Hilary Wainwright – Reclaim the State. Experiments in Popular Democracy. Uitgeverij Verso in samenwerking met het Transnational Institute. 252 blz. ISBN 1-85984-689-0.
Het ‘andersglobalisme’ manifesteert zich in alle kracht van Seattle tot Cancun. Die brede beweging doet de machtselites aarzelen, ze zoeken antwoorden op die voor hen geduchte uitdaging. Maar het elan van de beweging kan slechts worden aangehouden indien het andersglobalisme zich ook lokaal inplant, zich uit in het dagelijks leven. Dat is het uitgangspunt van het boek "Reclaim the state. Experiments in popular democracy". Reclaim the state beschrijft diverse vormen van alternatief lokaal bestuur, van alternatieve tegenmachten. "Een bijzonder waardevolle bijdrage tot het debat over concrete alternatieven voor het neo-liberalisme", schreef Naomi Klein.
Democratisch gehalte wordt gemeten aan de graad van volksdeelname en volkscontrole, aldus auteur Hilary Wainwright. Zij ontleedt waarom zowel politek liberalisme als sociaal-democratie op dat essentieel punt falen. De electorale democratie bleek te zwak om tot volkscontrole over de staatsinstellingen, laat staan over economische privé belangen, te komen.
Wainwright focust op lokale gemeenschappen waar de bevolking in moeilijke omstandigheden de krachtsverhoudingen trachtte te wijzigen. Het ligt voor de hand dat de stad Porto Alegre de reeks opent, met zijn budget van volksparticipatie een boegbeeld van alternatief basisdemocratisch bestuur. Toen de PT daar controle kreeg over de gemeenteraad, besliste ze de tot dan toe gesloten gemeentelijke instellingen open te gooien. De opstelling van het budget werd opengeworpen, de inwoners konden voortaan mee beslissen over investeringen in openbare werken en diensten en in ‘sociale economie’. Wainwright beschrijft uitgebreid hoe dat proces verloopt, zeer leerrijk voor al wie inziet dat andersglobalisme ook op het plaatselijke vlak concreet kan zijn.
De rest van het boek is vooral een nauwgezette beschrijving van drie experimenten in Engeland. De auteur landt eerst in East-Manchester. In 1998 had de regering Blair een "New Deal for Communities" (NDC) aangekondigd. Er werden fondsen ter beschikking gesteld voor de ontwikkeling van lokale gemeenschappen, met als voorwaarde dat die gemeenschappen zelf een zeg over het gebruik van die fondsen zouden hebben. In East Manchester werd de plaatselijk raad voor de NDC samengesteld uit vertegenwoordigers van lokale comités – in andere gevallen kwamen er rechtstreekse verkiezingen waarvoor de opkomst veel groter was dan bij gemeenteraadsverkiezingen. Het boek beschrijft de moeilijkheden om er tot een echte volksparticipatie te komen – met bijzonder veel remmingen.
In Luton startte in een wijk van 9.000 inwoners een gelijkaardig project, maar daar was een langere voorgeschiedenis van georganiseerde squatters en lokale groepen die aan de weg van lokale democratie hadden getimmerd.
Het derde onderzochte project is in de noordelijke industriestad Newcastle. Daar gaat de auteur vooral in op de vele pogingen om het project te privatiseren en de tactiek om daar tegenin te gaan. Ze onderstreept ook het belang van internationale contacten in de uitbouw van lokale alternatieven, onder meer door een delegatie naar het Wereld Sociaal Forum in Porto Alegre te sturen. Van het lokale naar het globale.
Het belang van dit boek ligt vooral in deze benadering, van lokaal naar globaal, van globaal andersglobalisme naar lokale alternatieven gebaseerd op volksparticipatie. Binnen de andersglobaliseringsbewegingen zoeken velen tegenwoordig hoe het elan aan te houden, hoe het een verlengstuk te geven. Op dat vlak is Reclaim the State beslist aan te bevelen lectuur.
(Uitpers, nr. 47, 5de jg., november 2003)
