Amnesty International Vlaanderen is behoorlijk boos op de kritiek op het rapport van AI over Irak. Persverantwoordelijke Linda Van Weyenberg probeert die kritiek te weerleggen. Wim Nerinckx daarentegen onderschrijft de kritiek. AI-Belgique francophone spreekt één punt van Wim Nerinckx tegen. De auteur van het artikel in Uitpers van januari geeft nog een korte repliek, waarmee de discussie wordt afgesloten.
- I. Reactie van AI-Vlaanderen
- II. Reactie van Win Nerinckx
- III. Reactie van Amnesty International Belgique francophone
- IV. Slotbemerking van Paul Vanden Bavière
I. Reactie van AI-Vlaanderen
Met dit recht op antwoord wil Amnesty International Vlaanderen met klem reageren tegen het artikel ‘Amnesty op één lijn met Washington tegen Irak’ dat in Uitpers (vierde nummer, januari 2000) is verschenen. De auteur, Paul Vanden Bavière, heeft inderdaad contact opgenomen met de Vlaamse sectie om ons zijn standpunten voor te leggen. Daaruit bleek al vlug zijn uitgangspunt: Amnesty heult mee met de Britten en de Amerikanen en negeert de massale sterfte van Irakezen als gevolg van de VN-sancties.
Tot twee maal toe heeft Amnesty de auteur alle nodige informatie bezorgd om zijn beweringen te weerleggen maar hij heeft alle bewijzen gewoon van tafel geveegd. Blijkbaar stond hij niet open voor argumenten die indruisten tegen zijn vooringenomen meningen. Het resultaat is dan ook een staaltje van gekleurde berichtgeving die de beroepsernst van de journalist in kwestie in twijfel trekt.
Amnesty International betreurt ten zeerste dat hier een loopje is genomen met journalistieke waarden als objectiviteit en waarheidsgetrouwheid. Het artikel is een opeenstapeling van onjuistheden en insinuaties die de auteur stuk voor stuk had kunnen voorkomen aangezien hij vooraf over de nodige informatie beschikte. Het feit dat het artikel toch in zijn huidige vorm is verschenen, is dan ook pure laster en eerroof en getuigt van kwade wil.
1) “Amnesty op één lijn met Washington tegen Irak”.
De voorbije jaren heeft Amnesty documenten uitgebracht die de aanpak van de VS en GB zwaar aanklagen. Ter illustratie: persberichten daterend van 13 november 1998, 16 december 1998, 17 december 1998 en 28 juli 1999 waarin de autoriteiten van de VS en GB zwaar op de korrel zijn genomen inzake de sancties en de luchtaanvallen. Daarbij zijn de overheden steeds herinnerd aan hun verplichtingen volgens internationaal humanitair recht en aan hun plicht om de mensenrechten te respecteren en zelfs te beschermen.
Ik beperk me tot een citaat: “Research by several international organizations, including UN agencies, indicates that the impact of sanctions on Iraq (…) has resulted in violations of the right to life, among other rights, of civilians — in particular children.”
Toch slaagt de heer Vanden Bavière er nog in om te schrijven: “Maar de gevolgen van de sancties (…) worden niet als mensenrechtenschendingen bestempeld.” Blijkbaar beschouwt de journalist het recht op leven niet als een mensenrecht, het staat nochtans te lezen in artikel 3 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.
In november 1999 heeft Amnesty International dan weer een petitie gestart, gericht aan de VN-veiligheidsraad waarin deze wordt gevraagd alle nodige maatregelen te nemen om de rechten van de burgerbevolking te beschermen. Daarin vermeldt Amnesty nogmaals zwart op wit de mensenrechten die door de sancties worden geschonden:
- het recht op leven (artikel 3 UVRM, Universele Verklaring Rechten van de Mens)
- het recht op een levensstandaard die hoog genoeg is voor de gezondheid en het welzijn van zichzelf en zijn gezin, waaronder begrepen voedsel, kleding, huisvesting en geneeskundige verzorging en de noodzakelijke sociale diensten. (…) Moeder en kind hebben recht op bijzondere zorg en bijstand. (artikel 25 (1 en 2) UVRM)
- het welzijn van het kind moet voorop staan bij alle wettelijke en administratieve beslissingen (artikel 3, VN-Conventie voor de Rechten van het Kind)
Geen woord over dit alles in het artikel.
