De Pax Americana bestaat. Hij is geschreven door een aan de regering-Bush verbonden denktank: Project for a New American Century (PNAC). Het BRussells Tribunal, een hoorcomité van academici, intellectuelen en kunstenaars naar analogie van het Russell Tribunal uit 1967, legde dat PNAC van 15 tot 17 april op de pijnbank. "Het volk moet zijn stem laten horen", zegt mede-initiatiefnemer en professor filosofie aan de KU Leuven, Lieven De Cauter.
"Toen ik voor het eerst de beginselverklaring van PNAC las op hun website, sloegen bij mij de stoppen door. Dit is stront aan de knikker, dacht ik. Het maakte me razend". Verontwaardiging is Lieven De Cauter’s tweede natuur. Zijn lenteprogramma van vorig jaar – boeken lezen – belandde dan ook op de lange baan toen hij de neoconservatieve denktank van onder andere Cheney, Wolfowitz en Rumsfeld ontdekte. "Bij het zien van de linken tussen de leden van het PNAC en de wapenindustrie, waande ik me in het hart van het monster", grinnikt hij. "Ik vond het mijn verdomde plicht als filosoof om dit aan te klagen. Zoals ik het eerder nogal provocerend in een artikel omschreef; een Jihad van de Verlichting, dat hebben we nodig".
Het verhaal van het BRussels Tribunal begon eigenlijk bij een petitie die u lanceerde?
Lieven De Cauter. Dat klopt. Die petitie vond plaats aan de vooravond van de oorlog en riep op om een soort Russell-tribunaal te organiseren tegen de aanval op Irak. Het was een actie om het oorlogsbeleid van de regering-Bush én het PNAC op de korrel te nemen. Meer dan 500 artiesten en intellectuelen ondertekenden de oproep, die ook verscheen in De Standaard en in De Morgen. Nauwelijks een week na het uitbreken van de oorlog, zaten we al aan tafel met de culturele sector, met mensen van Les Halles, KVS, Kunstenfestival des Arts, Vooruit, Victoria… Ondertussen was gebleken dat op de planeet Aarde (lachje) nogal wat mensen rondliepen met dezelfde ideeën. In juni 2003 ging in Brussel een Bertrand Russell-Peace Conference door. Daar waren mensen uit Tokio, Kopenhagen, Istanboel, Stockholm, Londen, noem maar op… aanwezig. Samen beslisten we om een heus World Tribune on Iraq (WTI) te organiseren, met tribunalen overal ter wereld. Die zittingen moesten telkens aandacht besteden aan een specifiek thema gelinkt aan de oorlog. Internationaal is er een duidelijke band tussen WTI enerzijds en vredesbeweging en antiglobalisten anderzijds. Ook het BRussells Tribunal is een heel breed platform. Niet alleen de culturele instellingen, ook organisaties als Greenpeace, 11.11.11, Pax Christi, La Ligue Progressiste Juive schaarden zich achter het initiatief.
Waarom concentreert het BRussells-tribunaal zich straks voornamelijk op het PNAC ?
Lieven De Cauter. Er zijn tribunalen die zich toespitsen op internationaal recht, andere concentreren zich op oorlogsmisdaden of op verarmd uranium. Iedereen hoeft niet hetzelfde te doen, dat is de luxe van het feit dat er zoveel hearings zijn. Het BRussells Tribunaal wil zich bezig houden met de blauwdruk van de nieuwe imperiale wereldorde en de manier waarop de oorlog in Irak daarin paste. (wikt zijn woorden) Want uiteindelijk is voor de wereldvrede het meerjarenplan van het PNAC belangrijker dan de oorlog in Irak, hoe afschuwelijk die ook was en nog is. Het PNAC heeft een heel duidelijk programma. Amerika moet gaan voor absolute wereldoverheersing. Amerika moet alles doen om potentiële concurrerende supermachten tegen te houden. En last but not least: Amerika heeft het recht om preventieve oorlogen te voeren. Dat betekent dat het PNAC de internationale rechtsorde aan de kant schuift. ‘Wij zijn de sterksten, dus hebben we het recht aan onze kant’, is de onderliggende gedachte. Dat is een schending van het Handvest van de Verenigde Naties. Een land heeft pas het recht een ander land aan te vallen, als het eminent bedreigd wordt. Met andere woorden: een natie mag enkel aan zelfverdediging doen. Vandaar ook het hele web van leugens dat Bush en co. verspreidden. Saddam zou uranium uit Niger proberen kopen hebben, er zouden ontmoetingen in Praag plaats gevonden hebben tussen afgezanten van Bagdad en terroristen van Al Qaeda en Irak kon binnen de 45 minuten met een raket het Verenigd Koninkrijk treffen… Je voelt zo aan waarom ze die leugens nodig hadden. Om de waarheid over deze oorlog te kennen, hoef je nochtans maar Rebuilding America’s Defenses: Strategies, Forces and Resources for a New Century – een rapport van het PNAC uit 2000 – te lezen. Daarin staat letterlijk: ‘Decennialang al willen de Verenigde Staten een duurzamere rol spelen in de veiligheid van de Golfregio. Terwijl het onopgeloste conflict met Irak de onmiddellijke rechtvaardiging biedt, gaat de behoefte aan substantiële militaire aanwezigheid in de Golf verder dan het probleem van Saddam Hussein’s regime’. Dat citaat bevat de sleutel tot de oorlog in Irak.
