Ouwe jongens, dat zijn ze ( op een jongere dame na): zeventigers, schat ik, met een uitschieter over de tachtig. Maar Camiel Van Breedam is dan ook een buitenbeentje dat hors catégorie speelt zowel als assemblagekunstenaar als trombonist. Samen met zijn broer Johnny, trompettist en zanger, begon hij 52 jaar geleden met een band die zijn inspiratie vond in de jazzmuziek van New Orleans.
(The founding fathers Camiel en Johnny Van Breedam)
Camiel: ‘In 1971 maakten we onze eerste reis naar New Orleans. We waren ervan overtuigd dat de muziek, die we toen in de Preservation Hall hadden gehoord en beleefd, de enige muziek was die we zelf wilden spelen en zo veel mogelijk verspreiden.’ Et voilà, dat was de geboorte van een totaal nieuwe jazzband. Het gezelschap dat in Boom begon, week uit naar Klein-Willebroek of all places en dat werd in no time bekend tot – jawel – in New Orleans, want bekende muzikanten vandaar vonden algauw hun weg naar de Rupelstreek. Dan moet je van goeden huize zijn en dat zijn ze ook, daar aan de Rupel. Nog steeds. Dat hoorde en zag ik vorige week in hun thuishaven ‘Het Veerhuis’ vlak aan de rivier in Klein-Willebroek. Ik hoorde en zag er ook hoe in no time klein heel groot en hoe oud heel jong kan worden. En ja, er gebeuren geregeld kleine wonderen in ‘Het Veerhuis’. Vrijwel alle bandleden dragen de sporen van ‘veel geleefd te hebben’ met zich mee, maar wanneer Camiel en Johnny beginnen te spelen doet er zich een merkwaardige metamorfose voor. Zij blazen letterlijk hun leeftijd van zich af en met elke weggespeelde noot, vaak vergezeld van een slok bier, worden ze telkens een jaartje jonger. Tegen het einde van de avond veranderden de cijfers van 52 eerder naar 25 jaar. Die metamorfose doet zich echter niet alleen bij de muzikanten voor. Ook het publiek wordt daarin meegesleurd. Vrijwel elke noot krijgt applaus als toemaatje. Zo maak je sfeer. Weg dat rimpelveld. Uit de tijd, maar in het volle leven.
En dan is er natuurlijk ook de overheersende kleur van het interieur en van de muzikanten en – jawel – die is rood. ‘Rood is de kleur van vuur en bloed’, lees ik ergens en ik vermoed dat die uitspraak van Camiel komt die al bijna levenslang vestimentair die kleur eer aan doet: van onder tot boven. ‘Het bestrijdt kwalen die de fysieke kracht van de mens aantasten. Bezoek dus regelmatig ‘Het Veerhuis’, het zal u goed doen.’ Dat is de goede raad van het huis, want de mix van black music and the colour red doen wonderen. Dat is het handelsmerk van ‘Het Veerhuis’. In die kleine, oergezellige plek stap je als toeschouwer samen met de muzikanten uit tijd en ruimte. Klein-Willebroek wordt dan even Tremé, een van de legendarische jazzbuurten van New Orleans. Geen onbekend terrein overigens voor – haal diep adem – de Fondy Riverside Bullet Band, want daarover heb ik het al heel de tijd. Wablief? Johnny en Camiel geven uitleg: “De naam ‘Fondy Riverside Bullet Band’ verzonnen we in het cafeetje in Boom waar we onze eerste optredens afwerkten. De cafébazin werd ‘Mit de kogel’ genoemd, vandaar de ‘Bullet’ in onze naam. Mit had maar liefst 14 katten, en die heetten àllemaal Fondy, want dat vond zij best makkelijk. De ‘Riverside’ verwijst natuurlijk naar het water tussen Boom en Klein-Willebroek. Om ons te laten horen aan het grote publiek, trokken we al musicerend door de straten van het dorp. Dat had effect: een lokale journalist pikte het nieuwtje op, en de ‘Fondy Riverside Bullet Band’ was vertrokken.”
De stijl van de ‘Fondy Riverside Bullet Band’ is moeilijk te omschrijven. De ‘Fondy Riverside Bullet Band’ is geen zuiver dixieland orkest. Het is geen band die werkt via een heropwindbaar mechanisme. De groep vormt een levend geheel dat reageert op humeur, inspiratie, publiek, accommodatie en sfeer. Bij het optreden dat ik bijwoonde vond Johnny Van Breedam ergens op het podium een plastieken doos van ‘Het IJsboerke’ om als sourdine voor zijn trompet te gebruiken. Improvisatie à la minute en dat alles met een stalen gezicht. In het mengsel van al die invloeden proberen de muzikanten de negroïde volksmuziek van New Orleans opnieuw te creëren, op smaak gebracht door die bijzondere Rupeliaanse sfeer. Daarmee heeft de band in één beweging Klein-Willebroek op de wereldkaart gezet. Jazzfans in België, Nederland, Frankrijk, Engeland, Duitsland, Zwitserland, Italië en … New Orleans weten welke kleine wonderen daar op een klein podium worden neergezet.
