Driehonderd drones of meer, plus een niet gespecifieerd aantal ballistische missielen (maar van de tragere soort, gemakkelijker op te sporen dan de supersonische raketten die Iran ook heeft) die twee uur lang uit Iran richting Israël door de nacht ploegden — en die dan ook haast allemaal uit de lucht geschoten werden. Dat was zaterdag 13 april, het was al bijna twee weken aangekondigd en hield de wereld in angst en beven, angst voor een veralgemening van de oncontroleerbare oorlog in het Midden-Oosten. Er zou een Israëlische militaire basis getroffen zijn, en nog een installatie verwoest, en spijtig genoeg raakte een meisje gewond.
Tot zover de wraakactie van Teheran, antwoord op de Israëlische aanval van 1 april op de ambassade in Damascus, antwoord dat ook luid en duidelijk aangekondigd was. Maar wat nu? Nu was Israël aangevallen op “eigen grondgebied” — weliswaar vindt Iran de aanval op zijn ambassade ook een aanslag op “eigen grondgebied”: juridisch is dat immers zo, maar dat mag dus niet meetellen. De vraag is: hoe zal Israël reageren op de Iraanse actie? Hoe ver zal de escalatie dit keer voeren? Gegeven de Israëlische trend van op oorlog met Iran aan te sturen, zou de vraag eerder aan VS president Biden gericht zijn, die er belang bij heeft dat die oorlog er niet komt, dan aan Benyamin Netanyahu. Biden heeft inderdaad snel gereageerd (snel: hij had Israël immers verwittigd dat de Iraanse aanval er aan kwam), en maande Israël aan zo weinig mogelijk te reageren, ook al omdat de VS dit keer niét met hen zullen meevechten tegen Iran. Daarnaast zette hij een mechanisme in werking voor een bijeenkomst van de G7, die een diplomatieke uitweg moesten zoeken — en die zondag dan ook de Iraanse operatie veroordeelde, maar weinig méér: die deuren bleven open.
Het kan ook wel zo zijn dat de crisis te bemeesteren valt, en dat dit ook de bedoeling was. Teheran dat met zijn drones en raketten dus weinig of niets geraakt had, verklaarde toch maar dat de operatie een succes was, en dat alle doeleinden ervan bereikt waren. Dat er ook niet aan een vervolg ervan gedacht werd. Israël van zijn kant maakt veel lawaai maar sloeg niet onmiddellijk terug. Het leek er op dat beide partijen, misschien geïnspireerd door Joe Biden, er op uit waren hun gezicht te redden. Gezien de geplogenheden in het Midden-Oosten is dit niet eens uitgesloten.
Het alternatief was dat Iran voor een open oorlog koos (wat eigenlijk wel de bedoeling leek van Israël), en met zijn echt zware wapens zou aanvallen, en dit combineren met bijvoorbeeld cyber-aanvallen op de Israëlische systemen, terwijl in het noorden vanuit Libanon de sjiïetische Hezbollah Israël onder vuur zouden nemen met hùn raketten. Op zo’n moment zouden de VS zich wel verplicht vinden met Israël te gaan meevechten in plaats van, zoals nu, alleen maar massief veel geld en wapens en munitie te sturen.
Damascus
Hoe immers de luchtaanval van 1 april op de Iraanse ambassade in de Syrische hoofdstad Damascus te verklaren, zo niet als een poging om de oorlog uit te breiden met een onwillige tegenstander? Twee Israëlische F-35 jachtbommenwerpers beschoten het consulaat van Iran binnen de ambassade, waar een vergadering plaats vond van Iraanse officieren en Palestijnse militanten, onder wie aanvoerders van de Islamitische Jihad (dat is een van de Palestijnse groepen die door Iran gesteund worden). Het gebouw werd totaal vernield, en volgens Iraanse en Syrische bronnen werden minstens zeven Iraanse officieren, onder wie drie belangrijke generaals gedood. Onder hen generaal Mohamad Reza Zahedi, 65, die de Iraanse geheime militaire operaties in Syria and Lebanon leidde.