2) “Amnesty wijst de Amerikanen en de Britten nergens met de vinger”.
Als tegenargumentatie verwijs ik naar de persberichten van de voorbije jaren die aan de VS en GB zijn gericht:
- 13 november 1998: “Amnesty reminds the governments of the US and its allies of their obligation to ensure the maximum protection of civilian lives in accordance with international humanitarian law.”
- 16 december 1998: “Amnesty launched today urgent worldwide appeals to the US and the UK governments reminding them that life, safety and security of civilians must be paramount in any action taken to resolve the new crisis over Iraq.”
- 28 juli 1999: “In light of the findings and recommendations of the Security Council’s humanitarian panel, Amnesty believes the Security Council should give urgent attention to the humanitarian situation in Iraq and take all necessary measures to protect the rights of the civilian population.”
Ook in het rapport dat de auteur van het artikel blijkbaar zo zwaar tegen de borst stoot, klaagt Amnesty de gevolgen van de handelingen van de VS en GB aan. Ook dat heb ik de journalist zwart op wit aangetoond. Amnesty somt ondubbelzinnig de gevolgen van de VN-sancties op Irak op, ondermeer op basis van de gegevens van WHO, UNICEF, FAO, journalisten en internationale experten.
- p. 3: “The sanctions have crippled Iraq’s economic infrastructure and have resulted in the breakdown of the socio-cultural fabric of the society, acute poverty, malnutrition, wide-spread corruption and crime, and the reported deaths of over half a million children under the age of five.”
- p. 5: “Since the end of December 1998 US and UK forces have been carrying out regular strikes on Iraqi targets inside the two air exclusion zones in northern and southern Iraq. (…) These strikes have reportedly resulted in the deaths of dozens of civilians and the destruction of civilian property and left many more injured. (…) Amnesty issued worldwide appeals expressing concern about the continuing loss of civilian lives as a result to these strikes and calling on the US and the UK to urge their forces to refrain from attacks expected to cause incidental loss of civilian life “which would be excessive in relation to the concrete and direct military advantage anticipated*”. (*zoals geformuleerd in het Bijkomend Protocol bij de Conventie van Genève, Bescherming van Slachtoffers van Internationale Gewapende Conflicten)
En zo kan ik nog een hele waslijst voorbeelden geven. De heer Vanden Bavière beschikte over al deze gegevens maar schrijft toch nog: ‘Amnesty is meer dan verduldig m.b.t. hetgeen Amerikanen en Britten aanrichten. Het noemt ze niet eens.’
De zin “Amnesty does not take position on the issue of the sanctions as tools for influencing governmental behaviour” betekent niet dat de organisatie de gekozen sancties kritiekloos slikt en de gevolgen ook maar voor lief neemt. Zo staat een paragraaf verder letterlijk te lezen: “Amnesty strongly supports the position of the UN Committee on Economic, Social and Cultural Rights (…) that “inhabitants of a given country do not forfeit basic economic, social and cultural rights by virtue of any determination that their leaders have violated norms relating to international peace and security”. En verder: “In considering actions, it is essential to distinguish between the basic objective of applying political and economic pressure upon the governing elite of the country to persuade them to conform to international law, and the collateral infliction of suffering upon the most vulnerable groups within the targeted country.”
Daaruit blijkt dus meer dan duidelijk dat Amnesty haar pijlen niet alleen op de Iraakse overheid richt maar ook op de VS, GB en de VN. Amnesty hamert er bij alle betrokken partijen op dat de internationale humanitaire wetgeving moet worden nageleefd en dat de mensenrechten van de bevolking gevrijwaard moeten blijven. Het is dan ook totaal onterecht en lasterlijk als u Amnesty verwijt “het spel van de Amerikanen en de Britten mee te spelen”.
