenen”, zei Umberto Bossi, stichter en leider van de Lega Nord met enige overdrijving. “De leiders van links moeten zich de vraag stellen waarom de arbeiders niet langer voor links stemmen”. Daarin heeft hij voor een groot deel gelijk, want in wat vroeger de bolwerken van de communisten en links waren, is de Lega nu groter dan de “Democratische Partij” (PD), de partij die in 2008 ontstond als gemeenschappelijk huis voor de vroegere communisten en christendemocraten.
De Lega Nord, aanvankelijk alleen de Lega Lombarda, ontstond in de jaren 1980 als een anti-belastingspartij met als grote slogan “Roma ladrona”, Rome als dievegge waar de regering “het met hard werken verdiende geld van het noorden naar de bodemloze putten van het zuiden versluist. De Lega Nord trok in die tijd erg van leer tegen de “terroni”, de talrijke naar het noorden gemigreerde zuiderlingen. Met de zware crisis van de grote politieke partijen in 1992 (christendemocratie, socialisten, communisten) stond de Lega als “anti-corruptiepartij” sterker.
Padania
Ze vormde in de verkiezingen van 1994 in het noorden front met de nieuwe Forza Italia van Berlusconi. En alhoewel we kort daarvoor Bossi zelf hoorden zeggen dat hij nooit met de neofascisten van de Nationale Alliantie zou regeren, deed hij dat toch – zeven maanden lang. Intussen staat de Lega beduidend rechtser dan de Nationale Alliantie (vorig jaar opgegaan in Popolo della Libertà – PDL – van Berlusconi). Na die korte regeringsdeelname werd de Lega steeds nationalistischer: ze hield “verkiezingen” voor het “parlement van Padania” (Noord-Italië) en haalde er “etnologen” bij die moesten aantonen dat de “Padanen” een Keltisch volk zijn dat niets te maken heeft met de rest van Italië.
De Lega heeft dat “etnisch luik” niet opgeborgen, maar is andere accenten gaan leggen. Tegen migranten uit Afrika, de Balkan, Oost-Europa die geweerd worden uit de steden die de Lega controleert. De voorbije tien jaar organiseren leiders van de Lega ook manifestaties tegen moskeeën, islamofobie is een stokpaardje van talrijke Legachefs.
Tijdens de campagne voor de verkiezingen van 2002 riepen de ambassadeurs van de EU Berlusconi bij zich. Ze waren bezorgd dat de Lega na die verkiezingen zou toetreden tot zijn regering. Berlusconi verzekerde dat daar geen sprake van was, maar de Lega kreeg wel ministers. Ze zwakte haar “Padaniaans” programma af en legde het accent op veiligheid en migratie.
Er groeide een as Berlusconi-Bossi, tot ongenoegen van Fini en een deel van zijn Nationale Alliantie. In de derde regering Berlusconi, sinds 2008, is het tot een crisis gekomen omdat Fini oordeelt dat Berlusconi helemaal op de lijn van Bossi zit. Fini heeft in april een eigen groep binnen de PDL aangekondigd, wat het begin van een splitsing in de PDL kan zijn.
Bij de PD vinden vooral enkele ex-communisten dat de partij toenadering moet zoeken tot Fini. Maar die partij is zelf minstens even erg verdeeld als de rechtse PDL, waarbij het nogal moeilijk is dat op een schaal van links naar rechts uit te tekenen. De PD is geslagen uit de regionale verkiezingen gekomen. Zeker, zij controleerde 11 van de 13 regio’s waar werd gestemd en het was onwaarschijnlijk die te kunnen behouden. Maar het verlies van Piëmont en Lazio (met Rome) is hard aangekomen. In Lazio droegen PD en bondgenoten Emma Bonino voor, van de Radicale Partij die lang in het rechtse kamp zat. Rechts won met een gewezen syndicaliste.
De PD en haar bondgenoten verloren zwaar in het zuiden. In Campanië (Napels) en Calabrië zegevierde rechts met grote voorsprong. Links (gemakshalve aanduiding voor de PD en hara bondgenoten) raakte gediscrediteerd door enkele schandalen, maar bovendien heeft de ontgoocheling in de linkse bestuurders oude mechanismen weer nieuw leven ingeblazen. In gebieden met sterke inplanting van maffiaclans komt links er nog nauwelijks aan te pas. In bolwerken van die clans lukt het links zelfs vaak niet meer om nog kandidaten voor te dragen. Het zegt veel over het zogenaamde succes in de strijd tegen de maffia. Inderdaad, talrijke kopstukken zijn opgepakt en er zijn fortuinen geconfisqueerd, maar aan de andere kant slagen maffiaclans erin hun controle over hun gebieden grotendeels te vrijwaren.
(Uitpers nr. 120, 11de jg., mei 2010)