Dit soort moordaanslagen wordt door Israël wel meer gepleegd, maar dit geval springt er uit vanwege de omvang en het flagrante karakter ervan, en door het feit dat ze, in volle oorlog, door het aanvallen van een ambassade alle terzake doende internationale verdragen schendt. Na zoiets, kan men denken, was Teheran wel verplicht Israël van antwoord te dienen — en dus metterdaad in de oorlog te stappen. Natuurlijk heeft Iran dat ook onmiddellijk beloofd. Maar het tot zaterdag nog niet gedaan. In plaats daarvan zou Teheran, volgens een verhaal in de Arabische pers, aan VS president Joe Biden hebben geschreven dat het nu aan hém was Israël te dwingen tot een akkoord voor een staakt-het-vuren en de stopzetting van de oorlog, als hij niet wilde dat Iran een aanval op Israël uitvoerde. Daartoe is de VS-president niet in staat gebleken. De timing van dit alles is niet duidelijk, en evenmin duidelijk is of het verhaal enige waarheid bevat — dergelijke dingen weet je nooit — maar wel is duidelijk dat de toon van Biden tegen Benyamin Netanyahu een stuk barser is geworden — dit dan na de Israëlische beschieting van het hulpkonvooi van Kitchens of the World.
Gaza
In dat verband heeft de crisis met Teheran de oorlogspartij van Netanyahu bijna veertien dagen de vrije hand gegeven, omdat de aandacht van de wereld nu onmiddellijk en bijna exclusief gericht werd op het gevaar dat bondgenoot Israël bedreigde. De moordende oorlog in de Gazastrook werd — naar waarheid — veel minder bedreigend gezien voor de “wereldvrede”. Dus die kon zonder meer voortgezet worden — en het wachten is daar dan op de invasie van de zuidelijke stad Rafah, die intussen een bevolking van anderhalf miljoen bij elkaar gedreven en gevluchte Palestijnen heeft. Iedereen weet dat een militaire aanval dààrop, zogenaamd om de Hamas er uit te roeien, tot een bijna Bijbels bloedvergieten zal leiden.
De campagne van Israël in Gaza duurt nu al langer dan zes maanden. Daarbij lijkt het er op dat de oorlog niet meer vooruit gaat. De successen blijven uit. De Hamas leiding wordt niet gevangen of gedood. In het noorden van Gaza, dat toch door de IDF totaal gecontroleerd zou zijn, barsten opnieuw gevechten los, waar teruggekomen Palestijnen opnieuw IDF soldaten onder schot nemen. Aan het Hamas bestuur van Strook of Stad kan dat niet, liggen, want dat is er niet meer.
In Gaza zijn ze de 33.360 nee 33.797 doden voorbij. Die hadden allen een naam, zoals Ramsey Nasr schreef.
Plus natuurlijk de 76.465 verminkten, terwijl men zeker 7.000 doden onder het puin vermoedt. Het terrein is vergeven van de onontplofte munitie, levensgevaarlijk voor overlevenden die zich daarin nog voortbewegen — de Palestijnen die er woonden.
De oorlog gaat zijn gangetje, heeft zijn eigen dynamiek, die ook niet zo eenvoudig te stoppen is. Of wat je een oorlog noemt.
Er is het experimentele luik van de oorlog. Israël heeft al eerder de Gazastrook gebruikt als proefterrein voor nieuwe wapens. Nu heeft de IDF — de eenheid 8200, de bollebozen van de IT in Tel Aviv van de Israeli Defence Force — AI ingeschakeld, artificiële intelligentie waarmee de computers de doelwitten voor beschietingen gaan bepalen. Dit heeft een aantal voordelen, die allemaal, zoals men weet, hun nadeel hebben.
Volgens Israëlische bronnen (972, Yuval Abraham, Richard Silverstein) maar ook in De Standaard) kan het gebruik van de AI toepassing, omdat slimme computers niet moeten nadenken over mensen, tot de beschieting, niet met één schot maar in serie, systematisch, van het konvooi van
Kitchens of the World geleid hebben. Tenzij ook dit maar een flauw excuus is.
Bijbelspraak
De specifieke dynamiek van Israëlische oorlogen brengt vernieuwing met zich mee, en ook een
curieuze mengeling van AI met Bijbels Oudtestamentische oorlogs- en genocidekreten als Amalek.
