Ik heb geen ervaring met de recensie van fictie. Maar een ‘fictief verhaal op waargebeurde feiten en reële personen’? Toegegeven, ik was ook gewoon nieuwsgierig.
Dit boek van Hilde Van Liefferinge kreeg al uitvoerig veel aandacht in de media, zo gaat dat als je schrijft over een bekend persoon, al noem je die niet bij naam. Iedereen weet inmiddels over wie het gaat en wat er precies is gebeurd.
Dit boek leest als een trein. Het is een boeiend verhaal, het komt zeer geloofwaardig over, het is goed geschreven. Ik heb bewondering voor de auteur dat ze dit heeft klaar gekregen.
Over de inhoud hoeft hier niets gezegd te worden, die is gekend. Jonge vrouw aan de universiteit wordt aangerand door de promotor van haar doctoraat, houdt daar een behoorlijk trauma aan over, probeert de zaak aan te kaarten bij de hogere universitaire instanties en vangt bot.
Het hele verhaal is in al zijn details onvoorstelbaar herkenbaar. Opvallend is daarom de tegenstelling tussen de banaliteit van de feiten, waarmee ik bedoel dat ze dagelijks voorkomen, en de zware invloed op iemands leven.
Zelf ben ik de afgelopen jaren helaas geconfronteerd met diverse goede kennissen of vrienden die plots werden aangeklaagd voor wat in het preutse Vlaanderen ‘grensoverschrijdend gedrag’ wordt genoemd. Dat is altijd erg pijnlijk, want hoe reageer je op een vriend die jou nooit iets heeft aangedaan, maar andere vrouwen blijkbaar wel?
Het pijnlijkste van dit alles is het vaste stramien dat aan dit soort zaken verbonden is. Ze liegt, ze liegen allemaal, ze was het ermee eens. Waarmee wordt bewezen dat het woord van vrouwen nog steeds niets waard is. Ze zeggen eerder wat, ze staan dichter bij hysterie dan bij rationaliteit. Oh ja, ze mogen wetenschappelijk actief worden, ze mogen doctoreren, ze mogen hoogleraar worden, maar telkens onder controle van wie het écht allemaal weet.
En telkens, en dat wordt in het boek erg goed uitgelegd, gaat het om macht, om dominantie, of om het te zeggen met een woord dat in deze discussie helaas nog niet is gevallen: dit is zuiver patriarchaat.
Mannen steunen elkaar ook in die zaken. Vaak beseffen ze niet eens dat het aanranden van de fysieke integriteit van iemand anders echt niet door de beugel kan. Zo erg is dat toch niet? Even over de billen wrijven onder tafel? Waarom doen ze daar moeilijk over? Wat is er fout aan? ‘Je ne suis pas un frotteur’ zei Gerard Depardieu heel minnetjes op zijn proces in Parijs vorige week.
In dit boek wordt herhaaldelijk gewezen op de traumatiserende gevolgen van seksuele aanrandingen, op de machtsmechanismen bij mannen en op de machteloosheid van slachtoffers. Het legt ook goed uit wat er door het hoofd van slachtoffers gaat, waarom het soms jaren duurt voor iemand een klacht kan indienen. Want ja, ook vrouwen willen graag doen of het allemaal zo erg niet is, tot ze merken dat het niet uit hun hoofd en lijf verdwijnt.
Bovendien vind ik het bijzonder positief dat er dank zij dit boek en dit verhaal meer aandacht is voor de vele misbruiken in de academische wereld. Het gaat niet over een of twee rotte appels, aldus de filosofe Sofie Avery in De Standaard, ‘de hele mand zit vol maden’.
Voor vooral jongere mensen, mannen en vrouwen die nog veel illusies hebben, lezen dit boek! En je voorbereiden op wat komen kan. Want wellicht komt het trauma vooral doordat veel jonge vrouwen helemaal niet beseffen welk gevaar ze lopen, hoe frequent aanrandingen zijn, hoeveel perverse gevolgen macht kan hebben.
En tenslotte, wat jammer dat dit alweer moet worden gezegd: mannen, wordt eindelijk eens volwassen! Besef eens dat vrouwen ook mensen zijn, met gevoelens. Besef dat je macht in de meeste gevallen geenszins verantwoord is. Besef dat je geen ‘recht’ op vrouwen hebt.
Er wordt nu gewezen op de falende institutionele regels, maar betere regels zullen niets verhelpen als niet ook mannen veranderen, als ze niet ook beseffen dat de beste seks met zijn tweeën gebeurt. Helaas, het is hen niet om seks te doen, enkel om machtsuitoefening.
De belangrijkste les blijf ik de uitspraak van Gisèle Pélicot vinden, de vrouw die herhaaldelijk werd verdoofd en verkracht door kennissen van haar man: het is hoog tijd dat de schande en de schaamte van kant veranderen. Nu gebeurt het keer op keer dat vrouwen in hun hol moeten kruipen en mannen fluitend door de straten kunnen blijven lopen. De professor in kwestie heeft niet naar een andere baan moeten zoeken. ‘Dit is eerroof’, zo reageerde hij. Welja, waarom ook niet? Niets staat macht in de weg, toch?