3) “Alleen Sadam is blijkbaar een schender van de mensenrechten.”
De auteur verwijt AI dat in de samenvatting uitsluitend melding wordt gemaakt van de politieke repressie. Mag ik er op wijzen dat die politieke repressie dan ook het onderwerp van het Amnesty-rapport was, de titel was niet voor niets: ‘Iraq. Victims of Systematic Repression’. In de persberichten die Amnesty in het verleden uitbracht waarin de houding en het optreden van de VS, GB en de VN aan de kaak werd gesteld, wordt dan weer niet of amper melding gemaakt van de schending van de mensenrechten door het Iraakse regime.
Het is makkelijk maar onjuist om een rapport af te wegen aan de hand van een samenvatting, dat is nooit zo volledig als het rapport zelf en kan dan ook niet gelden als basis om een volledig rapport af te wegen. Een rapport becritiseren, betekent het volledige rapport en niet enkel een samenvatting. Een samenvatting geeft (uiteraard) enkel de doelstelling van dat ene rapport weer en pretendeert nooit het rapport volledig samen te vatten, net zo min als één rapport pretendeert een analyse te geven van de hele situatie in Irak. Daarvoor moeten alle rapporten en persberichten van Amnesty van de voorbije jaren inzake Irak naast elkaar worden gelegd. Pas dat geeft een totaalbeeld van de standpunten van Amnesty ten aanzien van Irak. En dat totaalbeeld is heel wat evenwichtiger en onpartijdiger dan de heer Vanden Bavière in zijn artikel laat uitschijnen. Zoals ik ook overduidelijk heb getoond in de correspondentie met hem, maar dat heeft hij vreemd genoeg totaal onvermeld
gelaten in het artikel.
4) “Het zou geen slecht idee zijn als de talloze vrijwilligers die vele uren van hun vrije tijd aan het schrijven van kaarten en brieven besteden, ook eens een brievencampagne tegen de leiding van AI zouden voeren”.
Het volledige artikel maar vooral het besluit is een kaakslag voor de talloze vrijwilligers die de heer Vanden Bavière in zijn artikel aanhaalt. Amnesty-leden hebben talloze brieven geschreven naar zowel de VS, GB, de VN en Irak om te pleiten voor de mensenrechten van de Irakezen. Dat blijkt uit de vele urgent worldwide appeals die Amnesty de voorbije jaren heeft gelanceerd. Het artikel is
dan ook een regelrechte belediging van al deze mensen die enorm veel tijd en energie besteden aan de briefschrijfacties. De auteur trekt hun intelligentie en objectiviteit in twijfel door te stellen dat ze enkel de verantwoordelijkheid van Irak aan de kaak stellen maar niet de andere partijen aanschrijven. De ondermijnende en vooral denigrerende toon die de journalist in zijn artikel
aanneemt ten aanzien van Amnesty International en haar leden is dan ook totaal ontoelaatbaar en onbegrijpelijk.
Daarbij haal ik de slotwoorden van het artikel aan: ‘Rapporten als dit over Irak zullen immers met vele plezier worden betaald door de Amerikaanse regering, door GB en de EU’. Amnesty ontvangt geen frank overheidsgeld, net om te vermijden dat haar onpartijdigheid, neutraliteit en objectiviteit in vraag kunnen worden gesteld. Een dergelijk artikel is dan ook een aanfluiting van alles waarvoor een organisatie als Amnesty International staat. Ik stel me dan ook de terechte vraag wat precies de bedoeling van de bewuste journalist was om feiten moedwillig verkeerd weer te geven en een organisatie als Amnesty International” die doorgaans uitstekend werk verricht” (zoals de heer Vanden Bavière zelf toegeeft) belachelijk te maken en te ondermijnen.
