In welke Tijdsrekening leeft u? Een gezond en gelukkig 13.800.000.001 gewenst!
Waar is de tijd dat we reikhalzend – of bang?, voor de millenniumbug?, weet u nog? – uitkeken naar het jaar 2.000? Heelder boeken werden er aan gewijd. Aan wat er in 2.000 allemaal zou veranderen. Bijna twee decennia later valt dat voor de meeste mensen voorlopig wellicht nogal mee. Voor de meeste mensen. Niet voor de Noordkaper. Van de ‘meest bedreigde walvissoort’ blijven nog maar 100 wijfjes over. Hetgeen betekent dat de soort op uitsterven na dood is. Je mag 1 keer raden welke superpredator dat op zijn (en haar) geweten heeft.
Toch ging en gaat dat super(markt-)roofdier weer wereldwijd uit zijn en haar vuurwerkbol om nieuwjaarkezoete te vieren. Tenminste die soortgenoten die meedoen met de ‘gregoriaanse kalender’ met zijn ‘christelijke tijdsrekening’.
2018: Het jaar van de hond
De christelijk Ethiopische kalender bv. loopt ‘achter’ op de westers christelijke omdat ze ginder ervan overtuigd zijn dat Christus enkele jaren later op aarde terecht kwam. En dus leven de Ethiopiërs in ons 2018 in hun 2010.
De Chinezen dan weer plaatsten hun jaar 0 in de tijd van de eerste – mythische – Gele Keizer: in 2697 voor Christus. De Chinezen leven dus nu in het jaar 4.715. Zij vieren nieuwjaar ook niet op onze 1 januari maar op 16 februari. En ze koppelen aan hun jaren allerlei dieren. Zo zal op vrijdag 16 februari 2018 ‘het Jaar van de Hond’ starten.
De tijd van Perzen/Iraniërs en moslims
Ook Iraniërs, moslims en joden houden er eigen tijdrekeningen op na. Voor hen staat 2018 respectievelijk voor ‘de jaren’ 1.397, 1.439 en 5.778.
De oorsprong van de Iraans/Perzische kalender gaat terug tot de 11-de eeuw toen astronomen de Jalaali-kalender opstelden. Sinds de invoering daarvan werden wel al diverse wijzigingen doorgevoerd. De huidige kalender wordt sinds 1925 in Iran gebruikt en sinds 1957 in Afghanistan. Afghanistan gebruikte tussen 1999 en 2002 de Islamitische kalender.
Over ‘de islamitische jaartelling’, lees je we bij Wikipedia dat dit “een tijdrekening is met als beginpunt het jaar waarin de hidjra of hegira, de emigratie van Mohammed van Mekka naar Jathrib (nu Medina), plaatsvond. Dit jaar begon (volgens de juliaanse kalender) op 15 of 16 juli 622. De islamitische jaartelling wordt binnen de islam gebruikt voor de bepaling van bepaalde feest- en vastendagen, maar ook als gangbare kalender in Saoedi-Arabië en enkele omringende landen.”
De allerjongste en de bijna alleroudste
De jongste kalender ter wereld, de ‘juche-kalender’, is te vinden in Noord-Korea. Daar is het in ons 2018 pas ‘106’. Gerekend wordt er vanaf 1912, het geboortejaar van Kim-Il-Sung, stichter van de Noord-Koreaanse ‘communistische dynastie’.
De joden hebben dan weer één van de oudste kalenders. Als je zou denken dat zij hun tijdrekening laten beginnen met de geboorte of een heldendaad van één van hun mythische koningen of profeten, heb je het mis. De joden laten hun kalender beginnen bij niets minder dan het jaar waarin volgens het jodendom de schepping van de wereld heeft plaatsgevonden, de ‘Anno Mundi’!
En wanneer heeft die schepping dan plaatsgevonden? Wikipedia weet te melden dat volgens de joden “de schepping geacht wordt te hebben plaatsgevonden 3761 jaar voor het begin van de gregoriaanse kalender. De precieze begindatum van de joodse kalender komt overeen met maandag 7 oktober van dat jaar. Het nieuwe jaar begint op Rosj Hasjana, een gewichtige tweedaagse periode van gebed en inkeer, die rond september/oktober van de gregoriaanse kalender valt. Het joodse jaar 5778 komt zodoende overeen met de gregoriaanse jaren 2017 (vanaf september/oktober) en 2018 (tot september/oktober).”
Zoveel culturen, zoveel kalenders
Hebben verder ook nog hun eigen kalender:
– De hindoes: hun kalender waarin de maan erg belangrijk is, bestaat al sinds ‘de Veda’s’ en onderging tal van ingrepen en aanpassingen. Er bestaat bovendien een grote variatie aan regionale hindoekalenders.
– De boeddhisten. Bij hen bestaat een zuidelijk boeddhisme dat een maankalender hanteert, terwijl het noordelijk boeddhisme met een zonnekalender werkt. Boeddhisten beginnen hun jaartelling – heel verrassend … – bij de geboorte van Boeddha. Vandaar dat de Boeddhisten 2018 beschouwden als het jaar 2353.
Ook in de Amerika’s golden voor de komst van de Europeanen andere tijdrekeningen. Daaronder die van de Azteken, de Maya’s (die drie kalenders hadden: een ‘historische’, een burgerlijke en een religieuze), de Mochica’s (met hun ‘pre-Inca-cultuur’) en de Inca’s.