Het BRussels-tribunaal wil ook de banden tussen PNAC en de regering-Bush aanklagen?
Lieven De Cauter. De materiële link is ook zo evident, hé. Kijk naar de mensen achter PNAC. Dick Cheney, Paul Wolfowitz, Jeb Bush, Donald Rumsfeld, allemaal lui die aan de regering-Bush zijn verbonden. En voorstander zijn van een revolutie in het leger. Dat is op zich niet onlogisch, want ze staan stuk voor stuk op de loonlijst van Gava Corporations, Data System Planning,enz… Als ze zelf al niet de broodheren zijn. Het voorbeeld van Dick Cheney, die elk jaar nog een miljoen dollar van Halliburton opstrijkt voor bewezen diensten, is bekend. In Rebuilding America’s Defenses schrijft het PNAC dat het budget voor defensie jaarlijks met vijftien tot twintig miljoen dollar zou moeten toenemen om het leger uit te laten groeien tot een imperiale wereldmacht. Maar de denktank wist zelf dat er iets nodig was om dat mogelijk te maken. In het rapport hebben ze het over "een rampzalige of katalyserende gebeurtenis, iets als een nieuw Pearl Harbour". 11 september was natuurlijk de rampzalige of katalyserende gebeurtenis die ze nodig hadden. Onmiddellijk zijn de budgetten voor Defensie verhoogd en is het PNAC-programma uitgevoerd. Zeg ik daarmee dat de VS 11/9 zelf hebben georganiseerd? Neen. Maar 11/9 was voor hen wel een godsgeschenk. Geloof het of niet, dat staat zelfs op hun website.
The National Security Strategy of the United States of America, een rapport van PNAC dat verscheen na 11/9, omschrijft een van de kerntaken van het Amerikaanse leger "tegelijk op verschillende plaatsen een grote oorlog kunnen uitvechten en die winnen". Wat moet een mens daarvan denken?
Lieven De Cauter. Dat deze lui een permanente, oneindige, totale en zeer wrede oorlog willen. Een oorlog waarin militair en paramilitair, burgeroorlog en reguliere oorlogen niet meer te onderscheiden zijn. Is de oorlog in Irak gedaan of niet? Is Irak een staat of een kolonie? Mijn grootste angst is dat het Amerika van Bush de wereld, of op zijn minst delen ervan, wil onderwerpen door chaos. Ik vond een citaat waarin Bush zei dat de VS chaos zullen brengen en een vacuüm zullen creëren. In Irak is er inderdaad een vacuüm. Bedoeling is dat de internationale gemeenschap op den duur smeekt bij de Amerikanen om basissen te vestigen. Als je daar op verdergaat, kan je tot een perverse piste komen. Het is natuurlijk pure speculatie, maar stel nu eens dat de afwezigheid van een plan binnen het plan deel uitmaakt van het plan?
Hoezo?
Lieven De Cauter. Van bij het begin van de oorlog was een veel gestelde vraag in de internationale pers: wat is het plan van de Amerikanen als Saddam uitgeschakeld is? Maar misschien was er doelbewust wel geen plan voor na de oorlog. Ik heb geen kristallen bol, hé. (lacht) Het blijft gissen. Maar om militaire basissen in de regio te vestigen, zijn alle middelen voor de Amerikanen goed, natuurlijk. Hoe dan ook, Irak was een soort theateroorlog. Na de eerste Golfoorlog en na twaalf jaar embargo, de sancties die honderdduizenden slachtoffers maakten, was het land al totaal vernietigd. Wat de Amerikanen gedaan hebben, was een land veroveren dat al vernield was en een leger overwinnen dat niet meer bestond. Vandaar ook de wereldwijde woede. Het is niet toevallig dat op 15 februari 2003, miljoenen mensen betoogd hebben.
Hoe belangrijk is dat verzet?