Ik kan enkel besluiten met de spijtige vaststelling dat de auteur zijn pijlen niet op de juiste personen of organisaties richt. Amnesty deelt zijn bekommernis en zijn frustratie over de menselijke kostprijs die de Irakezen moeten betalen.
Terwijl de auteur enkel de verantwoordelijkheid van de VS en GB in de verf wil zetten, probeert Amnesty een evenwichtig en meer waarheidsgetrouw beeld te schetsen: zowel de dodelijke rol van de VS, VN en GB als van de Iraakse overheid zelf wordt aan de kaak gesteld. Omdat de VN-sancties en de bombardementen een hoge tol aan mensenlevens eisen, mag men daarom niet blind blijven voor de wreedheden die de Iraakse overheid zelf onder haar bevolking aanricht. Daarmee
is niemand gediend, de Iraakse bevolking – waarmee de auteur zo beweert mee te leven – nog het minst van al.
Linda Van Weyenberg
Persverantwoordelijke Amnesty International Vlaanderen
II. Reactie van Wim Nerinckx:
Paul vanden Baviere’s artikel in Uitpers 4/1999 is misschien wel scherp, maar hij heeft gelijk: AI durft niet expliciet NEEN te zeggen tegenover de sancties in Irak, in weerwil van onweerlegbare vaststellingen van de afschuwelijke gevolgen ervan, vaststellingen zelfs door AI zelve geboekstaafd. Geen schoolvoorbeeld van consequentie. De vraag blijft “waarom”, en ook daar durft AI niet te stellen waar de klepel scheef zit: AI’s eigen leiding, meer bepaald van Uw Amerikaanse afdeling, is corrupt. Zie onder andere http://www.zmag.org/crisescurevts/counterpunch.htm en dit is een bericht dat U niet kan weerleggen. Een bijzonder spijtige zaak voor AI’s geloofwaardigheid, en voor al zijn goedmenende medewerkers.
Ik neem ter staving hier een deel over van het AI communique per 28 Juli 1999:
Iraq
UN Security Council Considers the Humanitarian Panel’s Report on Sanctions.
A summary of Amnesty International position and concerns
In January 1999, the Security Council decided to establish three separate technical panels on Iraq to review the situation and ongoing UN actions. The first panel examined disarmament and verification issues. The third panel investigated the issue of prisoners of war and Kuwaiti
property. The second panel was asked to assess the current humanitarian situation in Iraq and make recommendations for improving it. This panel submitted its report to the Security Council on 30 March 1999.
Amnesty International does not take a position on the issue of sanctions as tools for influencing government behaviour. However, Amnesty International believes that the Security Council, as the body that has imposed sanctions on Iraq, has a responsibility to carry out periodic reviews of the impact of sanctions on the human rights of the Iraqi population. Now that a review has been carried out, Amnesty International believes the Security Council must take appropriate action on the recommendations of the panel it has commissioned on the humanitarian situation in Iraq with a view to ensuring that human rights considerations are fully taken into account.
En inderdaad, sic AI: “Amnesty International does not take a position on the issue of sanctions as tools for influencing government behaviour.” Lieve hemel, waarom verdorie? Het is een rechtstreekse inmenging in “interne aangelegenheden” van een souverein land (dictatoriaal of niet) en in die zin zelfs verboden door de UN, en bovendien voor het geval Irak met rechtstreekse onmenselijke gevolgen voor zijn burgerbevolking, verboden door de UDHR [Universele Verklaring van de Rechten van de Mensen].
Wat AI dringend moet doen:
- Spreek U expliciet uit tegen de sancties TOUT COURT. Zij zijn de hoofdoorzaak van de miserie van Irak’s burgerbevolking, een ware aanfluiting van de UDHR. Een “mildere” houding door AI is tegengesteld aan AI’s bestaansredenen. Alleen door een consequente scherpe afkeuring zult U
het gedrag van de Security Council beduidend kunnen beïnvloeden, anders zullen de US en zijn watchdog de UK gewoon hun zin (de sancties) blijven opleggen. “We think the price is worth it”, aldus Madeleine Albright over de sancties tegen Irak: U moet dit ten stelligste contesteren. U moest dit trouwens ogenblikkelijk gedaan hebben: shame on you.
