Erg onzeker. Het staat vast dat het resultaat van de presidents- en parlementsverkiezingen van zondag 22 oktober in Argentinië moeilijk kan voorspeld worden.
Nochtans was er een ‘voorverkiezing’, op 13 augustus. Toen bleek, tot ieders verbazing, dat anarcho-kapitalist Javier Milei als eerste uit de bus kwam met om en bij 30 % van de stemmen! Op twee kwam Patricia Bullrich van het rechtse Juntos por al Cambio (Samen voor verandering), met 28 % en pas op drie kwamen de peronisten met Sergio Massa (Unión por la Patria), huidig minister van Economie, met eveneens een kleine 28 %. Het was een bijzonder slecht resultaat voor de huidige regeringspartij.
Eind september gaven de peilingen voor 22 oktober een lichtjes afwijkend resultaat. Milei krijgt nog steeds de meeste stemmen, 35,3 %, maar de peronisten komen op twee met 30 % en rechts staat op drie met 25,9 %. Er zijn nog twee andere kandidaten: Juan Schiaretti, een dissidente peronist die in de peilingen niet meer dan 3,4 % haalt, en de linkse Myriam Bregman met 2,6 %. Het betekent dat deze kiesstrijd vooral gaat over wie op 19 november de strijd met Javier Milei moet aangaan, rechts of de peronisten.
Om te winnen in de eerste ronde moet een kandidaat 45 % halen ofwel 40 % met een voorsprong van 10 % op de tweede kandidaat. Dat lijkt voor de drie kandidaten iets te ver gegrepen. Stemmen is verplicht in Argentinië, behalve voor wie ouder is dan 70 of tussen 16 en 18 jaar oud is.
Even advies vragen aan de hond
Een kleurrijk figuur is Javier Milei zeker en vast. Een anarcho-kapitalist die wel rekening wil houden met de realiteit, zo zegt hij zelf, en dus ‘minarchist’ is. Zijn symbool is een kettingzaag, waarmee hij hard wil snoeien in de overheidsuitgaven. Hij wil de centrale bank afschaffen, het land ‘dollariseren’, abortus verbieden, orgaanhandel vrij maken, wapendracht toelaten, gezondheidszorg en onderwijs volledig privatiseren, is tegen het feminisme en nog meer van die leuke dingen. Als hij twijfelt, zo stelt hij, vraagt hij advies aan zijn hond. Hij liet in de V.S. vier klonen maken van zijn geliefde bulldog en ’ze hebben me nog nooit verraden’…
Toch is het meer dan fout te denken dat Milei een halve of hele gek is. Hij is ronduit gevaarlijk. Je kan even glimlachen als hij de paus ‘de vertegenwoordiger van Satan op aarde’ noemt, maar hij is volgens heel wat waarnemers ronduit een neonazi en heeft heel wat buitenlandse adviseurs van die strekking aangetrokken. Zijn kandidaat voor het vice-presidentschap, Victoria Villaruel heeft banden met militairen die zich schuldig maakten aan zware mensenrechtenschendingen tijdens de dictatuur.
Het gebeurt niet zo vaak dat het Britse en liberale blad The Economist een kandidaat van rechts zal kraken. Maar voor Milei wordt niet getwijfeld. Zijn programma, voor zover het een programma is, is gewoon onhaalbaar, aldus het blad. Het in het beste geval wat wollig, maar in het slechtste geval gaat het uit van complotten. Mocht hij ooit verkozen worden, dan zal er van zijn programma niets terecht komen, wel zal het land in een autoritair regime terecht komen.
Milei ging naar New York om uit te testen of zijn plan voor de invoering van de Dollar als nationale munt er op steun kon rekenen. Dat bleek niet het geval, ook al omdat het een nieuwe lening van om en bij de veertig miljard Dollar zou inhouden, en Argentinië heeft niet zo’n beste reputatie met de terugbetaling van zijn leningen.
Milei heeft vooral succes bij jongeren die leven van en met internet en grotendeels in de informele sector actief zijn. Ook voor hen is alles wat ‘overheid’ is gewoon onderdrukking.
Hoe dan ook, de ster van Milei mag de laatste weken wat aan het tanen zijn, de kans is groot dat hij als nummer één uit de verkiezingen van zondag komt. Het valt dan af te wachten wie zijn tegenkandidaat wordt.
Een paard van Troje?
Aan roddels is er geen gebrek in Argentinië en alle kandidaten zijn er het slachtoffer van. Sergio Massa, de kandidaat van de peronisten deed het de afgelopen weken iets beter in de peilingen, maar van hem wordt gezegd dat hij met Milei onder één hoedje speelt.
Milei haalt voortdurend uit naar ‘de kaste’, de verfoeilijke elites, maar wie de lijsten analyseert merkt dat er wel wat leden van die kaste opstaan, en zelfs hier en daar iemand die vroeger aan Massa was gelinkt. Vandaar.
Hetzelfde wordt echter ook beweerd van Patricia Bullrich. Feit is dat ze eerder zwak staat in alle economische dossiers, maar ze is de kandidaat van Maurico Macri, de ex-president, die ook wel de ‘capo di tutti i capi’ wordt genoemd, de grote baas dus, goed rechts, en beslist in staat om het op een akkoordje te gooien met Milei.
Milei zegt alle corruptie de wereld uit te willen, maar zijn lijst staat vol met mensen die zich aan en met de Staat hebben verrijkt.
Misschien, zo wordt nu gezegd, is de leeuw niet meer dan een makke luipaard die veel verandering voorop stelt opdat er uiteindelijk niets zou veranderen.
De twee kandidaten die het opnemen tegen Milei staan aan het hoofd van coalities die echter alles behalve eensgezind zijn. Ook dat kan het eindresultaat beïnvloeden.
Tussen hamer en aambeeld
Het is onder Macri dat de huidige economische crisis begon en dat er een gigantische lening met het IMF werd afgesloten. Waar dat geld naar toe is gevloeid, is nooit geweten, maar zeer waarschijnlijk naar het buitenland. Het is met die terugbetaling dat de huidige regering vier jaar lang heeft geworsteld, en het probleem is nog lang niet opgelost. Het land is weer in handen van het IMF. De armoede bedraagt 40 % in dit land dat ooit bij de rijkste van de wereld was en de inflatie is er meer dan 100 %.
Argentinië heeft de afgelopen jaren vooral investeringen aangetrokken uit China en China is de belangrijkste handelspartner van het land geworden, vóór Brazilië. Dat zint het IMF natuurlijk niet en het is voortdurend schipperen tussen Peking en Washington.
Argentinië heeft ontzaglijke grote voorraden olie, gas en lithium en aan potentiële klanten geen gebrek. China is bovendien ook sterk geïnteresseerd in de landbouwproducten die het land uitvoert. Met de nationale bank van China werd trouwens een akkoord bereikt over een deviezenswap.
Argentinië werd onlangs ook lid van de BRICS-groep, hoewel zowel Bullrich als Milei al stelden die club weer te willen verlaten als ze verkozen worden. Hoewel, zo stelt Milei, je kan toch tegelijk een vrouw en een maîtresse hebben?
Argentinië staat letterlijk op een kruispunt. De grote problemen waar het land mee moet afrekenen zijn inderdaad vooral politiek. De huidige regering heeft de zware problemen die door de voorgangers veroorzaakt werden, niet tijdig kunnen oplossen. De bevolking is murw geslagen. Meer dan 60 % zegt vandaag geen vertrouwen meer te hebben in de democratie. Dat is de context waarin een bulldog als Milei kan ontstaan.
Opvallend in deze campagne was vooral de stilte waarin de huidige President, Alberto Fernandez en zijn vice-president Cristina Kirchner zich hebben gehuld. Geen van beide wilde nog kandidaat zijn. Cristina werd in eerste instantie veroordeeld voor corruptie en is sterk aangedaan door de moordpoging die er tegen haar werd gepleegd.
De nieuwe president moet op 10 december de macht overnemen.