Lieven De Cauter. Uiteraard levensbelangrijk. Het volk moet zijn stem verheffen. Misschien komen we er mee in de ethisch-theologische sfeer, maar verzet is een doel op zich. Als je weet dat iets verkeerd is, dan moet je daar tegen opstaan. Of dat nu iets uithaalt of niet. Flaubert zei je n’ai rien compris de la politique, sauf la révolte. (schaterlacht) Schitterend citaat is dat. In de bergrede staat er ook zo eentje: zalig zij die omwille de gerechtigheid vervolgd worden, aan hen behoort het rijk der hemelen.
Nu, de publieke opinie doet er echt wel toe. In Amerika zijn miljoenen mensen niet akkoord met de huidige gang van zaken. Gewone burgers en ouders van militairen, maar ook echte patriotten als Clarke en Ritter.
In de platformtekst van BRussells Tribunal luidt het over dat verzet: "hoe sterker het is bij de aanvang, hoe groter de kans dat we dit imperiale tij nog kunnen keren. Er hangt ons een ramp boven het hoofd". Dat klinkt heel pessimistisch?
Lieven De Cauter. Laten we even uitgaan van het worst case scenario : Bush vangt als in een goede western bin Laden en wordt herverkozen. Dan kan je stellen dat de olieindustrie en het militair-industrieel complex pas goed de macht heeft gegrepen in Washington en in de wereld. Gevolg is dat we dan nog veel oorlogen mogen verwachten, een militarisering van de hele planeet. De VS willen de totale macht grijpen en hun hegemonie vestigen, de Pax Americana. Als je deze oorlog wil uitleggen aan kinderen, kan je rustig de vergelijking met Star Wars maken. In het begin van die film wordt het intergalaxisch parlement aan de kant geschoven. De Amerikanen hebben hetzelfde gedaan met de internationale rechtsorde. Perle schrijft in de nadagen van de oorlog in Irak: Godzijdank zijn de Verenigde Naties dood. (denkt na) We stevenen af op een planetaire uitzonderingstoestand. De Amerikanen hebben het multilateralisme ingeruild voor het unilateralisme. Ze zijn baas van de wereld en delen de lakens uit, zoals het Romeins imperium dat deed. Daarom is die term Pax Americana ook geen hol taalgebruik. De Amerikanen kunnen ook niet anders dan de wereld proberen overheersen, als ze hun levenstandaard, macht, invloed en economie willen handhaven. Er zijn geen alternatieven. Ze hebben een vijand nodig, anders ligt het militair-industrieel complex stil. Na de val van de Muur had de sector dus een serieus probleem.
De wapenbedrijven moeten op volle toeren draaien, er moet consumptie zijn
Lieven De Cauter. Natuurlijk, het is uiteindelijk een economie als een andere, hé. Dus moet je een tegenstander hebben. En liefst een monster. Bush’ vader heeft het geprobeerd met the war on drugs, de meest fictieve, stupide, belachelijke oorlog ooit. Bush zelf doet het nu met zijn war on terror.
Tezelfdertijd erkent Amerika het Internationaal Gerechtshof in Den Haag niet. En bestaat er zoiets als een evacuation act. Op het moment dat een Amerikaans burger toch vast komt te zitten in Den Haag, permitteren de VS het zich om de stad binnen te vallen. Bomb the fucking Hague, zeggen ze. Dat getuigt van een onvoorstelbare grofheid. Nederland is een bondgenoot sinds jaar en dag en maakt op de koop toe ook nog eens deel uit van de Coalition of Willing.
Het BRussells Tribunal en de andere tribunalen verbonden aan WTI, gaan van start een dik jaar na de oorlog in Irak. Het Russell Tribunal, de volkstribunalen van filosoof Russels tegen de oorlog in Vietnam waarop WTI zich inspireert, kwam veel later op gang. Stemt u dat niet hoopvol?
Lieven De Cauter. Het Russell Tribunal moest de zaak van de Vietnam-oorlog inderdaad nog aankaarten, terwijl nu de halve wereld weet dat de oorlog in Irak illegaal was. Maar hoopvol? Er blijft nog heel veel werk aan de winkel.
Spreekt het BRussells Tribunal straks een morele veroordeling uit?
Lieven De Cauter. Niet echt. Wij willen niet zomaar veroordelen, omdat iedereen dan toch roept dat het een spotproces is, dat de beklaagden toch al bij aanvang schuldig zijn bevonden, enz… Daarom leggen we meer de nadruk op discussie en op het achterhalen van de waarheid. De echte rechter in deze zaak is de publieke opinie. Het BRussells Tribunal en het WTI is een open brief aan de inwoners van de planeet aarde en aan die van het Witte Huis.
(Uitpers, nr. 53, 5de jg., mei 2004)
