8 mei: 75 jaar later

Op 8 mei 1945 capituleerde het naziregime. Het betekende nog niet het einde van de oorlog. Japan vocht nog een paar maanden door. Er vielen nog vele honderdduizenden slachtoffers, waarvan velen als gevolg van de atoomaanval op Hiroshima en Nagasaki. De tol was groot. Het Europese continent lag in puin. Tientallen miljoenen mensen verloren het leven. Tussen de vijf en zes miljoen joden werden op gruwelijke wijze omgebracht in nazikampen, een lot dat ook Roma, politieke tegenstanders, homoseksuelen, mindervaliden, geesteszieken en anderen die niet pasten binnen het naziconcept van een gezond ‘volkskarakter’, deelden. 75 jaar geleden kwam er in Europa een eind aan deze op industriële leest geschoeide oorlogsmisdaden, maar niet aan de ideologie van de systematische discriminatie. Extreemrechts kent de jongste decennia een grote opgang. Opnieuw zijn zwakke groepen en minderheden in verschillende Europese landen, maar ook wereldwijd, het slachtoffer van intolerantie en repressie. Vluchtelingen worden in mensonterende kampen gestopt. Vele duizenden overleefden de overtocht naar Europa niet. De Middellandse Zee is een massagraf van tienduizenden vluchtelingen die de zoektocht naar een veilig onderkomen betaalden met hun leven omdat ze overgeleverd werden aan mensensmokkelaars wiens bestaan mede een gevolg is van de sluiting van de Europese grenzen en het ondergraven van het recht op asiel.
Het Europese geheugen is kort. Al enkele jaren zit het continent verwikkeld in een nieuwe bewapeningswedloop. Gevechtsvliegtuigen zaaien dood en verderf tot ver buiten de Europese grenzen. Europese wapens komen terecht in conflictgebieden. Militaire budgetten gaan in versneld tempo de lucht in. 75 jaar na Hiroshima en Nagasaki investeren kernwapenstaten miljarden in nieuwe massavernietigingswapens. Wie zicht daartegen verzet en oproept om te ontwapenen wordt als naïef bestempeld. Nochtans ligt daar de toekomst van een vreedzaam Europa.
8 mei mag niet louter een symbolische herdenking zijn van de overwinning op het fascisme. Het moet een dag worden van actief verzet tegen fascisme, discriminatie en militarisme. Het moet een dag zijn waarop we eraan herinnerd worden dat de aantasting van de menselijke waardigheid, de sociaaleconomische onveiligheid, de vernietiging van het milieu, de culturele onderdrukking, de intolerantie, de mensenrechten… kan ontaarden in geweld. Geweld dat we kunnen voorkomen door te investeren in solidariteit, verdraagzaamheid en een goed uitgebouwde sociale zekerheid.
‘Nooit meer oorlog’ zo prijkt de slagzin al decennia op de Vlaamse IJzertoren, die in 1986 uitgeroepen is tot officieel Vlaams memoriaal. Tijd om de daad bij het woord te voegen!