Verder ontwikkelden ook de Thai, de Japanners én de vrijmetselaars hun eigen jaartelling. Het revolutionaire Frankrijk had tussen 1793 en 1806 eveneens een aparte tijdrekening, evenals later het Italiaans fascisme (van 1927 tot 1945) en de Cambodjaanse ‘Rode Khmer’ (1975-1979).
Juliaans? Gregoriaans?
Waarom is er zo vaak verwarring over het begin van de Sovjetunie? Ging het nu om een revolutie in oktober of (een staatsgreep) in november 1917? Dat heeft dan weer te maken met het verschil tussen twee christelijke tijdrekeningen waardoor de revolutie in Petrograd volgens de juliaanse kalender begon op 25 oktober 1917 en volgens de gregoriaanse kalender op 7 november 1917. In de periode 1929 tot 1940 hanteerde de Sovjetunie bovendien nog eens een aangepaste Gregoriaanse kalender.
We spreken van ‘gregoriaanse kalender’ omdat het paus Gregorius XIII was die deze kalender in 1582 afkondigde. Volgens Wikipedia is de gregoriaanse momenteel wereldwijd “in bijna alle landen de officiële kalender”, al zijn er “wel landen die daarnaast voor religieuze doeleinden een andere kalender gebruiken.” De gregoriaanse kalender is een aanpassing van de voordien gebruikte juliaanse kalender.
En hier komt nu echt de alleroudste!
Noteer dat u het woord Afrika tot hiertoe nog niet hebt aangetroffen. Toch was het daar dat de kalender werd uitgevonden. Meer bepaald door Egyptische astronomen. Zo’n 4.236 jaar voor Christus reeds. En die Egyptische kalender bestond al uit 356 dagen verspreid over 12 maanden.
Later zouden op het Afrikaanse continent nog andere volkeren dan de Egyptenaren hun eigen tijdsrekeningen creëren zoals dat het geval was bij de West-Afrikaanse Akan en Igbo.
Overigens ontwierpen ook Kelten en Kopten, Eskimo’s en Tibetanen, Nepalezen, Javanen en nog tal van andere volkeren hun eigen tijdrekeningen. Het juist kunnen bepalen van de tijd én dus ook van de wisseling van de seizoenen en de vruchtbaarheid van het land, was in zowat alle culturen overigens een zaak van levensbelang die meestal in handen was van de ‘geestelijkheid’ die er haar macht aan ontleende. Ook in onze tijd is het exact bepalen van de tijd in handen van een elite: een elite die de tijd exact weet vast te stellen met behulp van atoomklokken. Een elite ook die miljoenen Europeanen twee keer per jaar (soms letterlijk) de kast op jaagt door de omschakeling tussen ‘zomertijd’ en ‘wintertijd’.
Om in de toekomst iedere tijdsverwarring tussen volkeren en culturen te vermijden kunnen we misschien beter het ‘wetenschappelijke’ begin van het heelal als vertrekpunt nemen. Dan moeten we echter met duizelingwekkende cijfers rekenen. Want de big bang ligt zo’n 13,8 miljard jaar achter ons.
Klinken we straks op een gezond en gelukkig 13.800.000.001? (1)
Wanneer is het dag ? Wanneer nacht ?
Noteer nog dat niet alleen de indeling en de nummering van het jaar per cultuur verschilt, maar ook de indeling van dag en nacht.
In West-Europa vinden wij het ‘normaal’ dat we vanaf middernacht opnieuw van nul af aan beginnen tellen. Maar de joden kiezen de ondergang van de zon als nulpunt. Vandaar dat de joodse sabbat al op vrijdagavond begint.
Hindoes dan weer beschouwen het opkomen van de zon als het begin van de nieuwe dag. Lijkt vrij logisch maar in de praktijk van twee rondjes draaiende hemellichamen – zon en aarde – geeft dit ook geen houvast.
Als u nu de tel kwijt bent, kan u misschien verpozing zoeken in de oosterse mystiek die in wezen ‘een bevrijding van de tijd inhoudt’ zoals fysicus Fritjof Capra in ‘De Tao van Fysica’ (1975) schreef.
Capra gaf ons ook deze goede raad mee van de taoïstische wijsgeer Chuang Tzu:
‘Laten we het verlopen van de tijd vergeten. Laten we de meningsverschillen vergeten. Laten we ons richten op het oneindige, en daar onze plaats innemen.”
Noot:
(1) Onder wetenschappers lopen er uiteraard ook lieden rond die graag moeilijk doen. De Braziliaanse Juliano Cesar Silva Neves bijvoorbeeld. Hij beweert “dat de Big Bang nooit heeft plaatsgevonden.” Met enkele collega’s schreef Neves een ‘paper’ voor ‘General Relativity and Gravitation’. Daarin brengen zij een alternatieve verklaring voor het ontstaan van het universum. “Geen Big Bang, maar een Big Bounce.” Wat je je daarbij moet voorstellen, verneem je hier.
Dit artikel verscheen eerst in De Groene Belg, een onafhankelijke uitgave van vzw Mediadoc. mediadoc.diva@skynet.be
