Indo-Pacific, Quad, RCEP
“De Chinese samenleving is gedegouteerd door Australië’s smerige houding”. De Chinese krant ‘Global Times’ (1 december) gebruikt harde taal tegen de Australische premier Scott Morrison en diens regering. “Evil”, slecht. Nochtans zijn Australië en China partners in het gloednieuwe Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP), een zeer belangrijk economisch samenwerkingsverband van 15 landen. Australië en China voeren desondanks al een tijdje een zware handelsoorlog.
Erg bitsig
De toon is bijzonder bitsig geworden. Zhao Lijian, de woordvoerder van het Chinesenministerie van Buitenlandse Zaken, had op Twitter de Australische militairen veroordeeld die volgens een officieel Australisch rapport minstens 39 Afghaanse burgers hebben omgebracht. Premier Morrison had excuses geëist, maar Peking zei dat hij daar kon naar fluiten. Peking gebruikt die zaak nu telkens Australië het over mensenrechten in China durft hebben.
Intussen gaat de Global Times nog wat verder. ‘De Chinese bevolking wil dat we Australië hard straffen… Australië is tegen China begonnen en gedraagt zich als een lakei van de VS”, aldus de toon van een tweede edito. Australië wordt gewaarschuwd dat het gezien de krachtsverhoudingen en de relaties – Australië voert veel meer uit naar China dan het invoert – als verliezer uit de strijd zal komen..
En die twee, China en Australië, zouden moeten samenwerken in dat grote partnerschap RCEP waarvan de VS geen deel uitmaken?
Inmenging, dumping
Wie begonnen is? De Australische regering voert sinds vorig jaar een campagne – er is zelfs een wet goedgekeurd – tegen wat grove Chinese inmenging in de Australische gelegenheden werd genoemd, wat China kwaadwillige onzin noemt. In Australië krijgt Morrison wel veel bijval voor zijn anti-Chinese retoriek.
De handelsoorlog is volgens Peking begonnen met een resem Australische beschuldigingen aan China dat het aan dumping doet, dat staatssubsidies de concurrentie vervalsen. In totaal zijn er meer dan 100 dergelijke onderzoeken geweest. Peking herinnert er ook aan dat Australië de eerste was om Huawei uit te sluiten voor de installatie van 5G. Dat allemaal als “schoothond van Washington”. Peking is ook boos omdat Australië van bij het begin van de covid-pandemie beschuldigend eiste dat er snel een onderzoek naar de oorsprong ervan in China zou komen.
Termieten
Peking heeft in mei invoerheffingen ingevoerd op gerst en later op wijn omdat Australië aan dumping zou doen. Australisch hout werd geweerd met het argument dat er termieten in zitten. Idem voor de Australische kreeften die teveel cadmium zouden bevatten. Dat Australië maar klacht indient bij de Wereldhandelsorganisatie, aldus Peking, wij hebben een sterk dossier.
China, dat instaat voor de aankoop van een derde van de Australische uitvoer, kan veel verdergaan. Het loopt achter met de overeengekomen invoer van landbouwproducten uit de VS. Door minder in te voeren uit Australië, kan het de aankopen in de VS opdrijven. Het kan een deel van de steenkool vervangen door eigen productie.
Het gaat niet alleen om handel. In de regio zijn grote geopolitieke manoeuvres bezig waarvan de recente oprichting van de RCEP, met China en zonder de VS, er een is. Gewezen VS-president Barack Obama was al eerder aan de slag gegaan met zijn TPP – Trans-Pacific Partnership, met de VS en zonder (veeleer tegen) China. Zijn opvolger Trump heeft dat onmiddellijk geaborteerd. Japan wilde het doen herleven zonder de VS dan, maar het was de Asean die met de RCEP op de proppen kwam (zie Uitpers 15 november).
Quad
Met China, zonder de VS. Maar hoe hecht en geloofwaardig is die RCEP als men de lopende handelsoorlog tussen Australië en China bekijkt? Hoe geloofwaardig als tegelijk de VS en Japan stevig werken aan een politiek-militaire alliantie met Australië en India erbij, uit te breiden tot andere landen die de Chinese invloed liefst terugdringen.
Het concept Indo-Pacific tegenover Trans-Pacific of gewoon Pacific wordt meer en meer gepromoot in Washington en Tokyo. Het betekent een belangrijke verschuiving, te zien in het kader van het streven naar “containment” rond China, het indijken van China’s invloed in de regio. De informele “Quad” lijkt meer en meer op een project van militaire alliantie tussen VS, Japan, India en Australië, met op korte termijn de hoop er ook Indonesië en Vietnam bij te betrekken.
Er is ook meer en meer samenwerking binnen die Quad voor de ontwikkeling van nieuwe systemen. Australië en de VS gaan samen hypersonische cruise-raketten ontwikkelen “om de vrede en de stabiliteit in de Indo-Pacific te waarborgen”, aldus de Australische minister van Defensie Linda Reynolds. Australië gaat de komende tien jaar zijn militaire uitgaven met 40 % opdrijven.
Met India
Terwijl op handelsvlak dus een samenwerking met China en zonder de VS wordt gesmeed, is er op politiek-militair vlak een alliantie met de VS en uitdrukkelijk tegen China. En met India dat meer en meer wordt ingeschakeld in de politiek van “containment”. India heeft lang geaarzeld, maar de regering Modi is meer en meer Quad-gezind geworden. Vorige maand hebben de marines van de VS, Australië, India en Japan deelgenomen aan de grote manoeuvres Malabar in de Golf van Bengalen, de eerste waaraan Australië na een lange afwezigheid terug deelneemt.
China spaart de voorbije jaren inderdaad kosten noch moeite om een maritieme macht te worden, met naar schatting 350 goed uitgeruste militaire vaartuigen. Het bouwt een netwerk van havens uit in landen die actief meewerken aan de “nieuwe Zijderoute” – zoals Sri Lanka, Pakistan, Myanmar, en het heeft sinds 2017 een basis in Djibouti. Uiteraard zit de Chinese marine ook stevig ingeplant in de omstreden eilandengroepen in de Zuid-Chinese Zee. Tegelijk voert Peking de militaire spanning op rond Taiwan.
Zie ook:
