Als een flinke meerderheid van de bevolking stemt voor iemand die praat met zijn honden en de paus de ‘vertegenwoordiger van Satan op aarde’ vindt, ja, misschien kan de aarde dan ook plat zijn?
Alle gekheid op een stokje. Javier Milei wordt de nieuwe President van Argentinië. De wereld, en zeker Latijns Amerika, houdt de adem in. De beurs reageerde alvast zeer positief. De aandelen van de grote energiebedrijven schoten omhoog, want ja ‘alles wat in privé-handen kan moet in privé-handen’, aldus Milei.
En het wordt geen geleidelijke aanpak, maar een onmiddellijke en radicale omwenteling, zeg maar een shock-therapie. Afijn dat zegt Milei. Hij zegt ook dat de inperking van de inflatie toch zo’n tweetal jaar kan duren. Over de dollarisering van de economie wordt niet meer gesproken en de afschaffing van de centrale bank wordt wel nog vermeld maar staat toch op de helling. Maar Elon Musk bevestigt: ‘Argentinië is op weg naar meer welvaart’.
Zeker is dat de al sterk verarmde bevolking er niet beter van wordt: sociale rechtvaardigheid, zo aapt Milei von Hayek na, is gewoon onzin. Uitkeringen zullen weg vallen, massale ontslagen, zeker bij de overheid, worden een feit. Met de kettingzaag zal schoon schip gemaakt worden in alles wat ‘staats’ is. De supermarkten verwachten een liberalisering van de prijzen, wat tot verhogingen tot 50 % kan leiden.
Ook internationaal zal Milei zijn invloed laten gelden. De kans dat Argentinië CELAC en UNASUR verlaat, is reëel. Ook dat het land nooit effectief zal toetreden tot BRICS.
De relaties met Cuba, Venezuela en zelfs Nicaragua kunnen verbroken worden. Handel drijven met ‘communistische’ landen als Brazilië, China en Rusland ziet Milei niet zitten. Maar Brazilië en China zijn niet geheel toevallig wel de belangrijkste handelspartners van het land!
Nog voor zijn ambtsaanvaarding op 10 december wil Milei op bezoek naar de V.S. en Israël, maar dat wordt een spirituele reis, aldus nog de toekomstige President.
Milei wil geen coalitieregering, zo stelt hij, maar zal wel een akkoord moeten sluiten met de partij van ex-President Mauricio Macri, want een meerderheid in het Parlement of de Senaat heeft hij lang niet. Zelfs samen komen ze niet aan voldoende zetels. Ook de privatiseringen kunnen afgeremd worden, omdat de deelstaten hun zeg moeten doen. Milei heeft wel in bijna alle deelstaten – behalve drie – een meerderheid gehaald. Wel heeft hij geen enkel goeverneur in zijn macht. De onderhandelingen met het IMF zullen evenmin van een leien dakje lopen. De kans is groot dat hij het Parlement links laat liggen en met decreten gaat besturen.
Dit allemaal gezegd zijnde, kan deze verkiezing niet anders als een flinke nederlaag voor de linkerzijde worden gezien. Sinds het herstel van de democratie, veertig jaar geleden, werd geen enkel President met zo’n ruimte marge verkozen. Milei haalde 55,69 % van de stemmen. De participatiegraad was 76,3 %. Het is een overwinning van de anti-politiek.
Lessen voor de linkerzijde
De eerste les gaat over het belang van de media. Milei heeft geen enkele politieke ervaring, hij is slechts sinds 2021 lid van het Parlement en had nooit een uitvoerende functie. Wel was hij de jaren daarvoor alomtegenwoordig in de media, zijn eigen sociale media en ook op nationale zenders. Hij was de economist die alles kon uitleggen en alles zou veranderen. Hij zou iedereen meer vrijheid geven en het is vooral die laatste hyper-individuele boodschap die aansloeg bij jongeren die vandaag nog nauwelijks werk vinden en genoegen moeten nemen met precaire of informele baantjes. Die media wegen zwaarder door dan politieke kennis en ervaring. De indruk wekken is meer dan genoeg, de realiteit mag rustig achterwege blijven. De aarde kan plat zijn.
De tweede les gaat over fascisme. Waarschuwen voor het dreigende uiterst rechts c.q. fascisme heeft geen enkele zin voor jongeren die dit nooit hebben gekend. Een militaire dictatuur, schendingen van mensenrechten, willekeurige aanhoudingen, folteringen en verdwijningen, jonge mensen hebben er over horen praten maar kunnen er zich niets bij voorstellen. Het maakt hen niet bang en hoe dan ook, die beloofde ‘vrijheid’ trekt aan.
Drie, je moet tegenwoordig de veertig voorbij zijn om een periode te herinneren waarin niet voortdurend moest ‘bespaard’ worden, die riem aangesnoerd, meer soberheid ingevoerd. Het sociale ongenoegen is terecht bijzonder groot, en ‘echte’ verandering wordt niet meer verwacht van de ‘insiders’, van zij die vertrouwd zijn met de macht en al enkele decennia de touwtjes in handen hebben. De huidige regering is met de bijzonder zware handicap van de schuldenlast moeten beginnen – de schuld van een rechtse regering – maar deed bijzonder weinig om echt van koers te veranderen en mensen meer uitzicht op een haalbare toekomst te geven. Vandaar wellicht de vlucht vooruit, de vlucht in het nieuwe en onbekende, vooral bij jonge mensen die op Milei’s meetings de volle aandacht kregen.
Vier, Milei verpersoonlijkt een nieuw soort uiterst rechts. Niet conservatief, wel libertair. Sommigen menen dat dit de stuiptrekkingen zijn van een achterhaald neoliberalisme, hoewel de grote kenmerken van die ideologie wel duidelijk aanwezig zijn bij Milei. Het mondiale uiterst rechts waar mensen als Steve Bannon aan werken, zet wel een stap vooruit. De eerste mensen die door Milei worden uitgenodigd voor zijn ambtsaanvaarding zijn Bukele (El Salvador), Bolsonaro (Brazilië) en Abascal van het Spaanse Vox. Het nieuwe uiterst rechts is nog zeer verscheiden, met nogal wat conservatisme, maar het is niet uitgesloten dat er een nieuwe synthese in de maak is waarin meer plaats wordt gemaakt voor de sociale realiteit, denk aan feminisme en LGBT. Dit kan een nieuw soort ruw kapitalisme worden onder een sluier van ‘vrijheid’.
Wat de nieuwe Argentijnse President ook doet, hij zet een nieuwe stap naar een onzekere en gevaarlijke toekomst. Ook in Europa kunnen de lessen van Argentinië nuttig zijn. Deze overwinning van rechts zal het scenario in Latijns Amerika door elkaar halen, maar kan vooruit lopen op wat er ons met de Europese verkiezingen van 2024 te wachten staat. Uiterst rechts bestaat in veel verschillende gedaantes, met variabele doses van racisme, vreemdelingenhaat, familialisme en kapitalisme. Aan het zoeken naar convergentie tussen al die verschillende uitingen wordt wel veel harder gewerkt dan aan de linkerzijde. Misschien is dat de belangrijkste les.
Onze vorige artikelen over Argentinie: UitpersArgentinië: met een paard van Troje?
UitpersArgentinië: democratie of fascisme? En voor meer achtergrond :
UitpersHet begon met de uitvinding van de koelkast
