Hayat Tahrir Al-Sham (HTS) is Aleppo binnengewandeld, het Syrische regeringsleger leek nergens te bekennen. Het was al eerder het gebied tussen zijn bolwerk Idlib en Aleppo doorgetrokken als door de boter. Aleppo, de tweede stad van Syrië waar president Bashar Assad in 2016 zoveel moeite had om het oosten van de stad in te nemen. Wat is hier aan de hand? Een leger dat ineenklapt, is dit het einde van het Assad-regime? Ik krijg hier hoe dan ook een déjà vu gevoel.
Déjà vu
Eerst wat HTS aangaat: Hayat Tahrir Al-Sham is een islamistische koepel opgericht in 2017 uit de fusie van diverse groepen, waaronder de opvolger van het Front al-Nosra dat kort daarvoor formeel met Al Qaida had gebroken. Deze groepering controleert grotendeels de provincie Idlib, niet alleen militair maar ook administratief. HTS zegt her expansieve jihadisme te hebben afgezworen.
Het gemak waarmee HTS compleet onverwacht een belangrijke stad inneemt, roep herinneringen op aan de inname in 2014 van de Iraakse stad Mosoel, de tweede van het land, door Daesh (Islamitische Stat, IS). Toen wandelen 1500 strijders de stad binnen, de militairen van het Iraakse regeringsleger hadden eieren voor hun geld gekozen. In een oogwenk was een groot deel van Irak in handen van Daesh, Bagdad leek binnen bereik. Alleen een coalitie van sjiïstische milities en een grootscheepse internationale militaire alliantie konden de jihadisten na zeer zware gevechten, in 2017 uit Mosoel verdrijven.
De inname van Mosoel veroorzaakte wel hevige crisissen in Irak, maar Daesh beet toen uiteindelijk in het zand tegen de overmacht. Maar Aleppo 2024 roept ook herinneringen op aan Vietnam waar de communistische opstandelingen van de Vietcong in het voorjaar van 1975 in snel tempo stad na stad veroverden en zonder veel tegenstand op 30 april Saigon binnentrokken. De beelden van de Amerikaanse militairen die toen in allerijl hun biezen pakten en hun lokale vrienden aan hun lot overlieten, zijn legendarisch.
Zoals nu blijkbaar in Aleppo, leek dat Zuid-Vietnamees regeringsleger niet gemotiveerd tot offers om een onderdrukkend en corrupt regime te redden. De aanzienlijke buitenlandse militaire steun, van de VS, VS, Australië enz. , had dat regime tot dan lang overeind gehouden, maar het eigen leger was al lang aangevreten door twijfels en vooral corruptie. Al die vreemde militairen konden daar na jarenlange bommenregens en chemische oorlogsvoering, niets meer aan veranderen.
Dat was ook zo in Afghanistan. Na 20 jaar hyperdure oorlogsvoering en schijnbare democratisering, verlieten de Amerikanen Kaboel half augustus 2021 zoals ze Saigon hadden verlaten. Er was nochtans een uitgebreid regeringsleger uitgebouwd, de taliban waren militair verslagen. Zo leek het althans. Maar zodra de taliban enkele steden met alle gemak innamen, werd het een dominospel, ze konden in een minimum van tijd Kaboel zonder slag of stoot binnenwandelen.
Verzwakte bondgenoten
Is dat vandaag in Syrië anders? Wat te zeggen van een leger dat liever de confrontatie niet aangaat en zich zogenaamd klaar maakt voor een tegenoffensief? Op naar Homs en dan Damascus, zingen de HTS-manschappen in Aleppo. Wie zal ze tegenhouden? De Russische luchtmacht die hen nu onophoudelijk bestookt? Voor Moskou staat wel veel op het spel, een strategische basis an de Middellandse Zee, een bondgenoot in het Midden Oosten. Maar wat betekent dominantie in de lucht? Kijk naar Vietnam, naar Irak, naar Afghanistan waar die heerschappij in de lucht uiteindelijk niet beslissend was.
Assad heeft bovendien vandaag niet alleen te maken met een wankelend leger, maar ook met bondgenoten en steunverleners die veel andere katten te geselen hebben. HTS zal ook wel berekend hebben dat Rusland nu al Koreaanse militairen moet inschakelen voor eigen militaire behoeften, Syrië is voor Moskou geen prioriteit.
Iran is erg betrokken, maar moet op vele fronten strijden, terwijl Israël met de dag actiever wordt in Syrië. Vooral dan tegen die andere steunpijler van Assad, Hezbollah, die wel veel te verliezen heeft in Syrië, maar nog meer in Libanon. Iraakse sjiïtische milities kunnen hun steun opdrijven, maar het zal erg snel moeten gebeuren en die hebben veel om handen in eigen land.
Dan is er ook nog Turkije dat een eigen agenda heeft in Syrië, met voorop de Syrische Democratische Krachten (SDF) van vooral de Koerden als hoofdvijand. Turkije heeft op zijn minst belet dat de islamistische groepen in Idlib harder werden aangepakt, zodat ze zich hebben kunnen voorbereiden op Aleppo, en op Damascus. Moskou heeft gepoogd Assad en de Turkse leider Erdogan tot afspraken te brengen, maar de Syrische president is er niet op ingegaan. Het zou hem vandaag kunnen berouwen.
Buur Israël speelt mee, met als belangrijkste doelwitten Hezbollah en andere groepen gesteund door Iran. Kiezen tussen Assad of erfgenamen van Al Qaida? Het zou best kunnen dat Israël en Turkije de Hayat Tahrr al-Sham een handje toesteken, Israël om Iran van een strategisch steunpunt te beroven, Turkije om beter de Koerden te kunnen aanvallen.
Het is natuurlijk gewaagd uit de parallellen en context het verder verloop te schetsen. Maar alles bij elkaar ziet het er niet zo goed uit voor Assad.
Koerden
In verband hiermee, een mededeling van de Koerdische gemeenschap in Brussel:
De opmars van de jihadistische groepen, gesteund door Turkije, richt zich tegen de Koerdische gebieden en het Koerdische volk. Verschillende enclaves zijn gevallen, en de Koerdische wijken van Aleppo houden stand. De bevolking van Afrin die in 2018 gevlucht was en schuilde in Tel Rifaat, is opnieuw aangevallen en moet nogmaals vluchten. De dreiging tegen burgers is imminent. Er moet nu opgetreden worden om zoveel mogelijk levens te redden. Terwijl het Syrisch leger zich terugtrekt, zijn het enkel de Koerdische krachten van de SDF die optreden en een corridor proberen te openen. Maar zij worden in de rug aangevallen door Turkije. Het is duidelijk dat de terroristen van HTS, SNA en Turkije een bondgenootschap zijn, en deze aanvallen samen gepland en uitgevoerd hebben.
