Met de zege van Andrej Babis’ ANO in Tsjechië, krijgt de EU er een dwarsligger bij. Die ANO is met ruime voorsprong als eerste uit de parlementsverkiezingen van deze vrijdag en zaterdag gekomen. Ze kan met de steun van twee andere uiterst-rechtse partijen een regering vormen. De partij ANO zit in het EU-parlement bij de fractie Patriotten voor Europa, samen met onder meer Fidesz van de Hongaarse premier Viktor Orban, het RN van Marine Le Pen en het Vlaams Belang.
Met 35,5 procent van de stemmen, klopt ANO ruimschoots de rechtse coalitie van uittredend premier Petr Fiala die 22,5 procent haalt, haar liberale coalitiegenoot 11 %. De Piratenpartij, gesteund door Groen, haalt 8,5 %, de extreemrechtse SPD (Vrijheid en Democratie) 8 %, de eveneens extreemrechtse Motoristen voor Zichzelf 7 %. Stacilo, een coalitie rond de Communistische Partij, valt met 4,2 % onder de kiesdrempel en blijft dus afwezig uit het parlement.
Het betekent dat uiterst-rechts iets meer dan de helft van de stemmen haalt. De ANO (Actie van Ontevreden Burgers) wil geen coalitie met de huidige regeringspartijen of met de Piraten en is dus aangewezen op de geestverwanten. Babis zegt wel liefst alleen te regeren met steun van buitenuit, dus geen coalitie.
Oekraïne
Babis voerde vooral campagne rond de levensduurte, sociale uitkeringen en diensten en tegen immigratie. Hij verzet zich al langer tegen verdere steun aan Oekraïne. Tsjechië leverde tot nog toe zeer veel munitie. Babis ging in de campagne te keer tegen de Tsjechische wapenindustrie die daar de grootste rol in speelt.
Babis zit inzake Oekraïne en Moskou niet helemaal op dezelfde lijn als Orban, maar zal binnen de EU wellicht mee afremmen als het om militaire steun aan Kiev gaat. De zege van Babis versterkt “de patriotten” in de V4, aldus de Hongaarse regeringsgezinde pers. V4 is de Visegrad groep – Hongarije, Slovakije, Tsjechië en Polen. In die groep staat uiterst-rechts erg sterk: drie premier en in Polen de president.
Babis zal als premier rekening moeten houden met een nieuwe wet die belangenvermenging tegengaat. Daardoor zal hij niet de leiding kunnen houden van zijn Agrofert (voedings- en landbouw). Er is ook nog president Petr Pavel. Deze gepensioneerde generaal versloeg Babis begin 2023 in de presidentsverkiezingen en zit op een strakke lijn pro EU en Navo. Babis zei onlangs het wel eens te zijn met Pavel dat Praag en de Visegrad groep sterkere druk moeten uitoefenen op Israël om tot een bestand in Gaza te komen. Premier Fiala staat bekend als erg pro-Israël.
