"De fascisten zijn zelfs nog niet aan de macht
en de Reichstag staat al in brand."
Boris Kagarlitsky(2)
11 september is een keerpunt in de geschiedenis. De val van de Sovjetunie schiep de objectieve voorwaarden voor de VS om alleenheerser te worden van de wereld. De traumatische gebeurtenissen op de bewuste septemberdag hebben nu ook de subjectieve voorwaarden gecreëerd om de imperialistische ambities ten volle uit te spelen.
De spectaculaire en mediagenieke terreuraanslagen waren de zelfontspanner van een reeds lang voorbereide reeks oorlogen. Voor een analyse van de gebeurtenissen zelf verwijzen we naar het uitstekende boek van Peter Franssen: ’11 september. Waarom de kapers vrij spel kregen’.(3)j beperken ons tot de rol die deze terreuraanslagen hebben gespeeld in de Noord-Amerikaanse samenleving, in het uittekenen van een nieuwe militaire doctrine en in de voorbereiding van de oorlog.
‘Give war a chance’: de noodzaak van een nieuwe doctrine
"Een onprettige waarheid die vaak wordt genegeerd
is dat hoewel oorlog een groot kwaad is,
het één grote deugd bezit:
het kan politieke conflicten oplossen en leiden tot vrede."
E. Luttwak in Foreign Affairs(4)
De plannen om de wereld te overheersen na de val van de SU, om de wereldolie te controleren, om de militaire budgetten de lucht in te jagen, om massaal en langdurig ten oorlog te trekken, kortom de plannen om de rol van imperialistische grootmacht ongehinderd te kunnen uitvoeren, deze plannen zijn ongeveer tien jaar oud. Ze werden gemaakt door de meest agressieve fractie van de elite van de VS. Deze fractie is nu – door middel van fraude – aan de macht gekomen. Om die plannen te realiseren moest gebroken worden met een aantal principes uit het verleden. De nieuwe doctrine heeft vier pijlers:(5)
1° Unilateralisme. De imperialistische aanvallen kunnen niet gebaseerd worden op een gezamenlijke besluitvorming met de Europese en Aziatische bondgenoten. Washington beslist voortaan zelf, met of zonder instemming van de Veiligheidsraad. De bondgenoten beslissen niet mee maar worden onder druk gezet om de acties te ondersteunen en wat deeltaken op te knappen.
2° Permanente, offensieve oorlog. Om de wereldheerschappij te realiseren moeten heel wat vijanden verslagen worden. Het verzet zal mettertijd ook toenemen en dus zal er continu wapengeweld vereist zijn om de nieuwe wereldorde overeind te houden. Dit is een breuk met de Truman-doctrine van ‘containment’ (insluiten of afblokken van communisme), de ‘roll back’-doctrine van Reagan (uitschakelen van Sovjet-Unie) en meer algemeen met de algemene Koude Oorlog-doctrine van ‘deterrence’ (afschrikking door middel van kernwapens). Bush: "Afschrikking – de belofte van massale vergelding tegen staten – is waardeloos tegenover schimmige terroristische netwerken, die geen land of burgers moeten verdedigen. Het insluiten [containment] is niet mogelijk wanneer onevenwichtige dictators die over massavernietigingswapens beschikken, deze kunnen laden op raketten of ze in het geheim leveren aan terroristische bondgenoten."(6) Het nieuwe slagwoord is ‘pre-emptive strike’: preventief optreden. Het gaat om doctrine van massale, offensieve en langdurige oorlogen waarin het gebruik van kernwapens wordt overwogen.
3° Militaire bezetting van landen of regio’s. Het verslaan van de vijand, zoals gebeurd is in Joegoslavië en Irak tijdens de eerste Golfoorlog is niet voldoende. Het land zelf moet militair bezet worden. Dat veronderstelt het inzetten van landtroepen en de kans dat er veel soldaten sneuvelen. Er moet bijgevolg gebroken worden met het Vietnam syndroom.
