Dat ze allemaal ophoepelen ! Een goede twintig jaar nadat de bevolking deze leus lanceerde tijdens de crisis van 2000-2001 in Argentinië, lijkt het bijna waar te worden!
Zondag 13 augustus waren er ‘PASO’-verkiezingen: verplichte, simultane en gelijktijdige voorverkiezingen voor de echte stembusgang van 22 oktober. De bedoeling is een soort democratische test om te zien wie echt kandidaat wordt en wie de meeste stemmen haalt.
Over twee maanden moeten een nieuwe president en vice-president, enkele provinciegouverneurs, 130 kamerleden en één derde van de Senaatsleden verkozen worden. Er waren ongeveer 5000 kandidaten voor 197 te verdelen mandaten.
De tragedie die komt?
De resultaten van gisteren zijn duidelijk. Als presidentskandidaat komt Javier Milei met 30 % van de stemmen als overwinnaar uit de bus. Hij is een uiterst rechtse libertair die komaf wil maken met de Nationale Bank en met sociale rechtvaardigheid. Meer vrijheid is zijn leuze. ‘Wat een gruwel dat waar er behoeften zijn er ook rechten zouden ontstaan’, zei hij gisteren.
Op de tweede plaats komt de huidige oppositie ‘Juntos por el Cambio’ met Patricia Bullrich als overwinnaar op Horacio Larreta. Samen haalden ze 28 %.
Op de derde plaats komt de Unión por la Patria van de peronisten, met Sergio Massa en Juan Grabois, samen goed voor eveneens 28 %.
De participatiegraad lag op een kleine 70 %, minder dan de gebruikelijke 75 %.
Hiermee is uiteraard nog niets definitief gezegd over het mogelijke verkiezingsresultaat van 22 oktober. Er kan nog veel veranderen, mensen kunnen hun mening herzien en Javier Milei kan nog veel problemen voor zich krijgen. Nu al wordt hij beschuldigd van onregelmatigheden, o.m. door het verkopen van mandaten.
Woede en frustratie
Wel ziet het er naar uit dat Argentinië een bladzijde omslaat. Na de zware crisis rond de eeuwwisseling kwam Nestor Kirchner aan de macht, na zijn dood opgevolgd door zijn weduwe, Cristina, die bijzonder populair werd en dat nog altijd is. Na een eerste veroordeling besloot ze echter niet langer deel te nemen aan de verkiezingen.
Ook de huidige President, Alberto Fernandez, was geen kandidaat. Opvolger Sergio Massa, minister van economie, deed het niet echt slecht, maar er wordt hem een gebrek aan charisma verweten. Bovendien lijkt het succes van Milei te wijzen op een gevoelen van ‘genoeg’, van woede en frustratie bij de bevolking.
De economische problemen blijven immers bestaan. Er was een merkelijke verbetering, ook sociaal, tijdens de twee presidentschappen van Cristina Kirchner, maar daarna kwam de rechtse Mauricio Macri aan de macht. Zijn presidentschap werd afgesloten met een gigantische lening van 57 miljard US$ van het IMF. Waardoor het land opnieuw volledig in de macht van de financiële instellingen kwam.
De enige kandidaat van de peronisten die het echt goed deed afgelopen zondag was Axel Kicillof, huidig gouverneur van de provincie Buenos Aires. Met meer dan 35 % van de stemmen blijft hij de grote hoop van ‘Unión por la Patria’.
Het kirchnerisme voorbij
Twee provincieresultaten verdienen nog aandacht.
In Santa Cruz, de zuidelijke provincie waar het kirchnerisme meer dan dertig jaar aan de macht was, haalt Javier Milei als presidentskandidaat 29 %. Voor het gouverneurschap waren de peronisten verdeeld en als overwinnaar komt een sindicalist, Claudio Vidal, van het rechtse ‘Juntos por el Cambio’ uit de bus. De huidige gouverneur is Alicia Kirchner, zus van ex-President Nestor.
In Jujuy, de noordelijke provincie waar al maanden zwaar sociaal protest is wegens een wijziging van de lokale grondwet, haalt Javier Milei bijna 40% van de stemmen als presidentskandidaat. Er wordt de huidige rechtse gouverneur verweten het sociaal protest te willen beperken, de rechten van inheemsen aan te tasten en het extractivisme meer mogelijkheden te geven. Tel daarbij de looneisen van de mijnwerkers en het protest tegen het brutale politie-optreden en de weg ligt vrij voor wie enkel ‘meer vrijheid’ belooft.
De echte test zal op 22 oktober zijn. Indien er een tweede ronde nodig is, wordt het 19 november. Over twee weken, op 2 september, begint de definitieve campagne.
Het is nu wachten op de meer gedetailleerde resultaten en analyses. Eén derde van het kiezerskorps is tussen 18 en 30 jaar oud, wat iets kan zeggen over de voorkeur van jongeren. De Peronisten hebben nooit veel succes gehad bij dit publiek en men vreest dat Sergio Massa het niet meer kan halen.
Dit is het slechtste resultaat van de peronisten sinds de democratie in het land werd hersteld. Het ziet er dus niet naar uit dat in oktober de ‘roze golf’ in Latijns Amerika wordt versterkt, integendeel. Dit lijkt het einde van het ‘kirchnerismo’.
De eerste reactie van ‘de markten’ op dit resultaat van Javier Milei is redelijk negatief. Men verwacht nog meer kapitaalvlucht in het licht van wat wellicht een grote devaluatie wordt. Zolang het IMF het voor het zeggen heeft, is er weinig opbeurend nieuws voor de Argentijnen te verwachten. De huidige regering heeft de afgelopen maanden akkoorden gesloten met o.m. Rusland, China en Qatar.
‘Argentinië heeft energie voor de hele wereld’, zei de ambassadeur van de Verenigde Staten onlangs, op bezoek in het Zuiden van het land. Het geeft aan dat er nog een aardig robbertje zal gevochten worden voor de macht in het land.
