Het zou geen verrassing mogen zijn, en toch: François Bayrou heeft eindelijk een van zijn twee dromen gerealiseerd, hij is premier van Frankrijk. De andere droom: president. Maar voorlopig komt hij in Matignon, het Elysée moet wachten. Daar zit zijn ‘protégé’, Emmanuel Macron, wellicht nog 30 maanden. Intussen kwam aan het licht dat Macron uittredend minister van Defensie Sébastien Lecornu als premier wou, maar Bayrou dreigde zijn steun in te trekken als hij niet werd gekozen. Macron zwichtte.
Bayrou is de verpersoonlijking van het “politieke centrum” dat tegelijk aanvaardbaar is voor sociaaldemocraten en voor rechts. Maar de PS gaat nog niet overstag. Ze blijft in de oppositie en eist dat in ruil voor enige gedogen, artikel 49.3 van de grondwet niet wordt ingeroepen. Dit betekent dat Bayrou voor een begroting zal moeten zien een meerderheid in de Assemblée te vinden of dan toch op zijn minst een nieuwe motie van wantrouwen kan overleven. De regering van Michel Barnier sneuvelde vorige week toen ze 49.3 inriep waarop links een motie van wantrouwen indiende waarvoor uiterst-rechts een meerderheid leverde. Bayrou staat nu waar Barnier in september stond, wankel.
“Verrader”
Bayrou stond de voorbije jaren al vaker klaar voor Matignon. Hij had tenslotte in 2017 zijn volle gewicht in de schaal geworpen om Macron, over wie hij kort daarvoor nog misprijzend zei dat hij de man van de geldmachten was, te steunen. Dat volle gewicht was zijn prestige als de politicus van het centrum die in de presidentsverkiezingen van 2007 een ernstige kans maakte. Hij eindigde toen derde met 18.57 %, deels te danken aan de steun van een deel van de sociaaldemocraten.
Voor de tweede ronde, tussen de rechtse Nicolas Sarkozy en de socialisten Ségolène Royal, gaf hij geen stemadvies, wat rechts hem nog kwalijk neemt. Erger nog voor rechts: in 2012 riep hij in de tweede ronde op om voor de socialist François Hollande te kiezen, tegen Sarkozy dus. Vandaar dat velen bij de rechtse Les Républicains (LR) hem een verrader vinden; Wat ze intussen van Sarkozy zelf ook vinden, want die zit met meer dan één voet in de Macronie.
MoDem
Met enige fantasie zou men de partij van Bayrou, de MoDem (Mouvement Démocrate), de centrumlinkse tendens van de ‘socle commun’ (gemeenschappelijke sokkel) kunnen noemen. De ‘socle commun’ is de benaming voor de groep van partijen waarop de kortstondige regering van Michel Barnier kon rekenen: Renaissance(Macroniens), MoDem, Horizons van gewezen premier Edouard Philippe en LR. Van ‘commun’ kwam niet veel in huis, de kopstukken bestookten elkaar twee maanden lang.
MoDem bestaat bij de gratie van de Macronie, op eigen kracht zou die partij nauwelijks zetels halen – vier na de oprichting in 2007, nu 36. Er is alleen een sterke lokale inplanting in de Pyrenées-orientales, met Pau, de stad van Bayrou.
MoDem is in veel opzichten de partij die het verst af staat van het uiterst-rechtse Rassemblement National (RN). Het betekent dat een regering geleid door Bayrou niet meer, zoals Barnier, op tijdelijke welwillendheid van uiterst-rechts kan rekenen. RN bleek trouwens al snel onbetrouwbaar, ondanks vele toegevingen vloerde ze de regering. Bayrou moet het dus van de welwillendheid van een deel van links hebben om te ontkomen aan een nieuwe goedgekeurde motie van wantrouwen.
Bedrog
Een deel van links, dat is dan het Nouveau Front populaire (NFP) min La France insoumise (LFI): de PS, Ecologistes, communistische PCF. Van hen wordt verwacht dat ze geen motie van wantrouwen goedkeuren. Maar dat zal niet volstaan om aan een meerderheid voor een begroting te komen. Wat als die in de Assemblée wordt verworpen en 49.3 niet mg worden ingeroepen? Bayrou zal erg moeten rekenen, want de ‘socle commun’ heeft nog altijd geen meerderheid.
De Maronie hoopt die sokkel te verruimen tot een ‘front réûblicain’ zoals dat tot uiting kam in de parlementsverkiezingen van juni. Dat is puur bedrog. Het “front républicain”, dat ging erom dat linkse kiezers, ook van LFI, in de tweede ronde voor de Macronie of LR stemden en Macronkiezers voor links, waaronder LFI – om het RN van de macht te houden. Nu is het zogenaamde ‘front républicain’ alle partijen min de “extremen”. Onder die extremen LFI dat de jongste tijd door rechts en de media zwaar gediaboliseerd wordt.
Maar rond welk programma kan er zo een “front” zijn? Wat gebeurt er bij voorbeeld met Macrons gehate pensioenwet waarvan links (NFP) de intrekking eist? Voor de PS leel het de jongste dagen alsof”bevriezen” of zelfs “hervormen” ook wel volstaat.
Bayrou zal erg moeten afwegen wie hij in zijn regering opneemt om ruimer te gaan dan de socle commun. Bij het (zeer) rechtse LR willen ze Bruno Retailleau op Binnenlandse Zaken houden – de man die vindt dat de rechtsstaat geen taboe is, die inzake migratie en repressie op dezelfde lijn zit als het RN. Blijft dat onaanvaardbaar voor enige gedogen bij de PS? De jongste dagen is de toon al gemilderd. Retailleau. Maar LR zelf twijfelt. We wachten zij nvoorstellen af, zegt kopstuk Laurent Wauquiez die een grondige afkeer heeft van “die linkse verrader” Bayrou.
En vooral, wat met de begroting? De Macronie wil nog altijd niet laten raken aan de privileges van de grote ondernemers, geen afschaffing van allerlei voordelen bij voorbeeld. La politique de l’offre noemen ze een beleid ten voordele van de rijken. Bayrou wil daar wel aan raken, de rest van de sokkel niet.
Blijft de vraag wat dat allemaal teweegbrengt bij links zelf. Het NFP reageert niet meer als geheel, dat is geschiedenis. De leiding van de PS wou <wellicht verder gaan, maar is geschrokken van de reactie in de partij zelf. Vooral de achterban van partijleider Olivier Faure was erg verbaasd over zijn recente zwenking naar de Macronie toe, alsof hij toch uit de oppositie wou kruipen.
De PS was is twee gelijke delen verdeeld tussen voorstanders van linkse frontvorming met LFI en tegenstanders daarvan, onder wie ex-president Hollande die nog altijd hoopt op een herkansing in 2027. Maar de drang tot machtsdeelname is bij sociaaldemocraten deel van hun DNA, onweerstaanbaar. (Zie België). Maar gaat de PS in zijn geheel zomaar aanvaarden dat een links front wordt opgeblazen? Nu, voor de parlementsleden hangt het ervan af wiens steun ze in verkiezingen nodig hebben.
Bij groen ligt het ook niet voor de hand. Een afgevaardigde als Sandrine Rousseau, die bijna tot partijleider werd gekozen, leunt sterkst aan bij LFI. In de fractie in de Assemblée zitten ook vijf ex-LFI leden, wonder wie François Ruffin en Clémentine Autain die op de rem staan. Bij de klinisch dode PCF is er daarentegen weinig beweging te verwachten.
De zoveelste hoop op een strijdlustige linkse eenheid gaat dus alweer in rook op. Op een ogenblik dat de sociale woede met de dag aanzwelt, kunnen sommigen niet weerstaan aan de lokroep van (schijnbare) macht en wordt energie verspild aan ambities en afrekeningen. Wat is er gebeurd met de energie van de miljoenen die vorig jaar op straat kwamen tegen Macrons pensioenwet.