- Wraak openlijk de connecties van Uw amerikaanse leiding (Dr. William Schulz) met de Clinton administration. Doe desnoods een uitspraak als AI-Europa, onafhankelijk van de amerikaanse afdeling. Eis om de verantwoordelijke(n) voor deze belangenvermenging uit hun functie(s) binnen AI te ontzetten.
Toch de beste groeten: U bent zelf niet verantwoordelijk voor het gedrag van Uw (Amerikaanse) leiding.
Wim Nerinckx – wim.nerinckx@rug.ac.be
III. Reactie van Amnesty International Belgique francophone
Wim Nerinckx mailde zijn reactie ook naar Amnesty. De Franstalige afdeling reageerde op haar beurt op één punt van Nerinckx’ betoog: zijn verwijzing naar een artikel in Counterpunch http://www.zmag.org/crisescurevts/counterpunch.htm …
[N.v.d.r.: Daarin wordt gezegd dat het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken mensenrechtengroepen (Amnesty International, Human Rights Watch) voor een vergadering uitnodigde om steun te werven voor de bommencampagne tegen Joegoslavië. In het artikel wordt ook verwezen naar het destijds door Amnesty gelanceerde verhaal dat Irak in augustus 1990 verantwoordelijk was voor de dood van 300 Koeweitse baby’s door ze uit hun couveuses te halen en op de grond te gooien. Later bleek dat het hele verhaal van A tot Z verzonnen was door een public relations bureau om het Amerikaans Congres te overhalen in te stemmen met oorlog tegen Irak ]
AI-Belgique ontkent dat er ooit zulk een bijeenkomst was op het ministerie van Buitenlandse Zaken in Washington:
That’s really old crap!
Ca a été démenti dix fois. Il n’y a pas eu ce genre de réunion! Mais il n’est pire sourd que celui qui ne veut pas entendre.
Philippe Hensmans
Amnesty International Belgique francophone
http://www.aibf.be
Mobile: 075/86.20.61
IV. Slotbemerking van Paul Vanden Bavière
Sedert mijn artikel een maand geleden in Uitpers verscheen zijn in Irak inmiddels weer 4.000 tot 5.000 kinderen van 0 tot 5 jaar overleden ten gevolge van de sancties. Mijn fundamenteel bezwaar, en reden voor verontwaardiging was en is, dat als Amnesty een gedetailleerd landenrapport uitbrengt er geen “side-show” mag worden gemaakt van de dood van honderduizenden mensen, niet alleen door de sancties zelf, maar vooral door de manier waarop ze bewust worden toegepast door Amerikanen en Britten, die heel goed weten wat het dodelijke resultaat is van hun handelwijze. Dat zou in dergelijk rapport even gedetailleerd mogen worden uitgelegd als de manier waarop Saddam tegen politieke tegenstanders te werk gaat. En de schuldigen zouden mogen worden aangewezen. Wat niet gebeurt in het rapport.
Amnesty heeft al talrijke initiatieven genomen voor de Rechten van het Kind, waarom dan geen initiatief voor het recht op leven van de Iraakse kinderen? Waarom geen apart persbericht zoals die met kritiek op de Amerikaanse en Britse bombardementen? Of zoals over de moord op sjiïtische clerici? Dat blijven pertinente vragen.
Human Rights Watch is inmiddels al een stap verder gegaan. De organisatie vraagt in een brief aan de Veiligheidsraad van 4 januari de opheffing van de sancties. Ze levert ook expliciet kritiek op de manier waarop de Verenigde Staten het humanitair programma van de Verenigde Naties in Irak zoveel mogelijk proberen te saboteren. Kan Amnesty die stap niet zetten?