4° Een krachtige oorlogsideologie. Het gaat om een operatie van langdurige aard waarbij de steun van de bevolking noodzakelijk is, en dit op lange termijn. Bij Bush senior brokkelde de steun van de bevolking zeer snel af eenmaal de bombardementen op Irak voorbij waren. Dat moet vermeden worden en daartoe is een zeer krachtig appel op de bevolking nodig.
De finale strijd tussen goed en kwaad: fascisme in maatpak
"Maak de troepen klaar.
(…) Onze tijd is gekomen."
President Bush op 11 september, 12 uur na de aanslagen(7)
Een zeer sterk emotionele gebeurtenis was nodig om de bevolking achter de nieuwe oorlogszuchtige doctrine te krijgen. Dat insinueert Brzezinski reeds in zijn Bijbel van de post-Koude Oorlog strategie: "Het streven naar macht is geen doel dat veel passie oproept bij de bevolking, tenzij in omstandigheden van een plotse bedreiging of wanneer het binnenlandse welzijn op het spel staat. (…) Omdat de Amerikaanse samenleving in toenemende mate een multiculturele samenleving wordt, zal het moeilijker worden om een consensus te bereiken over buitenlandse kwesties, tenzij in omstandigheden van werkelijk massale externe dreiging. "(8) Het krachtig appel kwam er met 11 september.
In het verleden waren imperialistische ideologieën gebaseerd op ras of religie, op nationale of religieuze/culturele superioriteit. Denk maar aan de kolonisatie van Noord- en Zuid-Amerika, Azië en Afrika, of aan de poging om het Arische Rijk te vestigen in Europa. Vandaag is de oorlogsideologie in de VS gebaseerd op nationale paranoia.(9) Angst is een uiterst krachtig gevoel. Als het goed bespeeld wordt, kan het gemakkelijk leiden tot collectieve hysterie. De uiterst mediagenieke aanslagen op de WTC torens werden eindeloos en gretig in de media herhaald.(10) De vermeende of echte antraxaanslagen deden daar nog een schep bovenop. De Bush-administratie aarzelt ook niet om er met de regelmaat van de klok op te wijzen dat terroristen opnieuw klaar staan om toe te slaan en dat de gevolgen verschrikkelijk kunnen zijn. Vandaar bijvoorbeeld de campagnes voor pokkenvaccinaties. Met angst kan men een bevolking (of toch een meerderheid ervan) heel ver krijgen. Schrik is het summum van onveiligheidsgevoelens en we weten hoe die de laatste jaren onze West-Europese bevolkingen in hun greep hebben.
De spectaculaire gebeurtenissen hebben in elk geval hun effect niet gemist. Het National Security Strategy document van September 2002: "De gebeurtenissen van 11 september 2001 hebben de context van de relaties tussen de VS en de belangrijkste andere machtcentra fundamenteel gewijzigd en enorme kansen en nieuwe mogelijkheden geboden." (11) Volgens Condoleezza Rice, de veiligheidsadviseur van Bush, heeft 11 september "een verschuiving veroorzaakt van de aardlagen van de internationale politiek. En is het belangrijk om van deze gelegenheid gebruik te maken om de Amerikaanse belangen en instellingen goed te positioneren vooraleer de situatie weer moeilijker wordt."(12) In elk geval is het Vietnam syndroom door de aanslagen van 11 september definitief overwonnen. The New York Times heeft dit goed opgemerkt: "Het uitoefenen van macht en intimidatie is opnieuw op de voorgrond getreden in de Amerikaanse buitenlandse politiek. Sinds de vernederende terugtrekking uit Vietnam meer dan een kwarteeuw geleden heeft de VS politiek nooit zo sterk gesteund op niet-nucleaire macht, of de dreiging ervan, om de Amerikaanse belangen over geheel de wereld te verdedigen."(13) Voortaan zal het inzetten van grondtroepen en het organiseren van klassieke grootschalige oorlogen weer tot de mogelijkheden behoren. De voornaamste subjectieve hinderpaal, afkomstig uit de periode van de Koude Oorlog, is daarmee opgeruimd. De weg naar de wereldoverheersing ligt nu open.