En nu, 52 jaar verder, staan ze er nog, althans de founding fathers, want – ik heb het even uitgeteld – 38 muzikanten hebben in de loop van al die jaren deel uitgemaakt van de ‘Fondy Riverside Bullet Band’. De geschiedenis van de band is ook verbonden aan het komen en gaan van muzikanten uit de band, maar soms ook uit het leven. Twee generaties lang muziek brengen is een flink stuk van een life time. Daarover vertellen Camiel en Johnny aan een journalist van Het Laatste Nieuws: “Jazz is de meest pure vorm van volksmuziek, je kan dit alleen met hart en ziel brengen. Er zijn heel wat goede jazz-orkesten, maar vaak voel je dat ze té professioneel en dus té perfect geworden zijn. Johnny kan zelfs geen noten lezen, wat eigenlijk absurd is na 50 jaar als muzikant. Hij hoeft een lied maar te horen om het puur op gehoor en gevoel helemaal correct na te spelen. We zouden zelf ook nooit beroepsmuzikanten kunnen zijn: dan moéten we spelen terwijl we nu vrij zijn. Johnny werd loodgieter, Camiel was leraar en kunstenaar. Naast die jobs was de ‘Fondy Riverside Bullet Band’ onze passie.”
Maar er is meer. De ‘Fondy Riverside Bullet Band’ bestond en bestaat niet alleen uit een veertigtal gedreven muzikanten. Zonder het groot aantal vrijwilligers zou de band het niet zo lang hebben kunnen uitzingen. Achter de schermen en voor de tapkast staan zij klaar om er tegenaan te gaan. Om een frisse pint te tappen en om ze te brengen met een joie de vivre dat aanstekelijk werkt. Wij zaten helemaal achteraan in het afgeladen volle zaaltje en voor onze neus kregen we de swingende heupen te zien van een serveuse die zo haar klanten bediende. Black service in Klein-Willebroek als het ware. Rupeliaanse dixieland is goed voor lijf en leden. De Fondy Riverside Bullet Band heeft een grote achterban die zeker ook niet mag vergeten worden. Hun namen mogen hier niet ontbreken. Maria De Roos, Etienne Wils, Dirk Van de Mosselaer, Jan Van Camp, Ria Van der Auwera, Greet Van der Auwera, Lu Van Poele, Annie Debie, Paul De Niel, Jos Dalemans, Greet Denissen, Peter Apers, Paul Bal, Chantal Andries, Luc Bal, Bernadette Vercauteren, Marleen Delalieux, Christiane Vernimmen, Guy De Maseneer, Marc Caeyers, Martine Maenhout, Roger Vanderseypen, Greet Janssens, Marc Lamberts, Lisa Roelants, Koen Van Praet, Jan Van Praet, Marc Vermeulen, Linda Van Acker, Ernelle Vinck, Daniel Voet, Gerd Verrelst, Katrien De Roos, Tom Van Breedam, Gaetan Corremans, Emiel Simonis, Jo Van den Broeck, Marjan De Roos, Monique Alliet, Roos De Mayer, Monne De Wachter, Anne Dewit, Christophe Du Tré, Natasha Shapiro, Ingrid De Mondt, Cindy Vernimmen, Greet Claes. De lijst is lang. Al deze vrijwilligers spelen hun deuntje mee, óók met hart en ziel. Nog even althans, want einde 2022 komt er een einde aan een zeer lang verhaal. “De coronacrisis heeft alles moeilijker gemaakt, en wij worden stilaan te oud om alles met een kleine ploeg te organiseren. Daarom eindigen we in schoonheid met deze reeks concerten”, zegt Camiel Van Breedam. ‘Stilaan te oud’, als rode Camiel die voortdurend zijn leeftijd on hold heeft gezet, dat al zegt… dan moeten we dat ernstig nemen. Wat zullen er traantjes vloeien wanneer op 17 december 2022 nog eens alle registers worden opengetrokken om dan nadien finaal de deuren van ‘Het Veerhuis’ te sluiten. Camiel nog eens: ‘Eens zullen we moeten stoppen – en liefst in schoonheid.’ Die sluitingsdatum – helemaal volzet ! – moet de kers op een heel grote taart worden. Als afscheidsgeschenk laat de Fondy Riverside Bullet Band’ niet alleen een traan, maar ook een zeer mooi herinneringsboek na. Het heet ‘Jazzyversary’, samengesteld door Camiel Van Breedam en Etienne Wils, en dat had moeten verschijnen in 2020 bij het 50-jarig bestaan, maar wegens corona is het in de extra time terecht gekomen.
Hier had eigenlijk mijn boekbespreking moeten beginnen, maar ik eindig liever met een sfeerbeeld van iemand die, zoals zo velen, zich wat graag liet inpakken door de Fondy Riverside Bullet Band. Wat er achter die harde rode cover met de poezenlogo van ‘Mit de kogel’ schuilgaat, laat ik graag over aan de nieuwsgierige lezer die ofwel op ontdekking kan gaan naar de bronnen van de Rupeliaanse dixieland of natuurlijk ook aan de jarenlange bezoeker van ‘Het Veerhuis’ die in dit boek een stukje temps perdu kan herbeleven.
Van links naar rechts: Camiel Van Breedam (trombone) Annemiek Beex (piano), Johnny Van Breedam (trompet en zang), Jos Koster (tenorbanjo) in memoriam +09-08-2021, nu: Wouter Nouwens (gitaar en banjo), Herman Sobrie (contrabas), Eddy Sabbe (klarinet en sax) Philippe De Smet (drummer)