Het gebruik van het Hebreeuws, en het instrumentalizeren van de Bijbel — voor ons het Oud Testament — duwt natuurlijk in die richting, daarbij moet wie oorlog voert heldhaftig en meedogenloos overkomen. Dus: de AI toepassing die de doelwitten kiest voor de IDF heet “Habsora” of Evangelie; het gebruik zelf van de AI ter plaatse heet “Lavendel“, wat zoiets oproept als “zuivering”; en de notie waarbij hele families uitgeroeid worden bij een moordaanslag, wat vroeger zedig “collateral damage” heette, wordt nu “Amalek“. Amalek verwijst naar de Amalekieten, volgens de Bijbel een volksstam in Palestina ten tijde van de verovering door de Joden. God beval de Joden toen ‘Amalek te vernietigen, zodat later niemand nog zal weten dat Amalek heeft bestaan’. Later maakte Jahweh zijn bevel nog explicieter: ‘Ga nu en vernietig Amalek. Dood alles en iedereen: mannen en vrouwen, kinderen en baby’s, koeien en schapen, kamelen en ezels.’ (de boeken Exodus, Deuteronomium, maar vooral Samuel). In de huidige Israëlische praktijk betekent de Amalek notie dat, als een Palestijn — een vijand — bij een aanslag op Israël of Israëli’s betrokken was, of het plan had dat te zullen doen, niet alleen hij of zij zelf gedood en hun huis afgebroken, maar hun hele familie uitgemoord moet worden. Een nuttige illustratie bij de regel is de moord, vorige week, op de familie van de politieke leider van Hamas Ismael Haniyeh, die zelf in Qatar verblijft: een Israëli luchtaanval in Gaza stad doodde drie zonen en minstens vier kleinkinderen van Haniyeh, die op weg waren naar familie om samen de Eid Al-Fitr te vieren.
Zoals men weet is Haniyeh politiek directeur van Hamas (en in Qatar bij de moeizame onderhandelingen over een wapenstilstand betrokken), en tamelijk onbereikbaar voor Israël, terwijl de militaire leider van Hamas Yehiya Sinwar ergens in de Gazastrook zou zitten, en tamelijk onvindbaar is voor Israël.
Doha
Dat brengt ons, na de zogenaamde oorlog, bij de zogenaamde onderhandelingen in Doha en elders. Die springen altijd maar af omdat een van de betrokken partijen wegloopt, Israël, of Hamas. De gesprekken worden grotendeels onder drang van de VS gehouden, én van Qatar dat voor de organisatie zorgt, en er zitten Arabische vertegenwoordigers bij zoals Egypte, en vast ook Europeanen en Palestijnen en de Hamas, en ook gewone onderhandelaars van Israël en lieden van de Mossad. Dit om te tonen dat het daar zeker ten dele ernst is. Maar ernst is het niet helemaal, want volgens Israëlische deelnemers is het de Israëlische regering al lang niet meer om de inhoud te doen — dat zou de vrijlating moeten zijn van de Israëlische gijzelaars door Hamas in ruil voor de vrijlating van een aantal Palestijnse gevangenen door Israël, en modaliteiten over het stoppen van de oorlog. Maar als Hamas de terugtrekking van de Israëlische troepen eist, en de vrije terugkeer van de verjaagde Palestijnen naar het noorden van de Gazastrook, noemt Israël dat onrealistisch. En telkens Israël met een voorstel komt staan daar eisen bij die Hamas niet kan beantwoorden. En telkens als een van de partijen wegloopt van de onderhandelingen, kan de oorlog weer een weekje langer doorgaan.
Het is natuurlijk een patsituatie. Israël wil geen einde aan de oorlog, terwijl het zelf in de schaduw daarvan druk bezig met de verdere kolonisatie van de Westoever, en achter de Israëlische regering zelf organisaties van kolonisten onderr elkaar de verdeling van de leeggemaakte Gazastrook tussen de verschillende kandidaat kolonisten uitwerken.
Hamas kan geen onvoorwaardelijke vrijlating van zijn gijzelaars toestaan zolang Israël zijn leger niet terugtrekt en geen garanties kan geven dat het niet onmiddellijk zal terugslaan met al zijn geweld, eens het niet meer moet oppassen voor mogelijke gijzelaars.
Alleen een politieke regeling kan hier oplossing bieden, en die kan waarschijnlijk enkel komen van de moegestreden, moegehate Israëlische bevolking zelf, die nu weer met vele duizenden om de week in Tel Aviv en elders in Israël voor het einde van de oorlog, de terugkeer van hun gijzelaars en het ontslag van de regering Netanyahu betogen.