Door de aanslag op de Twin Towers en het Pentagon was het inderdaad mogelijk om de Amerikaanse staat om te vormen tot een permanente oorlogsmachine. "Het is belangrijk om te begrijpen dat we in oorlog zijn," zo benadrukt John Ashcroft, de minister van Justitie.(14) En "deze oorlog zal misschien nooit eindigen" vervolledigt vice-president Cheney.(15) Er komt een overkoepelend ministerie van Veiligheid dat alle politie- en spionagewerk overkoepelt. Het militair opperbevel wordt vernieuwd en nog meer dan tevoren gecentraliseerd.(16) Het Pentagon bereidt zich voor op een hele reeks interventieoorlogen. Er komen een hele reeks nieuwe militaire bases in de Balkan, Centraal-Azië, de Filippijnen en Latijns-Amerika. In Venezuela wordt bijna openlijk een staatsgreep mee opgezet, in Colombia wordt de militaire betrokkenheid opgevoerd. Sharon wordt geprezen als een ‘man van vrede’. Bush lapt elk voorbehoud van zijn bondgenoten aan zijn laars en zet ze daarentegen onder druk om zijn koers te volgen. Zelfs de Navo wordt gemarginaliseerd en enkel nog gebruikt om de greep op de bondgenoten te verstevigen. Het zijn allemaal signalen van een nieuwe, brutale fase van imperialistische expansie. Ze gaat gepaard met een ongekende arrogantie tegenover het buitenland. Een aantal internationale verdragen worden eenzijdig verworpen: het Kyoto Protocol over de uitstoot van gassen, het ABM-verdag over de lange afstandraketten met Rusland, het verdrag over biologische en chemische oorlogsvoering, de vorming van een internationaal tribunaal. De Bush-administratie heeft tegen alle WTO-afspraken in importbeperkingen opgelegd voor staal, suiker, hout, textiel, auto’s en andere producten.(17)
Het discours van Bush liegt er niet om: de VS maken zich op voor een grote Endlösung: een finale strijd tussen goed en kwaad. Het is net zoals in het Duitsland van Hitler een militaire vlucht vooruit, waarbij risico’s en avonturen niet worden geschuwd. De voormalige Duitse minister van Justitie vergeleek de buitenlandse politiek van Bush dan ook niet toevallig met die van Adolf Hitler. Fascisme is de onverholen dictatuur van de meest reactionaire, meest chauvinistische en meest imperialistische elementen van het grootkapitaal. De jaren twintig en dertig van deze eeuw leren ons dat het een krampachtige poging is van het kapitalisme om uit de eigen contradicties te geraken. Het uiteindelijk hoofddoel van het fascisme is de vernietiging van alle weerstand: zowel in het binnenland als in het buitenland. Fascisme combineert demagogie (vreemdelingenhaat, onveiligheid, gezinswaarden) met repressie en oorlog. De fascistische razernij is zowat de laatste troef van het kapitaal.(18)
Het fascisme kent veel verschijningsvormen. Bij het woord fascisme denken we spontaan aan de zwarte of bruine uniformen in Italië en Duitsland van de jaren twintig en dertig. Maar die uniformen kunnen ook vervangen worden door maatpakken, zoals dat het geval was in Spanje en vandaag in Turkije. De uiterlijke vorm kan verschillen maar de kern blijft dezelfde: het fascisme is de speerpunt van het grootkapitaal dat, om zich te handhaven, alle rechtsregels opheft. En dit zowel in het binnen- als in het buitenland. De situatie van de VS beantwoordt meer en meer aan deze beschrijving van het fascisme, voornamelijk in zijn kernpunt: de buitenlandse politiek. Maar ook op het binnenlands vlak zijn er tendensen die gevaarlijk in die richting gaan. Het discours van de Bush-administratie ten opzichte van moslims en Arabieren overtreft de retoriek van Le Pen en Haider op dat vlak. De verplichte registratie en screening van alle personen afkomstig van moslimlanden, de willekeurige aanhouding en verdwijning van meer dan duizend moslims of Arabieren na 11 september, de opsluiting en beestachtige behandeling van gevangenen in de militaire basis in Cuba doet sterk denken aan de behandeling van communisten, joden, zigeuners en homo’s tijdens het nazi-tijdperk. En het is waar, vakbonden kunnen nog actie voeren en in de pers bestaat nog de mogelijkheid van tegenspraak. Maar we staan ook nog maar aan het begin van de reeks aangekondigde oorlogen en het is zeer de vraag of de elite zal blijven opteren voor een democratische façade eens het binnenlands protest tegen de militaire avonturen aanzwelt. Sundra Day O’Connor, rechter bij het hoog gerechtshof, klonk kort na de aanslagen wat dat betreft niet zo hoopvol: "We zullen op het vlak van onze vrijheden de meest stringente beperkingen kennen uit onze geschiedenis".(19)
(Uitpers, nr. 38, 4de jg., februari 2003)
Noten
(1) Dit artikel is een bewerking van het vijfde hoofdstuk van M. Vandepitte, Irak: startschot van de Derde Wereldoorlog. Brussel 2003, 120 p., een uitgave van STOP USA.
(2) www.counterpunch.org/pipermail/counterpunch-list/2001-September/014264.html. Op 27 februari 1933 werd het gebouw waarin de Duitse Reichstag (Parlement) vergaderde, in brand gestoken door de nazi’s. De schuld werd in de schoenen geschoven van de communisten. Het was het begin van de fascistische machtsgreep van Hitler.
(3) P. Franssen i.s.m. P. De Vos, 11 september. Waarom de kapers vrij spel kregen. Uitgegeven bij Epo, Berchem 2002.
(4) Foreign Affairs juli/augustus 1999.
(5) J. Petras, Nine Eleven.; J. Petras, The Bush Doctrine: Unrestrained empire building. www.rebelion.org; G. Vidal, art. cit.
(6) Financial Times 21/6/02; http://nulearno.com/text.asp?3314.
(7) Geciteerd door R. Fournier, de Associated Press correspondent van het Witte Huis; N. Dixon, How US warmongers exploited 9/11. Green Left 11/9/02, www.greenleft.org.au.back/2002/508/58p12.htm.
(8) Z. Brzezinski, Le grand échiquier. p. 63 en 269.
(9) J. Petras, Nine Eleven.
(10) De terreuraanslag van het VS-leger op een fabriek in Soedan in 1998 kostte aan meer mensen het leven, maar kwam nauwelijks in het nieuws. Idem voor de bombardementen op Panama in 1989.
(11) The National Security Strategy of the United States of America. p. 28.
(12) The New Yorker 1/4/02.
(13) New York Times 1/2/02.
(14) http://jurist.law.pitt.edu/terrorism/terrorismmilash.htm.
(15) Wasington Post 7/10/01.
(16) R. Custers, De Wereld Morgen november 2002.
(17) Cfr. J. Petras, Right/left polarization : The ballot box and the street. www.rebelion.org.
(18) G. Dimitrov, Eenheid tegen het fascisme. Amsterdam 1972, p. 7; M. Vandepitte, Voorrang van Rechts? Over fascisering en verrechtsing. Kering juni 1998, p. 4; G. Derooye, Fascisering van de staat, de migranten als proefterrein. Over de ‘rellen’ in Anderlecht. In Kering maart 1998, 26-31, p. 31; L. Soete, Het fascisme, het politieke gelaat van het spitsimperialisme. Brussel 1992. Niet gepubliceerd, p. 17; K. Van de Pijl, Wereldorde en machtspolitiek. Visies op de internationale betrekkingen van Dante tot Fukuyama. Amsterdam 1992, p. 99.
(19) New York Times 29/9/01.
